Ο πόλεμος στην Ουκρανία πυροδότησε έναν κυβερνοπόλεμο που μπορεί να βγει εκτός ελέγχου στην Ευρώπη, λένε ειδικοί-και Έλληνες, σε άρθρο του France24.
Σύμφωνα με το γαλλικό μέσο, η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία έχει πυροδοτήσει ένα κύμα εθελοντών-ακτιβιστών χάκερ, ή αλλιώς «χακτιβιστές», που μάχονται στην πρώτη- «ψηφιακή», γραμμή απέναντι στη Μόσχα. Ομάδες όπως οι «Anonymous», οι «Squad303» και οι «Cyber Partisan» έχουν πραγματοποιήσει αρκετές κυβερνοεπιθέσεις εναντίον ρωσικών στόχων τις τελευταίες εβδομάδες.
Ωστόσο, αυτές οι επιθέσεις, με μεγάλη δημοσιότητα, εναντίον ρωσικών τοποθεσιών αποτελούν επίσης κίνδυνο, αναφέρει το France24.
Χακτιβισμός: Ο ακτιβισμός στον ψηφιακό κόσμο
Εβδομάδες αφότου κήρυξαν «ηλεκτρονικό πόλεμο» στο «εγκληματικό καθεστώς του Κρεμλίνου», οι Anonymous ισχυρίστηκαν ότι είχαν χακάρει 2.500 ρωσικές και λευκορωσικές κυβερνητικές υπηρεσίες, κρατικά μέσα ενημέρωσης και άλλους ιστότοπους «για την υποστήριξη της Ουκρανίας».Ο ισχυρισμός, ο οποίος δημοσιεύτηκε στο Twitter στις 17 Μαρτίου, είναι, βέβαια, αδύνατο να επαληθευτεί. Η επαλήθευση ανάληψης της ευθύνης από μια ομάδα ανώνυμων «χακτιβιστών» –που μπορεί να ισχυριστεί οποισδήποτε ότι είναι– παραμένει εξαιρετικά δύσκολη.
Αλλά ένα πράγμα είναι σίγουρο: η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία οδήγησε σε μια αναζωπύρωση της ψηφιακού ακτιβισμού και σε νέες στρατολογήσεις για τους Anonymous, οι οποίοι είχαν τις ένδοξες μέρες τους στις αρχές της δεκαετίας του 2010. «Δεν υπήρξε ποτέ τέτοια κινητοποίηση χακτιβιστών σε διεθνές επίπεδο για να υπερασπιστούν την ίδια υπόθεση», δήλωσε η Αθηνά Καρατζογιάννη, λέκτορας ΜΜΕ και Επικοινωνίας στο Πανεπιστήμιο του Λέστερ, μιλώντας στο France24.
Καλώντας «ψηφιακά ταλέντα» για έναν «στρατό πληροφορικής»
Γι’ αυτούς που ξέρουν πώς να χειρίζονται το «ψηφιακό όπλο», οι εκστρατείες hacking-ηλεκτρονική πειρατεία, εναντίον ρωσικών στόχων χρησιμοποιούνται «για να εκφράσουν την αλληλεγγύη - κατά κάποιο τρόπο σαν τους ανθρώπους που συμφωνούν να φιλοξενήσουν έναν Ουκρανό πρόσφυγα», είπε στο γαλλικό μέσο ο Ντένις-Κένζι Κίπκερ, ειδικός στον τομέα της κυβερνοασφάλειας στο Πανεπιστήμιο της Βρέμης.
Η αίσθηση της αποστολής τροφοδοτήθηκε από μια έκκληση- δύο ημέρες αφότου η Ρωσία ξεκίνησε την εισβολή της, του Μιχαίλο Φεντόροφ, αντιπρόεδρο της κυβέρνησης και υπουργό ψηφιακού μετασχηματισμού της Ουκρανίας. Σε μια ανάρτησή του στις 26 Φεβρουαρίου, ο Φεντόροφ ζήτησε «ψηφιακά ταλέντα» για τον «στρατό πληροφορικής» που δημιουργούσε η Ουκρανία».
Κήρυξη ηλεκτρονικού πολέμου στο Κρεμλίνο
Αμέσως μετά τη δημοσίευση της ανάρτησης σε διάφορες πλατφόρμες, η γνωστή ομάδα χάκερ των Anonymous «κήρυξε πόλεμο» στον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν. Μαζί τους προστέθηκαν πολλές άλλες ομάδες, όπως η πολωνική ομάδα χάκερ, Squad303 και οι Λευκορώσοι Cyber Partisan-«Κυβερνοπαρτιζάνοι», οι οποίοι λένε ότι είναι αντίπαλοι του Λευκορώσου προέδρου, Λουκασένκο.
Αυτή η διεθνής ομάδα χάκερ κατά της Μόσχας στη συνέχεια πολλαπλασίασε τις δραστηριότητές της. Πραγματοποίησαν διαδοχικές επιθέσεις «άρνησης υπηρεσίας» (οι επιθέσεις DDoS χρησιμοποιούνται για να κάνουν έναν ιστότοπο απρόσιτο υπερφορτώνοντας τους διακομιστές με αιτήματα) εναντίον των τοποθεσιών του Κρεμλίνου, της ρωσικής υπηρεσίας πληροφοριών, FSB και του κρατικού τηλεοπτικού σταθμού RT.
Αυτοί οι ακτιβιστές κατάφεραν επίσης να κλέψουν μεγάλο όγκο πληροφοριών από τους διακομιστές μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων όπως η Gazprom και χάκαραν τον ιστότοπο της Roskomnadzor, της ρωσικής ρυθμιστικής αρχής μέσων ενημέρωσης. Πήραν επίσης τον έλεγχο πολλών ρωσικών ειδησεογραφικών καναλιών, όπως το Russia 24 και το Channel One, για περίπου δέκα λεπτά, προκειμένου να μεταδώσουν εικόνες ρωσικών βομβαρδισμών.
Τέλος, η Squad303 ανέπτυξε ένα εργαλείο που επιτρέπει σε οποιονδήποτε να στέλνει μηνύματα σε αριθμούς ρωσικών κινητών τηλεφώνων προκειμένου να τους «ειδοποιήσει για την πραγματικότητα της σύγκρουσης», σύμφωνα με την ομάδα χάκερ που πήρε το όνομά της από την 303 μοίρα πολωνικών μαχητικών κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Ισχυρίζονται ότι περισσότερα από 20 εκατομμύρια μηνύματα έχουν σταλεί σε Ρώσους.
«Χτυπώντας τους Ρώσους» στον πόλεμο της πληροφορίας
Σε μια εποχή που οι μάχες προκαλούν πολλά θύματα στην Ουκρανία, αυτές οι προσπάθειες στον κυβερνοχώρο μπορεί να ακούγονται ανέκδοτο. Μια κυβερνοεπίθεση στον ιστότοπο της Δούμας για την εισαγωγή ενός φιλοουκρανικού μηνύματος στην αρχική σελίδα δεν θα έχει ποτέ το ίδιο αποτέλεσμα με μια βόμβα που έπεσε σε μια κατοικημένη περιοχή στο Κίεβο ή τη Μαριούπολη, αναφέρει το France24.
«Σίγουρα αυτές οι επιχειρήσεις δεν θα αλλάξουν το πρόσωπο της σύγκρουσης, αλλά θα έχουν αντίκτυπο», λέει ο Κίπκερ. «Είναι ακόμη πολύ νωρίς για να εκτιμηθεί ο ρόλος αυτών των ακτιβιστών στη σύγκρουση και πάνω από όλα, είναι μόνο ένα κομμάτι του παζλ όλων των προσπαθειών - συμπεριλαμβανομένων των οικονομικών κυρώσεων - που γίνονται για την αντιμετώπιση της Ρωσίας», δήλωσε στο France24 ο Βασίλειος Καραγιαννόπουλος, ειδικός στον «χακτιβισμό», στο Πανεπιστήμιο του Πόρτσμουθ, σε συνέντευξη στο France24.
Για παράδειγμα, «τα στοιχεία που έκλεψαν οι Anonymous θα μπορούσαν να αποδειχθούν χρήσιμα για τις ουκρανικές αρχές», σημείωσε ο Καραγιαννόπουλος.
Απόδειξη ότι η Ρωσία δεν είναι ανίκητη στον κυβερνοχώρο
Υπάρχει επίσης «ο συμβολικός αντίκτυπος αυτών των κυβερνοεπιθέσεων», σημείωσε η Καρατζογιάννη. Δείχνουν ότι ο ρωσικός κυβερνοστρατός, που συχνά παρουσιάζεται ως ένας από τους πιο έμπειρους στον κόσμο, δεν είναι ανίκητος. «Είναι επίσης ένα μήνυμα που στάλθηκε στους Ουκρανούς για να τους δείξουμε ότι κάνουμε ό,τι μπορούμε για να τους βοηθήσουμε», πρόσθεσε.
Επιχειρήσεις όπως το χακάρισμα ρωσικών τηλεοπτικών καναλιών «μας επιτρέπουν να νικήσουμε τους Ρώσους στον πόλεμο της πληοροφόρησης, που υποτίθεται ότι είναι ένα από τα δυνατά τους σημεία», εξήγησε ο Καρατζογιάννη.
Οι κίνδυνοι να παίξεις το παιχνίδι του Πούτιν
Η επιτυχία των Anonymous και άλλων ομάδων έχει δει μια άνοδο στις επιχειρήσεις hacking, με το Twitter να γεμίζει με μηνύματα που προειδοποιούν για ολοένα μεγαλύτερες επιθέσεις. Είναι μια αύξηση της ισχύος στον κυβερνοχώρο που δεν είναι όμως χωρίς κινδύνους.
«Τι θα συμβεί αν μια από τις επιθέσεις των Anonymous επρόκειτο να καταστρέψει κρίσιμες υποδομές στη Ρωσία, όπως ένα νοσοκομείο;» διερωτάται ο Κίπκερ. «Δεν έχουν λάβει καμία εκπαίδευση στον κυβερνοπόλεμο και υπάρχει πάντα ο κίνδυνος σημαντικής απροσδόκητης παράπλευρης ζημιάς», αναγνώρισε η Καρατζογιάννη.
Οι αρχές του Ηνωμένου Βασιλείου έχουν ήδη προειδοποιήσει τους ερασιτέχνες χάκερ να μην ενταχθούν στον «στρατό πληροφορικής» της Ουκρανίας, εν μέσω φόβων ότι ακτιβιστές θα μπορούσαν να παραβιάσουν τον νόμο ή να εξαπολύσουν επιθέσεις που ξεφεύγουν από τον έλεγχο, ανέφερε η εφημερίδα Guardian.
«Υπάρχει πάντα κίνδυνος κλιμάκωσης εάν ο Βλαντιμίρ Πούτιν μπορεί να χρησιμοποιήσει μια επίθεση των Anonymous ως πρόσχημα και να ισχυριστεί ότι είναι απόδειξη της εμπλοκής της Δύσης στη σύγκρουση», είπε ο Καραγιαννόπουλος.
Οι χάκερ δεν λογοδοτούν σε κανέναν
Αυτό είναι «το πρόβλημα με ομάδες όπως οι Anonymous, γιατί δεν λογοδοτούν σε κανέναν και δεν έχουν το δικαίωμα να “κηρύξουν πολέμους” όπως έκαναν», σημείωσε ο Κίπκερ. Με άλλα λόγια, εφόσον δεν εκπροσωπούν κανέναν, το Κρεμλίνο δεν θα δυσκολευτεί να τους παρουσιάσει ως πράκτορες της Δύσης. «Ειδικά αν αυτοί οι χακτιβιστές κάνουν ζημιά σε υποδομές που έχουν σημασία για τους Ρώσους σε καθημερινή βάση -όπως σιδηρόδρομοι, νοσοκομεία κ.λπ., θα μπορούσε να ενισχύσει τη ρωσική δημόσια υποστήριξη προς τον Βλαντιμίρ Πούτιν», εξήγησε ο καθηγητής.
Αντί να αναλάβουν το ρίσκο να προβούν σε επιθετικές ενέργειες που θα μπορούσαν να πάνε στραβά, οι Anonymous και άλλοι «χακτιβιστές», «θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην εύρεση των καλύτερων τρόπων για την ασφάλεια των ουκρανικών δικτύων υπολογιστών από επιθέσεις Ρώσων χάκερ», πρότεινε ο Κίπκερ.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία θα μπορούσε να είναι μια κομβική στιγμή για τον «χακτιβισμό». Μπορεί να μείνει στην ιστορία ως η σύγκρουση που επέτρεψε σε αυτή τη μορφή ακτιβισμού «να γίνει παγκοσμίως γνωστή ως αποτελεσματικό μέσο αγώνα», σημείωσε ο Καραγιαννόπουλος. Αλλά θα μπορούσε επίσης να είναι ο παράγοντας που οδήγησε σε μια νέα κλιμάκωση της πιο σοβαρής σύγκρουσης της Ευρώπης από το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.
Πηγή: France24