Όταν ανέβηκε στην εξουσία, τον Απρίλιο 2019, ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι ήταν ένας ηγέτης χωρίς πολιτική και στρατιωτική εμπειρία. Οι πολίτες τον γνώριζαν μόνο από μια τηλεοπτική εκπομπή, η οποία μεταδίδεται στο εξής στο Netflix.
Αυτή τη στιγμή ο Ζελένσκι αντιμετωπίζει την σοβαρότερη κρίση που γνωρίζει η Ευρώπη, από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου: την ρωσική εισβολή σε ουκρανικό έδαφος. Αυτός ο 44χρονος πρώην ηθοποιός, βρίσκεται σήμερα στην καρδιά του διεθνούς ενδιαφέροντος και είναι συνομιλητής όλων των ηγετών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των Ηνωμένων Πολιτειών.
Η τρομακτική πίεση την οποία δέχεται το τελευταίο διάστημα κορυφώθηκε την Δευτέρα, 21 Φεβρουαρίου, με την αναγνώριση από τη Μόσχα των αποσχισθεισών δημοκρατιών του Ντονμπάς, στην Ανατολική Ουκρανία και την απόφαση του Βλαντιμίρ Πούτιν να εισβάλλει στην Ουκρανία, καταπατώντας τη Συμφωνία του Μινσκ, η οποία υπεγράφη τον Φεβρουάριο του 2015 με στόχο να τερματίσει τη διένεξη με τους φιλορώσσους του Ντονμπάς. «Βρισκόμαστε στη γη μας. Δεν φοβόμαστε κανέναν και τίποτα, δεν χρωστάμε τίποτα σε κανέναν και δεν θα παραχωρήσουμε τίποτα σε κανέναν», ανακοίνωσε σε διάγγελμά του ο Ουκρανός πρόεδρος, καταγγέλλοντας παραβίαση της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας της χώρας του.
«Δεν είναι πια ο ίδιος άπειρος άνθρωπος, όπως ήταν στην αρχή της θητείας του», δηλώνει στη Le Monde ο Oleksiy Melnyk, επικεφαλής του think tank Razumkov, στο Κίεβο. Δίνει την αίσθηση ότι είναι σίγουρος για τον εαυτό του, παρά την επικινδυνότητα της κατάστασης. «Στην αρχή της προεδρίας του τον κατηγορούσαν για αφελή έναντι των Ρώσων. Γρήγορα ο Ζελένσκι κατάλαβε ότι δεν αρκεί να θέσεις τα όπλα πάνω στο τραπέζι «και να κοιτάξεις στα μάτια» τον Βλαντιμίρ Πούτιν, για να τερματιστεί η διένεξη, όπως είχε δηλώσει το 2019. Κατάλαβε ότι είχε αντίπαλο κάποιον σκληροπυρηνικό, αρπακτικό και κυνικό πολιτικό, εχθρικό σε κάθε συναίνεση και ο οποίος απαιτούσε μονομερείς παραχωρήσεις στην Ουκρανία», δήλωσε ο αναλυτής.
Όταν ξέσπασε νέα κρίση με τη Μόσχα, τον Οκτώβριο 2021, ο Βολοντιμίρ Ζελένσκι προκάλεσε αρνητικά σχόλια για την ανεπάρκειά του, όταν αμφισβήτησε την εκδοχή των ΗΠΑ ότι οι Ρώσοι έχουν εχθρικές διαθέσεις στα σύνορα της Ουκρανίας. Ακόμη και στο εσωτερικό της Ουκρανίας άρχισαν να διερωτώνται για την απειρία του: ο πρόεδρος καταλαβαίνει τι συμβαίνει; Έχει λιγότερες πληροφορίες από τoυς αμερικανούς;
Μετά από αρκετά σκαμπανεβάσματα (τελικά συμφώνησε με την αμερικανική θέση και λίγο αργότερα πήρε ξανά αποστάσεις), ο Ουκρανός πρόεδρος οριστικοποίησε τη θέση του: καθησύχασε τους πολίτες, μείωσε την ένταση των προειδοποιήσεων της Ουάσινγκτον, ώστε να δώσει την αίσθηση ότι ελέγχει τον κίνδυνο, έκανε έκκληση στους διεθνείς συμμάχους του για στρατιωτική βοήθεια, απαίτησε να λάβουν προληπτικές κυρώσεις (μάταια).
Η διεθνής κοινότητα δεν παίρνει και πολύ στα σοβαρά αυτόν τον πρώην κωμικό που μεταμορφώνεται σταδιακά σε επικεφαλής πολέμου. Χαιρετίζουν, βέβαια, την ψυχραιμία του μέσα στην κρίση, την ώρα που ο Βλαντιμίρ Πούτι εμφανίζεται όλο και πιο απειλητικός. Κατά τη διάρκεια της Συνόδου του Μονάχου για την ασφάλεια, στις 18 Φεβρουαρίου 2022, οι συμμετέχοντες τον χειροκρότησαν όρθιοι πριν ακόμη ξεκινήσει να μιλάει, ώστε να δηλώσουν την υποστήριξή τους στο πρόσωπό του, έναντι της Μόσχας.
Όταν ανέβηκε στο βήμα, ένα μικρό χαμόγελο ζωγραφίστηκε στο πρόσωπο του Ουκρανού προέδρου. Ήταν η πρώτη φορά που δεχόταν μια τέτοια ενθάρρυνση από τη διεθνή κοινότητα. Σαν πρώην κωμικός, στη σειρά «Υπηρέτης του λαού», τον χειροκροτούσαν στο ρόλο ενός καθηγητή ιστορίας, ειλικρινούς αλλά κάπως αφελή, ο οποίος γινόταν πρόεδρος της Ουκρανίας κατά τύχη!
Το σενάριο της σειράς έγινε πραγματικότητα, την Πρωτοχρονιά 2018, όταν ο Ζελένσκι, μη θρησκευόμενος Εβραίος, γεννημένος στο Kryvyi Rih, μια βιομηχανική και ρωσόφωνη πόλη στο κέντρο της Ουκρανίας, ανακοίνωσε την υποψηφιότητά του για πρόεδρος της Ουκρανίας, με κοντομάνικο πουκάμισο, δίπλα στο χριστουγεννιάτικο δέντρο του. Ο κωμικός ηθοποιός, παντρεμένος και πατέρας δύο παιδιών, έδωσε στο κόμμα του το όνομα της εκπομπής του, Υπηρέτης του λαού, και κέρδισε τις προεδρικές εκλογές, τέσσερις μήνες αργότερα, χάρη σε δύο βασικές υποσχέσεις που έδωσε: ότι θα καταπολεμήσει τη διαφθορά και θα φέρει ειρήνη στο Ντονμπάς, όπου πάνω από 14.000 άνθρωποι πέθαναν από την αρχή του προηγούμενου πολέμου του 2014.
Ο Ζελένσκι κέρδισε την προεδρική εκλογή με σκορ-ρεκόρ (73 %) ενώ το κόμμα του κέρδισε την απόλυτη πλειοψηφία στο ουκρανικό κοινοβούλιο -πράγμα που δεν είχε ξανασυμβεί ως τότε. Εκείνη την εποχή πίστευε ότι μπορούσε να τα αλλάξει όλα, γρήγορα. Αλλά γρήγορα απογοητεύτηκε. «Πίστευε ότι αρκούσε να αντικαταστήσει τους παλιούς πολιτικούς από νέα πρόσωπα, πιο νεαράς ηλικίας», θυμάται ο αναλυτής Volodymyr Fessenko, στο Κίεβο. Ωστόσο γρήγορα κατάλαβε ότι αυτό δεν αρκούσε και ότι η πλειοψηφία των ψηφοφόρων προτιμούν τους αποτελεσματικούς διαχειριστές στην εξουσία.
Επειδή είχε συνηθίσει να τον επαινούν ως ηθοποιό, έζησε πολύ άσχημα τις πρώτες αρνητικές κριτικές στην πολιτική του. Γρήγορα κλείστηκε σε μια «φούσκα» και περιβαλλόταν μόνο από ανθρώπους που θεωρούσε πιστούς. Σύμφωνα με το ουκρανικό σάιτ Bihus, στην κυβέρνηση βρίσκονται τουλάχιστον τριάντα πρόσωπα από το στενό οικογενειακό του περιβάλλον αλλά και από την εταιρεία παραγωγής της παλιάς του εκπομπής, τα οποία έχει τοποθετήσει ακόμη και στην υπηρεσία μυστικών υπηρεσιών, στην άμυνα, κλπ.
Τα τελευταία τρία χρόνια η δημοτικότητα του Ζελένσκι κατρακύλησε στο 23%, αν και παραμένει ο πιο δημοφιλής πολιτικός της Ουκρανίας. Η αντιπολίτευση, ένας μέρος των ψηφοφόρων του και οι πρώην συνεργάτες του τον κατηγορούν για απειρία, ιδιαίτερα επικίνδυνη σε αυτή την περίοδο.