Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Πέμπτης επισημοποίησε το καθεστώς της Ουκρανίας ως υποψήφιας για ένταξη χώρας.
Τούτο, παρά το γεγονός ότι ο συνεχιζόμενος πόλεμος της Ρωσίας εγείρει ερωτήματα σχετικά με το εάν η χώρα θα συνεχίσει να... υπάρχει για όσο διάστημα χρειαστεί να περιμένει μέχρι να ενταχθεί τελικά στην ΕΕ.
Η απόφαση για το καθεστώς υποψηφιότητας της Ουκρανίας, που ελήφθη από τους 27 αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων της ΕΕ στη Σύνοδο Κορυφής της Πέμπτης στις Βρυξέλλες, θα δώσει μια τεράστια ώθηση στο ηθικό των πολιτών της κατεστραμμένης από τον πόλεμο χώρας -σημείο το οποίο τόνισε και η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στην ομιλία της στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο την Τετάρτη.
«Είναι η μόνη χώρα όπου άνθρωποι πυροβολούνται επειδή τυλίγονται με μια ευρωπαϊκή σημαία», είπε η Φον ντερ Λάιεν, εξηγώντας την απόφαση της Επιτροπής να προτείνει επίσημα το καθεστώς υποψήφιας προς ένταξη χώρας, τέσσερις μήνες μετά την υποβολή της αίτησης από την Ουκρανία, κατά τις πρώτες ημέρες της εισβολής της Ρωσίας.
«Η Ουκρανία έχει περάσει από την κόλαση για έναν απλό λόγο: λόγω της επιθυμίας της να ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση».
Όμως, ακόμη και από τη στιγμή που οι επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου τείνουν να αυξήσουν τις ελπίδες εκατομμυρίων Ουκρανών υιοθετώντας τη σύσταση της Επιτροπής, έχουν ελάχιστη νέα βοήθεια για να προσφέρουν στην Ουκρανία -πέρα από λόγια- στον άμεσο αγώνα της για επιβίωση, σημειώνει σε ανάλυσή του το Politico.
Αποκλείεται έβδομο πακέτο κυρώσεων στην παρούσα Σύνοδο Κορυφής
Στη Σύνοδο Κορυφής στα τέλη του περασμένου μήνα, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ενέκρινε ένα έκτο πακέτο κυρώσεων κατά της Μόσχας, συμπεριλαμβανομένων σχεδίων για εμπάργκο στο μεγαλύτερο τμήμα των εισαγωγών ρωσικού πετρελαίου. Αλλά στην τρέχουσα Σύνοδο Κορυφής θα υπάρξει ελάχιστη ή καθόλου συζήτηση για ένα έβδομο πακέτο, καθώς οι ηγέτες καλούνται να αντιμετωπίσουν την πραγματικότητα, ότι δηλαδή τα τιμωρητικά μέτρα μέχρι στιγμής είχαν μικρή αποτρεπτική επίδραση στον Ρώσο πρόεδρο, Βλαντίμιρ Πούτιν, παρά το βαρύ κόστος για τις ευρωπαϊκές οικονομίες.
Αντίθετα, το τελευταίο προσχέδιο συμπερασμάτων της Συνόδου Κορυφής αναφέρει αόριστα ότι «οι εργασίες θα συνεχιστούν για τις κυρώσεις, με ενίσχυση της εφαρμογής τους και αποτροπή της καταστρατήγησής τους».
Ο Mark Gitenstein, πρεσβευτής των ΗΠΑ στην ΕΕ, είπε ότι προτεραιότητα τώρα πρέπει να είναι η επιβολή των υφιστάμενων κυρώσεων για να διασφαλιστεί ότι έχουν αποτέλεσμα.
«Έχουμε προχωρήσει πολύ μακριά, πιο μακριά από κάθε άλλη φορά στην ιστορία, χιλιάδες κυρώσεις. Το πρόβλημα με τις κυρώσεις δεν είναι η προσθήκη νέων κυρώσεων, αλλά η επιβολή των ελέγχων στις κυρώσεις που έχουμε στις εξαγωγές, που είναι δύσκολο», είπε πρόσφατα ο Gitenstein στους δημοσιογράφους.
Σημείωσε, πάντως, πως ήδη αξιωματούχοι των ΗΠΑ και της ΕΕ συντονίζουν τις προσπάθειές τους. «Αν επιβάλλονταν όλες απόλυτα, θα είχαν καταστροφικό αντίκτυπο. Και αρχίζουν να έχουν μεγάλο αντίκτυπο», είπε ο Gitenstein.
Ωστόσο, το προσχέδιο συμπερασμάτων της Συνόδου Κορυφής αναφέρει ότι η ΕΕ δεν έχει ακόμη ολοκληρώσει κάποια πρόταση «για την προσθήκη της παραβίασης των κυρώσεων στον κατάλογο της ΕΕ περί εγκλημάτων».
Στρατιωτικός εξοπλισμός και οικονομική βοήθεια στην Ουκρανία, μείζονα ζητήματα για την Ευρώπη
Στο προσχέδιο συμπερασμάτων τους, οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων της ΕΕ έχουν επίσης κάποια συγκεκριμένα λόγια για την επείγουσα ανάγκη για όπλα, πυρομαχικά και στρατιωτική βοήθεια που έχει η Ουκρανία, για να αντέξει τις συνεχιζόμενες επιθέσεις και να απωθήσει τους Ρώσους εισβολείς.
Τα στρατεύματα της Μόσχας καταλαμβάνουν τώρα μεγάλες περιοχές του νοτιοανατολικού τμήματος της χώρας, συμπεριλαμβανομένης της λεγόμενης χερσαίας γέφυρας προς την Κριμαία, την ουκρανική χερσόνησο στην οποία εισέβαλε η Ρωσία και προσήρτησε το 2014.
«Η Ευρωπαϊκή Ένωση παραμένει σταθερά προσηλωμένη στην παροχή περαιτέρω στρατιωτικής υποστήριξης για να βοηθήσει την Ουκρανία να ασκήσει το εγγενές της δικαίωμα στην αυτοάμυνα. Για τον σκοπό αυτό, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καλείται να εργαστεί γρήγορα για την περαιτέρω αύξηση της στρατιωτικής υποστήριξης», αναφέρει το προσχέδιο συμπερασμάτων.
Η αποσύνδεση μεταξύ της ενθάρρυνσης για την ένταξη της Ουκρανίας στην ΕΕ και της αόριστης ρητορικής όσον αφορά τις παρούσες ανάγκες της Ουκρανίας έχει αφήσει Ουκρανούς αξιωματούχους και διπλωμάτες να βαδίζουν πολιτικά σε τεντωμένο σκοινί -εκφράζοντας βαθιά και γνήσια ευγνωμοσύνη, αλλά επισημαίνοντας παράλληλα ότι απαιτούνται πολλά περισσότερα για να διασφαλιστεί η στρατιωτική νίκη.
Σε μια ενημέρωση των δημοσιογράφων αυτή την εβδομάδα, ο πρεσβευτής της Ουκρανίας στην ΕΕ, Βσεβολόντ Τσέντσοφ, ρωτήθηκε για τα πρόσφατα σχόλια του γενικού γραμματέα του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ, ότι οι δυτικοί σύμμαχοι πρέπει να είναι προετοιμασμένοι για το γεγονός ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία μπορεί να συνεχιστεί για πολλά χρόνια.
«Λοιπόν, νομίζω ότι ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ μπορεί να επικεντρωθεί σε κάτι άλλο, αντί σε αυτές τις προβλέψεις. Δεν είναι χρήσιμο. Αυτή είναι η ταπεινή μου γνώμη. Οι άνθρωποι μας είναι αρκετά δυνατοί και ικανοί. Αλλά, ξέρετε, δεν αρκεί να είσαι εφευρετικός και γενναίος. Χρειαζόμαστε πολλά όπλα τώρα και αυτό θα αλλάξει την κατάσταση», είπε ο Τσέντσοφ.
Δεν είναι μόνον η έλλειψη όπλων ο λόγος που η δυτική βοήθεια δεν ανταποκρίνεται στις τρέχουσες ανάγκες της Ουκρανίας. Εκτός από τη συνεχιζόμενη στρατιωτική επίθεση και την κατοχή της Ρωσίας, η Ουκρανία βρίσκεται στο χείλος της οικονομικής κατάρρευσης.
Το σχέδιο συμπερασμάτων σημειώνει ότι η Επιτροπή «θα υποβάλει σύντομα πρόταση για τη χορήγηση νέας έκτακτης μακροοικονομικής χρηματοδοτικής συνδρομής στην Ουκρανία, ύψους έως 9 δισεκατομμυρίων ευρώ, το 2022».
Ωστόσο, τα 9 δισεκατομμύρια ευρώ είναι λιγότερα ακόμα και από έστω δύο μήνες του τρέχοντος ελλείμματος στον προϋπολογισμό της Ουκρανίας, το οποίο οι οικονομικοί εμπειρογνώμονες έχουν υπολογίσει σε 5 έως 7 δισεκατομμύρια ευρώ το μήνα.
Το προσχέδιο συμπερασμάτων ζητά την υποστήριξη της «ανοικοδόμησης» στην Ουκρανία, ακόμη και με τη γνώση ότι η καταστροφή της Ουκρανίας από τον Πούτιν θα συνεχιστεί στο άμεσο μέλλον.
Ποια προβλήματα μπορεί να δημιουργηθούν στην ΕΕ από την ένταξη Ουκρανίας-Μολδαβίας στην ΕΕ
Η αβεβαιότητα για τη συνέχιση της ύπαρξης της Ουκρανίας ως κυρίαρχου έθνους δεν είναι το μόνο δύσκολο ερώτημα που θα παρακάμψουν οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων της ΕΕ κατά τη διήμερη Σύνοδο Κορυφής.
Η ένταξη της Ουκρανίας -καθώς και της γειτονικής Μολδαβίας- πρόκειται επίσης να αλλάξει θεμελιωδώς την ισορροπία λήψης αποφάσεων στην ΕΕ, και ως εκ τούτου μπορεί να οδηγήσει σε απαιτήσεις για σημαντικές αλλαγές στις συνθήκες της.
Λόγω του σχετικά μεγάλου πληθυσμού της Ουκρανίας -πιθανότατα θα εισέλθει ως η πέμπτη ή έκτη μεγαλύτερη χώρα της ΕΕ, ανάλογα με τον πληθυσμό που θα απομείνει μετά τον πόλεμο-, θα δικαιούται μια μεγάλη αντιπροσωπεία στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και η ένταξή της θα βαραίνει σε οποιεσδήποτε αποφάσεις λαμβάνονται με ειδική πλειοψηφία.
Όμως, ενώ η απόφαση για το καθεστώς της Ουκρανίας, της Μολδαβίας και της Γεωργίας ως υποψήφιων προς ένταξη χωρών σημαίνει σχεδόν σίγουρα μια δύσκολη συζήτηση σχετικά με τις αλλαγές των συνθηκών, οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων φαίνεται ότι σκοπεύουν να σταματήσουν αυτή τη συζήτηση προς το παρόν. Αντίθετα, θα αναγνωρίσουν βιαστικά τη «Διάσκεψη για το Μέλλον της Ευρώπης» -μια προσπάθεια υπό την ηγεσία της Γαλλίας για να αναλογιστούμε πώς θα μπορούσε να δομηθεί η ΕΕ τις επόμενες δεκαετίες.
Το προσχέδιο συμπερασμάτων επαινεί τη «μοναδική ευκαιρία συνεργασίας με τους Ευρωπαίους πολίτες» και ζητεί «αποτελεσματική συνέχεια».
Ωστόσο, το τμήμα του προσχεδίου συμπερασμάτων σχετικά με την Ουκρανία και τη Μολδαβία φαίνεται να έχει σχεδιαστεί για να δώσει στην ΕΕ μια ρήτρα διαφυγής, εάν δεν εκτελεστούν οι απαραίτητες θεσμικές αλλαγές -σημειώνοντας ότι οι αιτήσεις ένταξης θα μπορούσαν να διακοπούν εάν η ΕΕ δεν είναι αρκετά έτοιμη να επεκταθεί.
«Η πρόοδος κάθε χώρας προς την Ευρωπαϊκή Ένωση θα εξαρτηθεί από τη δική της αξία», αναφέρουν τα συμπεράσματα, προσθέτοντας στο... πίσω κείμενο «συμπεριλαμβανομένης της ικανότητας της ΕΕ να απορροφά νέα μέλη».
Δεν είναι καθόλου σαφές πώς, ή ακόμη και αν, μια τέτοια ικανότητα θα μπορούσε να μετρηθεί με έναν αντικειμενικό τρόπο, αφήνοντας ενδεχομένως οποιονδήποτε προσδιορισμό στην ιδιοτροπία των ηγετών γύρω από το τραπέζι του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.
Για ποιες εξελίξεις πρέπει να είναι προετοιμασμένες οι υπό καθεστώς ένταξης χώρες
Ωστόσο, οι μεγάλες καθυστερήσεις στη διαδικασία ένταξης για τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων υποδηλώνουν ότι η Ουκρανία και η Μολδαβία θα πρέπει να είναι προετοιμασμένες για πιθανές καθυστερήσεις.
Προκειμένου η Ουκρανία και η Μολδαβία να εξασφαλίσουν την έναρξη των ενταξιακών συνομιλιών, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είπε ότι οι χώρες πρέπει πρώτα να πληρούν μια σειρά προϋποθέσεων που σχετίζονται με τις θεμελιώδεις αρχές της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου.
Αυτή τη στιγμή, ωστόσο, η εισβολή και η κατοχή της Ρωσίας καθιστούν αδύνατο για την Ουκρανία να προβλέψει ποια θα είναι τα σύνορά της ή πόσους πολίτες θα έχει. Ο πόλεμος κάνει την προσπάθεια ένταξης της Ουκρανίας ακόμη πιο απρόβλεπτη από αυτή της Κύπρου, στην οποία επετράπη να ενταχθεί στην ΕΕ παρά το γεγονός ότι το νησί ήταν διχασμένο σε μια μακρά σύγκρουση με την Τουρκία.
Ο Τσέντσοφ, ο πρέσβης της Ουκρανίας, είπε ότι ο τερματισμός του πολέμου και η αποκατάσταση της ειρήνης δεν αποτελούν προϋποθέσεις για την ένταξη της χώρας του στην ΕΕ και ότι η κυβέρνηση στο Κίεβο θα συνεχίσει να εργάζεται για διοικητικές μεταρρυθμίσεις, συμπεριλαμβανομένου του δικαστικού συστήματος της χώρας, που έχει απαιτήσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Αναγνώρισε ωστόσο ότι ορισμένες μεταρρυθμίσεις θα ήταν δύσκολο ή ακόμα και αδύνατο να εφαρμοστούν μέχρι να τελειώσει ο πόλεμος.
«Συστημικά πράγματα, όπως η συνέχιση των μεταρρυθμίσεων της αστυνομίας ή των υπηρεσιών ασφαλείας… είναι πιθανώς δύσκολο ή αδύνατο να γίνουν προτού σταθεροποιήσουμε την κατάσταση και νομίζω ότι θα χρειαστεί λίγος χρόνος αφότου λήξει η ρωσική εισβολή», είπε.
Ωστόσο, ο πρέσβης είπε ότι η απόφαση για τη χορήγηση καθεστώτος υποψήφιας χώρας θα ήταν σαφής επίδειξη πίστης ότι η Ουκρανία μπορεί να επικρατήσει στον πόλεμο και να προχωρήσει προς τη θέση που της αξίζει στην ΕΕ.
«Η ιδέα της Ουκρανίας δεν αμφισβητείται. Το γεγονός ότι η Επιτροπή πρότεινε -και τα κράτη μέλη αποδέχθηκαν- την όλη ιδέα να το κάνουμε τώρα, νομίζω ότι δείχνει ότι είναι αρκετά σίγουροι για την ικανότητά μας να διατηρήσουμε υπό έλεγχο την κατάσταση».