Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία έχει περιγραφεί ως ο «πρώτος πόλεμος που διεξήχθη στο TikTok».
Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης χρησιμοποιούνται από τον Πρόεδρο Ζελένσκι και τους απλούς Ουκρανούς για να αποκαλύψουν τη βαρβαρότητα της σύγκρουσης, αλλά και από προπαγανδιστές υπέρ του Κρεμλίνου.
Η εφαρμογή που είναι κινεζικής ιδιοκτησίας και προηγουμένως κυριαρχούνταν από lip-syncing βίντεο και βίντεο χορού, έχει αποδειχθεί ιδιαίτερα βοηθητική για την κάλυψη της σύγκρουσης. Κι αυτό γιατί, το απλό λογισμικό επεξεργασίας της, επιτρέπει στους χρήστες να μοιράζονται πλάνα μέσα σε δευτερόλεπτα από τη λήψη τους, πριν προβληθούν σε εκατομμύρια νέους χρήστες μέσω του ισχυρού αλγορίθμου του.
Ουκρανοί όπως η 20χρονη Marta Vasyuta, η οποία κινηματογραφεί τον απόηχο των βομβαρδισμών, έχουν συγκεντρώσει τεράστιο κοινό. Μία άλλη χρήστης, η @valerisssh, δημοσίευσε ένα βίντεο που δείχνει στον κόσμο το καταφύγιο όπου μένει τις τελευταίες ημέρες, για να προστατευθεί από τους ρωσικούς βομβαρδισμούς.
Ο Πρόεδρος Ζελένσκι έχει χρησιμοποιήσει τα βίντεο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να κάνει μετάδοση στον έξω κόσμο, συχνά ενώ περπατά στους δρόμους του Κιέβου. Σε ένα πρόσφατο βίντεο, στις 26 Φεβρουαρίου, διέψευσε «ψευδείς πληροφορίες» ότι έλεγε στον στρατό να αφήσει τα όπλα του, ενώ την περασμένη εβδομάδα βιντεοσκοπήθηκε μαζί με το υπουργικό του συμβούλιο για να αντικρούσει τους ρωσικούς ισχυρισμούς ότι είχε διαφύγει.
Αν και αυτά τα βίντεο συνήθως δημοσιεύονται στο Twitter, στη συνέχεια κοινοποιούνται από τους χρήστες του TikTok και εξαπλώνονται γρήγορα μέσω της πλατφόρμας.
Το TikTok έχει 1 δισεκατομμύριο παγκόσμιους χρήστες που ανοίγουν την εφαρμογή περίπου 17 φορές την ημέρα και τα βίντεο με ετικέτα #ukraine έχουν προβληθεί περισσότερες από 20,5 δισεκατομμύρια φορές.
Ο Ντάρεν Ντέιβιντσον, ο αρχισυντάκτης της διαδικτυακής υπηρεσίας βίντεο Storyful, είπε ότι παρά τις μεγάλες ποσότητες παραπληροφόρησης που κυκλοφορούν στο TikTok, η πλατφόρμα είχε αποδειχθεί ανεκτίμητη για την κάλυψη του πολέμου. «Αυτή είναι η πρώτη σύγκρουση που εμφανίζεται στο TikTok», είπε στους Times.
Μόλις δημοσιευτεί ένα βίντεο, προωθείται από τον ισχυρό αλγόριθμο του TikTok, ο οποίος στοχεύει στην αντιστοίχιση συγκεκριμένου περιεχομένου με τις ατομικές προτιμήσεις των χρηστών, ακόμα κι αν δεν ακολουθούν πραγματικά το άτομο που το δημοσιεύει.
«Περιεχόμενο που είναι εξαιρετικά “διαδόσιμο” στο TikTok σχετίζεται συχνά με τα προσωπικά γούστα των χρηστών, καθώς και με τρέχοντα γεγονότα που θεωρούνται σχετικά και επίκαιρα», δήλωσε ο D Bondy Valdovinos Kaye, λέκτορας στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο του Κουίνσλαντ.
Η εφαρμογή έχει αποκτήσει τόσο μεγάλη επιρροή σε αυτή τη σύγκρουση που ο Πρόεδρος της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, απηύθυνε έκκληση στους «TikTokers» ως ομάδα που θα μπορούσε να βοηθήσει στον τερματισμό του πολέμου, σε μια ομιλία που απευθυνόταν στους Ρώσους πολίτες. Μερικοί TikTokers συνέχισαν από εκεί που σταμάτησε ο πολιτικός.
Μια Ουκρανή ταξιδιωτική blogger ονόματι Alina Volik, η οποία έχει περισσότερους από 36.000 ακόλουθους στο TikTok, έκανε ένα διάλειμμα από τη δημοσίευση στιγμιότυπων από τα ταξίδια της στην Αίγυπτο, την Ισπανία και την Τουρκία, για να ανεβάσει βίντεο από τη ζωή στην εισβολή, από σακίδια έκτακτης ανάγκης γεμάτα με προμήθειες πρώτων βοηθειών, μέχρι σφραγισμένα παράθυρα για προστασία από θραύσματα γυαλιών εξαιτίας έκρηξης.
Στα βίντεο του TikTok που δημοσιεύτηκαν τη Δευτέρα, η Volik προέτρεψε επίσης τους διεθνείς ακολούθους της να παρακολουθήσουν τις ιστορίες της στο Instagram για να «δουν την αλήθεια» για την Ουκρανία.
Η Volik είπε ότι ήθελε να καταπολεμήσει την παραπληροφόρηση στις ρωσικές ειδήσεις ότι οι ενέργειες της χώρας ήταν μια «στρατιωτική επιχείρηση» και όχι ένας πόλεμος που πλήττει τους Ουκρανούς.
Βίντεο μονταρισμένα με εικόνες από κατοικίες που καταστράφηκαν από πυραύλους, καθώς και εικόνες με άδεια ράφια παντοπωλείων και μεγάλες ουρές αυτοκινήτων που συσσωρεύτηκαν έξω από βενζινάδικα δημοσιεύονται στις σελίδες TikTok κορυφαίων Ουκρανών influencers.
Ο χρήστης «@zaluznik» που έχει 2 εκατομμύρια ακόλουθους, δημοσίευσε ένα τέτοιο μοντάζ την Κυριακή με τη λεζάντα «Ρώσοι ανοίξτε τα μάτια σας!»
Οι Ρώσοι influencers έχουν επίσης μπει στην εφαρμογή για να μοιραστούν την αντίδρασή τους. Ο Niki Proshin, ο οποίος έχει πάνω από 763.000 ακολούθους στο TikTok, είπε σε ένα βίντεο την Πέμπτη ότι οι «κανονικοί άνθρωποι» στη Ρωσία δεν υποστηρίζουν τον πόλεμο.
«Κανένας από τους φίλους μου και κανένας από τους ανθρώπους με τους οποίους συνομιλώ προσωπικά δεν υποστήριξε τα σημερινά γεγονότα», είπε, αναφερόμενος στην εισβολή στην Ουκρανία.
Το Κρεμλίνο γνωρίζει τη δύναμη του TikTok και η ρωσική ρυθμιστική αρχή επικοινωνιών Roskomnadzor ζήτησε από την εφαρμογή να σταματήσει να περιλαμβάνει περιεχόμενο σχετικό με τον στρατό στις προτεινόμενες αναρτήσεις σε ανηλίκους, λέγοντας ότι μεγάλο μέρος του περιεχομένου είχε αντιρωσικό χαρακτήρα.
Τα πλάνα που έχουν διαδοθεί ευρέως τις τελευταίες ημέρες περιλαμβάνουν συνεντεύξεις με Ρώσους αιχμαλώτους πολέμου που κλαίνε και που προφανώς αρνούνται την υποστήριξή τους στον Πούτιν και λένε ότι έχουν χρησιμοποιηθεί ως «τροφή για κανόνια» από τους διοικητές.
Όταν η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία την περασμένη εβδομάδα, ορισμένοι από τους νεότερους χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης βίωσαν τη σύγκρουση από την πρώτη γραμμή στο TikTok.
Βίντεο με ανθρώπους που μαζεύονται και κλαίνε σε καταφύγια χωρίς παράθυρα, εκρήξεις σε αστικές περιοχές και πύραυλοι που διασχίζουν πόλεις της Ουκρανίας κατέκτησαν την εφαρμογή, αφήνοντας πίσω βίντεο μόδας, γυμναστικής και χορού, που είναι συνήθως τα δημοφιλέστερα.
Οι Ουκρανοί influencers των μέσων κοινωνικής δικτύωσης ανέβασαν ζοφερές σκηνές με τους ίδιους τυλιγμένους με κουβέρτες σε υπόγειες αποθήκες και τανκς του στρατού να κυλούν στους δρόμους, αντιπαραθέτοντας φωτογραφίες ανθισμένων λουλουδιών και γελαστών φίλων σε εστιατόρια, σε αναμνήσεις εν καιρώ ειρήνης από τις πόλεις τους.
Κάλεσαν τους οπαδούς τους να προσευχηθούν για την Ουκρανία, να δωρίσουν για να υποστηρίξουν τον ουκρανικό στρατό και απαίτησαν ιδιαίτερα από τους Ρώσους χρήστες να συμμετάσχουν στις αντιπολεμικές προσπάθειες.
Οι διαδικτυακοί ερευνητές παραπληροφόρησης έχουν προειδοποιήσει ότι οι ψευδείς πληροφορίες για τη σύγκρουση αναμειγνύονται τώρα με αυθεντικές και έχουν εξαπλωθεί ευρέως στο TikTok και σε άλλες τεχνολογικές πλατφόρμες, όπως το Facebook, το Twitter και το YouTube.
«Συνεχίζουμε να παρακολουθούμε στενά την κατάσταση, με αυξημένους πόρους για να ανταποκριθούμε στις αναδυόμενες τάσεις και να αφαιρέσουμε το παραβατικό περιεχόμενο, συμπεριλαμβανομένης της επιβλαβούς παραπληροφόρησης και της προώθησης της βίας», δήλωσε εκπρόσωπος του TikTok, προσθέτοντας ότι συνεργάζεται με οργανισμούς ελέγχου στοιχείων.
Ορισμένοι Ουκρανοί χρήστες TikTok έχουν κάνει αποστολή τους να μοιράζονται πληροφορίες και να διαδίδουν την ευαισθητοποίηση με το δυτικό κοινό.
«Θέλω οι άνθρωποι να καταλάβουν ότι αυτό δεν είναι αστείο, αυτή είναι μια σοβαρή κατάσταση που αντιμετωπίζουν οι Ουκρανοί», είπε η Μάρτα Βασιούτα, 20 ετών, σε συνέντευξή της τη Δευτέρα.