Στο iefimerida.gr και το theocean.gr μίλησε για τον πόλεμο στην Ουκρανία και τη θέση της Ευρώπης η Έλενα Λαζάρου.
Η κα Λαζάρου, είναι επικεφαλής του Τομέα Εξωτερικής Πολιτικής στην Υπηρεσία Έρευνας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ερευνητική συνεργάτης του ινστιτούτου Chatham House και επιστημονική συνεργάτης του ΕΛΙΑΜΕΠ.
Ειδική σε θέματα εξωτερικής πολιτικής και ασφάλειας, η κα. Λαζάρου, με πολλές διεθνείς ακαδημαϊκές διακρίσεις-έλαβε το διδακτορικό της από το Πανεπιστήμιο του Cambridge και πλούσιο συγγραφικό έργο βλέπει πίσω από τα γεγονότα και χωρίς υπεκφυγές αναγνωρίζει ότι λίγοι- ακόμα και μεταξύ των διεθνολόγων, περίμεναν ότι αυτός ο πόλεμος θα ξεκινούσε και ακόμη λιγότεροι ότι θα διαρκούσε μέχρι και σήμερα χωρίς μάλιστα να διαφαίνεται η λήξη του στον ορίζοντα.
Η Έλενα Λαζάρου βλέπει στην Ευρωπαϊκή Ένωση και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ένα στοίχημα για το μέλλον της ευρωπαϊκής ασφάλειας και άμυνας, το πώς η Ευρώπη θα αντιμετωπίσει τη ρωσική και κάθε άλλη απειλή που θέτει σε αμφισβήτηση ευθέως τις αρχές και τις αξίες της Δύσης και το Διεθνές δίκαιο.
Όταν ξεκίνησε η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, λίγοι περίμεναν την έναρξη αυτού του πολέμου και μάλλον ακόμη λιγότεροι περίμεναν ότι δυο μήνες μετά η σύγκρουση θα συνεχίζεται χωρίς να περνάει σε φάση αποκλιμάκωσης. Τι βλέπετε εσείς σε σχέση με την εξέλιξη του πολέμου;
Έχετε δίκιο ότι λίγοι το περίμεναν. Παρ’ όλα αυτά, αν κοιτάξει κανείς τις πληροφορίες που διοχέτευαν οι υπηρεσίες πληροφοριών, για παράδειγμα των ΗΠΑ, καθώς και την συγκέντρωση ρωσικών δυνάμεων και εξοπλισμού κοντά στα σύνορα της Ουκρανίας, υπήρχαν σημαντικές ενδείξεις. Από την άλλη, σε μια εποχή παγκόσμιας οικονομικής αλληλεξάρτησης, είναι αλήθεια ότι πάντα περιμένουμε λιγότερο έναν πόλεμο, θεωρώντας ότι οικονομικά και άλλα συμφέροντα θα περιορίσουν κάπως τις κινήσεις αποσταθεροποίησης.
Ο πόλεμος έχει σαφώς κρατήσει και περισσότερο από ότι περιμέναμε, σύμφωνα με πολλούς αναλυτές και περισσότερο από ότι περίμενε ο πρόεδρος Πούτιν, καθ’ ότι η ουκρανική αντίσταση, με εξοπλιστική στήριξη από συμμάχους, έχει δράσει εντυπωσιακά. Κοιτώντας μπροστά δυστυχώς όμως, οι ανθρωπιστικές και γεωπολιτικές συνέπειες είναι, δυστυχώς, πολύ δυσμενείς και ανάλογες με την διάρκεια του πολέμου.
Εκτιμάτε ότι έχουμε περάσει πλέον σε νέα φάση στο διεθνές σκηνικό; Ο πόλεμος στην Ουκρανία τι σηματοδοτεί;
Ο πόλεμος στην Ουκρανία είναι μια ακόμα έκφανση των μεταλλάξεων του διεθνούς σκηνικού που παρακολουθούμε θα έλεγα εδώ και πάνω από μια δεκαετία με την ανάδυση - αρχικά οικονομική και στη συνέχεια και με άλλες πτυχές - δυνάμεων που αντιτίθενται σε βασικές αρχές του φιλελεύθερου διεθνούς συστήματος και που - με διάφορους τρόπους - παραβαίνουν βασικές αρχές του διεθνούς δικαίου.
Σηματοδοτεί επίσης - λόγω μεγέθους και σημασίας, γιατί έχουν υπάρξει και πολλοί άλλοι πόλεμοι μέσα στην τελευταία δεκαετία - την επιστροφή της άμυνας και της ασφάλειας ως προτεραιότητα για πολλά κράτη, και την ενδυνάμωση ή δημιουργία συμμαχιών. Στο περιβάλλον που διαμορφώνεται, πολλά κράτη αναλογίζονται την ανάγκη να εδραιώσουν συμμαχίες - τόσο σε στρατιωτικό επίπεδο, όσο και σε εμπορικό - ειδικά σε ότι έχει να κάνει με την ανθεκτικότητα των αλυσίδων ανεφοδιασμού π.χ. στην ενέργεια, στα τρόφιμα, ορυκτά αναγκαία για την τεχνολογία κτλ.
Έίναι επαρκής η στάση της ΕΕ βάσει των αναγκών και των δυνατοτήτων της;
Η στάση της ΕΕ σε οποιοδήποτε θέμα και τομέα πρέπει πάντα να αξιολογείται με βάση τις δυνατότητές της στον συγκεκριμένο τομέα. Η άμυνα, όπως πολλοί γνωρίζουν, είναι ένας τομέας με σχετικά περιορισμένη αρμοδιότητα της ΕΕ καθ’ ότι οι αποφάσεις λαμβάνονται κατεξοχήν από τα κράτη μέλη.
Παρόλα αυτά, αποφάσεις στρατιωτικού χαρακτήρα, όπως αυτή της προμήθειας εξοπλισμού στην Ουκρανία, με στήριξη και από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό για την Ειρήνη, ελήφθησαν με πρωτοφανή ταχύτητα στην συγκεκριμένη περίπτωση. Το ίδιο βέβαια είδαμε και σε αποφάσεις για την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας στους πρόσφυγες, την υποστήριξη του ενεργειακού τομέα της Μολδαβίας και της Ουκρανίας καθώς και βέβαια στην συμφωνία για τα πέντε μέχρι τώρα πακέτα κυρώσεων.
Η ιδέα μιας Ένωσης της Άμυνας είναι πιο κοντά από ποτέ, ύστερα και από τις τελευταίες εξελίξεις;
Από πέρυσι προσμέναμε το 2022 ως «έτος της άμυνας», καθώς σημαντικά βήματα για τον καθορισμό της πορείας της ΕΕ στον τομέα αυτό αναμένονταν, ιδιαίτερα με την υιοθέτηση της αποκαλούμενης «Στρατηγικής Πυξίδας» τον Μάρτιο. Η «Στρατηγική Πυξίδα» είναι ουσιαστικά το συλλογικό προϊόν ενός από κοινού στοχασμού των 27 μελών της ΕΕ, μιας κοινής αναγνώρισης απειλών, προκλήσεων, αναγκών και στόχων της πολιτικής άμυνας και ασφάλειας της ΕΕ.
Προβλέπει πολύ συγκεκριμένα βήματα για την εξέλιξη της πολιτικής αυτής, μεταξύ των οποίων αυξημένες επιχειρησιακές δυνατότητες, ενίσχυση της στήριξης της αμυντικής βιομηχανίας και των ευρωπαϊκών δυνατοτήτων σε όλους τους παραδοσιακούς τομείς καθώς και σε νέους, όπως ο κυβερνοπόλεμος, μεγαλύτερο συντονισμό των ευρωπαϊκών στρατιωτικών δυνάμεων και ενίσχυση συνεργασίας με το ΝΑΤΟ, τον ΟΗΕ και τρίτα κράτη όπως οι ΗΠΑ, η Νορβηγία, το Ηνωμένο Βασίλειο. Σίγουρα οι τελευταίες εξελίξεις έχουν επιφέρει μια απτή ανάγκη γρήγορης υλοποίησης όλων αυτών των στόχων.
Καθώς εργάζεστε στο Ευρωκοινοβούλιο, έναν θεσμό που πρέπει να συγκεράσει πολλές απόψεις, διάφορα συμφέροντα και χρειάζεται χρόνο για να καταλήξει σε αποφάσεις, υπάρχει περιθώριο να αναβαθμιστεί ο ρόλος του μπροστά σε τέτοιες προκλήσεις;
Η αναβάθμιση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στα θέματα άμυνας και ασφάλειας αποτελεί πάγια θέση του θεσμού, τουλάχιστον κατά την τελευταία δεκαετία,. Σίγουρα μια ΕΕ με μεγαλύτερο ρόλο στην χρηματοδότηση της αμυντικής βιομηχανίας, όπως π.χ. με το Ευρωπαϊκό Ταμείο Άμυνας που δημιουργήθηκε, συνεπάγεται δυνατότερο ρόλο, καθώς το Ευρωκοινοβούλιο αποτελεί νομοθετικό όργανο όσον αφορά την χρηματοδότηση του ταμείου αυτού.
Πέραν αυτού, ήδη το κοινοβούλιο αναδύεται σε βασικό παίκτη στην διπλωματία που λαμβάνει χώρα σε σχέση με τον πολέμο. Δείτε για παράδειγμα την επίσκεψη της Προέδρου Μετσόλα στην Ουκρανία. Ήταν η πρώτη επίσκεψη προέδρου ενός από τα ευρωπαϊκά όργανα στο Κίεβο
μετά την έναρξη του πολέμου .
Πέραν του πολέμου στην Ουκρανία, κοιτώντας την Ευρωπαϊκή άμυνα γενικότερα, θα έλεγα ότι βλέπουμε όλο και περισσότερο το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να παρουσιάζει τις θέσεις του για την άμυνα, να ασκεί τον ρόλο του, ζητώντας ενίσχυση και επιτάχυνση της ευρωπαϊκής άμυνας ( κάτι που οι δημοσκοπήσεις δείχνουν σταθερά να θέλουν οι πολίτες), βέλτιστες συνθήκες για το στρατιωτικό προσωπικό (με έμφαση και στις γυναίκες στον χώρο της άμυνας) και δημοκρατικό έλεγχο του τομέα αυτού.
Ο πιο αντιπροσωπευτικός θεσμός της ευρωπαϊκής οικογένειας δηλώνει «παρών» στις μεγάλες προκλήσεις του σήμερα.