«Είναι αστείο. Κανείς δεν ψήφισε, ωστόσο βγήκαν τα αποτελέσματα», δήλωσε γελώντας ο Λιουμπόμιρ Μπόικο, 43 ετών, από το Γκόλο Πρίσταν, ένα χωριό στην υπό ρωσική κατοχή επαρχία της Χερσώνας στην Ουκρανία.
Μίλησε ενώ περίμενε σήμερα έξω από γραφείο αρωγής των Ηνωμένων Εθνών με την οικογένειά του, σε ένα κέντρο υποδοχής προσφύγων.
Καθώς η Ρωσία ετοιμάζεται να προσαρτήσει ένα τμήμα των ουκρανικών εδαφών στο μέγεθος της Πορτογαλίας, μετά τα «δημοψηφίσματα» σε τέσσερις κατεχόμενες επαρχίες, οι Ουκρανοί που κατάφεραν να διαφύγουν περιγράφουν μια διαδικασία που θα μπορούσε να είναι αστεία, αν δεν ήταν τόσο απειλητική.
«Μπορούν να ανακοινώσουν ό,τι θέλουν. Κανείς δεν ψήφισε στο δημοψήφισμα, εκτός από λίγους ανθρώπους που άλλαξαν πλευρές. Πήγαν από σπίτι σε σπίτι, αλλά κανείς δεν βγήκε έξω», δήλωσε ο Μπόικο. Ο ίδιος, η σύζυγός του και τα δύο τους παιδιά είχαν φθάσει στο κέντρο αρωγής στον χώρο στάθμευσης ενός καταστήματος στην υπό ουκρανικό έλεγχο πόλη της Ζαπορίζια την προηγούμενη ημέρα, αφού περίμεναν για δύο ημέρες προτού οι ρωσικές δυνάμεις τούς επιτρέψουν να περάσουν από το τελευταίο σημείο ελέγχου.
Αυτοί που εγκαταλείπουν εδάφη υπό ρωσική κατοχή λένε ότι το λεγόμενο δημοψήφισμα έγινε από άνδρες με όπλα που εξανάγκαζαν τους κατοίκους να ρίξουν την ψήφο τους σε κάλπες στη μέση του δρόμου. Ο μεγαλύτερος φόβος είναι ότι, μόλις η Μόσχα κηρύξει το έδαφος αυτό τμήμα της Ρωσίας, θα αρχίσει αμέσως να εξαναγκάζει άνδρες να πολεμήσουν με τις δυνάμεις της.
Φεύγουν ολόκληρα χωριά από την Ουκρανία
Προς το παρόν, οι ρωσικές δυνάμεις αφήνουν κάποιους πολίτες να φεύγουν από τα κατεχόμενα τμήματα των επαρχιών της Χερσώνας και της Ζαπορίζια μέσω του μοναδικού σημείου ελέγχου. Κανείς δεν γνωρίζει για πόσο καιρό θα μείνει ανοικτή η δίοδος αυτή, ιδιαίτερα για άνδρες σε στρατεύσιμη ηλικία. Εκατοντάδες άνθρωποι έφθασαν χθες με αυτοκίνητα και βαν, καθώς ξαφνικά τους επετράπη να αποχωρήσουν. Σήμερα το πρωί υπήρχαν ακόμα κάποιοι στο κέντρο, οι οποίοι δεν είχαν πού να πάνε, προσπαθώντας να βρουν κατάλυμα, αφού πέρασαν τη νύχτα σε ένα σχολείο.
«Πολλοί αφήνουν, απλώς, τα πάντα πίσω τους. Υπάρχουν μέρη που είναι τελείως έρημα», δήλωσε ο Μπόικο. «Όλοι θέλουν να είναι στην Ουκρανία, και γι’ αυτόν τον λόγο φεύγουν όλοι. Εκεί πέρα υπάρχει ένα άνομο μέρος. Φεύγουν ολόκληρα χωριά», ανέφερε. Ο Μπόικο συμπλήρωσε ότι αξιωματικοί της FSB, της ρωσικής υπηρεσίας εσωτερικής ασφάλειας, είπαν στον ίδιο και σε άλλους στο τελευταίο σημείο ελέγχου ότι εάν φύγουν για την Ουκρανία, δεν θα τους επιτραπεί ποτέ να επιστρέψουν. Δεν γνώριζε εάν ακόμα επιτρέπεται να περάσουν άνδρες σε στρατεύσιμη ηλικία.
«Η γραμμή των οχημάτων ήταν τόσο μεγάλη, που δεν μπορούσες να δεις το τέλος της», δήλωσε ένας άλλος άνδρας, ο 37χρονος Αντρίι, που δεν θέλησε να δώσει το επώνυμό του, ενώ στεκόταν δίπλα σε ένα κίτρινο, λασπωμένο βαν με το οποίο έφθασε στο σημείο με τη σύζυγό του, τα δύο παιδιά και τους γονείς του.
«Το 70% των ανθρώπων φεύγουν εξαιτίας του δημοψηφίσματος. Δεν υπήρχε φως, ούτε αέριο, ούτε δουλειά, και ξαφνικά γίνεται δημοψήφισμα», είπε ο Αντρίι, που εργάζεται σε αγροτικές καλλιέργειες στο Μπερισλάβ, στην επαρχία της Χερσώνας. «Είναι απολύτως ανοησίες. Δεν ξέρω ούτε έναν άνθρωπο που να ψήφισε». Ο ίδιος δήλωσε ότι είδε περαστικούς να συμπληρώνουν το ψηφοδέλτιό τους γονατισμένοι σε διασταύρωση στο Μπερεσλάβ.
Η Ρωσία δήλωσε ότι η ψήφος ήταν εθελοντική και η συμμετοχή υψηλή. Φιλορώσοι αξιωματούχοι εξέδωσαν αποτελέσματα, όπως τα χαρακτήρισαν, που κατέδειξαν συντριπτική στήριξη υπέρ της προσάρτησης.
Το Κίεβο και οι χώρες της Δύσης χαρακτηρίζουν τη διαδικασία «απάτη», που στόχο έχει να δικαιολογήσει την προσάρτηση εδαφών που κατελήφθησαν διά της βίας.
«Εάν ερχόμουν στο σπίτι σου και σου έλεγα "Τώρα αυτό το μέρος είναι δικό μου", τι θα έκανες;» δήλωσε ο 60χρονος Βίκτορ, πατέρας του Αντρίι. «Θα το παρέδιδες; Όχι, θα τους κυνηγούσες με ένα δίκρανο. Οι Ρώσοι είναι ηθικά αποκρουστικοί. Όλο αυτό είναι πλημμυρισμένο στο αίμα».