To γαλλικό πρακτορείο ειδήσεων επιχειρεί να εξηγήσει τις διαφορές μεταξύ του εγκλήματος πολέμου, του εγκλήματος κατά της ανθρωπότητας και της γενοκτονίας, εν μέσω της φρίκης του πολέμου στην Ουκρανία.
Η Ευρώπη είναι ξανά το θέατρο του πολέμου, με τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία να έχει οδηγήσει σε μια πρωτόγνωρη- για τα ευρωπαϊκά δεδομένα των τελευαίων ετών, ανθρωπιστική κρίση. Εκτοπισμένοι, νεκροί, διαλυμένες οικογένειες, περιουσίες και υποδομές ερείπια, ολόκληρες πόλεις ισοπεδωμένες, όλα εικόνες από μια παλιότερη σκοτεινή εποχή για την Ευρώπη και τον κόσμο, μια εποχή που γέννησε την έννοια των διεθνών εγκλημάτων.
H τελευταία δήλωση του προέδρου των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, στην οποία κατηγόρησε τη Ρωσία για γενοκτονία στην Ουκρανία, ανεβάζει τον διπλωματικό πυρετό στα ύψη. Ο Μπάιντεν εξαπέλυσε βαρύτατη κατηγορία λέγοντας ότι ο Βλαντιμίρ Πούτιν φαίνεται ότι σκοπεύει να «προσπαθήσει να εξαλείψει την ιδέα» μιας ξεχωριστής ουκρανικής ταυτότητας.
Ο Ουκρανός πρόεδρος, Βολοντίμιρ Ζελένσκι κατηγόρησε επίσης τη Ρωσία για γενοκτονία με την ανακάλυψη εκατοντάδων σορών αμάχων σε περιοχές που ελέγχονταν από ρωσικές δυνάμεις και χαρακτήρισε την αιματηρή πολιορκία του νότιου λιμανιού της Μαριούπολης «έγκλημα κατά της ανθρωπότητας».
Σύμφωνα με το γαλλικό πρακτορείο ειδήσεων υπάρχουν διάφορες κατηγορίες των πιο σοβαρών εγκλημάτων που είναι γνωστά, για τα οποία συστάθηκε το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο (ΔΠΔ) στη Χάγη.
Ούτε η Ρωσία ούτε η Ουκρανία είναι μέρη του ΔΠΔ, αλλά το Κίεβο έχει αποδεχθεί τη δικαιοδοσία του δικαστηρίου για εγκλήματα που διαπράχθηκαν στο έδαφός της Ουκρανίας από την εισβολή της Ρωσίας στην Κριμαία το 2014. Το δικαστήριο ξεκίνησε έρευνα για τυχόν εγκλήματα πολέμου στην Ουκρανία στις 3 Μαρτίου του τρέχοντος έτους.
Τι είναι «έγκλημα πολέμου»;
Τα εγκλήματα πολέμου αποτελούν σοβαρές παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου κατά αμάχων και ενόπλων κατά τη διάρκεια στρατιωτικών συγκρούσεων. Αφορά στην ουσία τις παραβιάσεις των κανόνων και των εθίμων του πολέμου.
Οι παράμετροι του τι συνιστά έγκλημα πολέμου ορίζονται στο άρθρο 8 του Καταστατικού της Ρώμης του 1998 που ίδρυσε το ΔΠΔ.
Ορίζονται ως «σοβαρές παραβιάσεις» των Συμβάσεων της Γενεύης του 1949 που καλύπτουν περισσότερα από 50 σενάρια, συμπεριλαμβανομένων των δολοφονιών, βασανιστηρίων, βιασμών και ομηριών, καθώς και επιθέσεων σε ανθρωπιστικές αποστολές.
Το άρθρο 8 καλύπτει επίσης σκόπιμες επιθέσεις σε αμάχους ή σε «πόλεις, χωριά, κατοικίες ή κτίρια που είναι ανυπεράσπιστα και δεν αποτελούν στρατιωτικούς στόχους», καθώς και την «απέλαση ή μεταφορά ολόκληρου ή μέρους του πληθυσμού» μιας κατεχόμενης περιοχής.
Οι αρχές της Ουκρανίας λένε ότι έχουν λάβει 5.600 καταγγελίες για φερόμενα εγκλήματα πολέμου από ρωσικές δυνάμεις από την έναρξη της εισβολής στις 24 Φεβρουαρίου.
Τι είναι «έγκλημα κατά της ανθρωπότητας»;
Η έννοια ενός τέτοιου εγκλήματος θεσπίστηκε για πρώτη φορά στις 8 Αυγούστου 1945 και κωδικοποιήθηκε στο άρθρο 7 του Καταστατικού της Ρώμης. Περιλαμβάνει «μια εκτεταμένη ή συστηματική επίθεση που στρέφεται εναντίον οποιουδήποτε άμαχου πληθυσμού», συμπεριλαμβανομένης της «δολοφονίας» και της «εξόντωσης», καθώς και της «υποδούλωσης» και της «απέλασης ή της βίαιης μεταφοράς».
Τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας μπορούν να συμβούν και σε καιρό ειρήνης και περιλαμβάνουν βασανιστήρια, βιασμούς και διακρίσεις, είτε πρόκειται για φυλετικές, εθνικές, πολιτιστικές, θρησκευτικές, ακόμα και με βάση το φύλο.
Τι είναι η γενοκτονία;
Η γενοκτονία ως νομική έννοια χρονολογείται από τις περίφημες δίκες της Νυρεμβέργης των Ναζί εγκληματιών πολέμου, με τον Πολωνοεβραίο δικηγόρο Ραφαέλ Λέμκιν να επινοεί τον όρο για να περιγράψει την εξόντωση έξι εκατομμυρίων Εβραίων από τους Ναζί.
Το έγκλημα της γενοκτονίας θεσπίστηκε επίσημα στη Σύμβαση περί Γενοκτονίας του 1948 για να περιγράψει «πράξεις που διαπράχθηκαν με πρόθεση να καταστρέψουν, εν όλω ή εν μέρει, μια εθνική, εθνοτική, φυλετική ή θρησκευτική ομάδα».
Η γενοκτονία είναι ένα «πολύ συγκεκριμένο διεθνές έγκλημα» που είναι δύσκολο να αποδειχθεί, λέει η Σεσίλι Ροόυζ, καθηγήτρια διεθνούς δικαίου στο Πανεπιστήμιο του Λάιντεν στην Ολλανδία, σημειώνοντας ότι απαιτεί απόδειξη του «εσωτερικού κινήτρου», του δόλου, πίσω από αυτήν, αναφέρει το γαλλικό πρακτορείο.
«Έγκλημα επίθεσης»
Το ΔΠΔ πρόσθεσε ένα ακόμα έγκλημα έγκλημα στις αρμοδιότητές του το 2017, αυτό της επίθεσης, για να συμπεριλάβει επιθέσεις κατά «της κυριαρχίας, της εδαφικής ακεραιότητας ή της πολιτικής ανεξαρτησίας» άλλης χώρας.
Το αδίκημα έχει ως στόχο να διασφαλίσει ότι οι πολιτικοί και στρατιωτικοί ηγέτες θα λογοδοτήσουν για εισβολές, αλλά δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί κατά των δεκάδων μελών του ΔΠΔ που δεν έχουν αναγνωρίσει τη δικαιοδοσία του δικαστηρίου για το έγκλημα, ούτε εναντίον μη μελών.
Οι νομικοί εμπειρογνώμονες λένε ότι η άσκηση μιας τέτοιας υπόθεσης εναντίον του προέδρου της Ρωσίας μπορεί να απαιτήσει τη σύσταση ειδικού δικαστηρίου για την Ουκρανία, αναφέρει το γαλλικό πρακτορείο.
Πηγή: AFP, France24