Ένας συντηρητικός, πιστός Καθολικός, δήμαρχος μιας μικρής ουγγρικής πόλης απειλεί να εκθρονίσει τον εθνικιστή πρωθυπουργό της χώρας Βίκτορ Ορμπάν στις εκλογές που είναι προγραμματισμένες για το 2022, όπου ο Ορμπάν για πρώτη φορά από το 2010 θα βρεθεί αντιμέτωπος με ένα ενιαίο μέτωπο της αντιπολίτευσης.
Ο 49χρονος Πέτερ Μάρκι-Ζάι, πατέρας επτά παιδιών, ένα αουτσάιντερ χωρίς κομματική στήριξη, επικράτησε στις προκριματικές εκλογές της ουγγρικής αντιπολίτευσης, την οποία και θα εκπροσωπήσει απέναντι στον ισχυρό άνδρα της Ουγγαρίας.
Στις διαδικασίες επιλογής έλαβαν μέρος περισσότεροι από 600.000 Ούγγροι, οι οποίοι επέλεξαν έναν μοναδικό υποψήφιο που θα αντιπροσωπεύει έξι κόμματα, μεταξύ των οποίων είναι οι Σοσιαλιστές, οι Φιλελεύθεροι και το πρώην ακροδεξιό και νυν κεντροδεξιό κόμμα Jobbik. Αντίπαλός του στις προκριματικές εκλογές ήταν η ευρωβουλευτής του Σοσιαλιστικού Κόμματος Κλάρα Ντόμπρεφ, η οποία παραδέχτηκε αμέσως την ήττα της και υποσχέθηκε να συστρατευτεί μαζί του για να πέσει ο Βικτορ Ορμπάν.
Η αντιπολίτευση δεν θα είχε καμία ελπίδα να νικήσει τον Ορμπάν με υποψήφια την Ντόμπρεφ, η οποία τυγχάνει σύζυγος του πρώην πρωθυπουργού Φέρεντς Γκιουρτσάνι, μιας από τις πιο διχαστικές προσωπικότητες της ουγγρικής πολιτικής ζωής, εκτιμά ο Μάρκι-Ζάι.
"Αυτή η αναμέτρηση έχει να κάνει με το αν θα ελευθερωθούμε, με το αν η Ουγγαρία θα παραμείνει μια ευρωπαϊκή χώρα ή θα βυθιστεί. Χάνει τον δρόμο της και στρέφεται προς ανατολάς, γίνεται μια διεφθαρμένη δικτατορία από την οποία οι πολίτες φεύγουν για να γλιτώσουν", δηλώνει. Ο Μάρκι-Ζάι, δήμαρχος της νοτιοανατολικής κωμόπολης Χουντμεζοβασάρχελ--ένα προπύργιο του Fidesz--αυτοπροβάλλεται ως η ιδανική επιλογή τόσο για την αριστερά όσο και για τους συντηρητικούς ψηφοφόρους. Έχει χαρακτηρίσει τον εξακομματικό συνασπισμό της αντιπολίτευσης "συνασπισμό των καθαρών" και έχει δεσμευτεί για την αποκατάσταση της ελευθερίας στη χώρα.
"Μόνο μαζί μπορούμε να κερδίσουμε", είπε ο Μάρκι-Ζάι στους υποστηρικτές του συνασπισμού της αντιπολίτευσης που ζητωκραύγαζαν την βραδιά των προκριμματικών.
"Κανένας δεν μπορεί να σπάσει την ενότητα της αντιπολίτευσης. Αυτή ήταν μια μάχη, αλλά πρέπει να κερδίσουμε και τον πόλεμο", είπε αναφερόμενος στις εκλογές του ερχόμενου χρόνου και απευθυνόμενος στους οπαδούς του σημείωσε: "Θέλουμε μια νέα, πιο αγνή, ειλικρινή Ουγγαρία, όχι μόνο να αντικαταστήσουμε τον Ορμπάν ή το κόμμα του". Δεσμεύτηκε να γεφυρώσει τις κοινωνικές ανισότητες, να πατάξει την διαφθορά και να δώσει μια "άνιση μάχη", όπως την χαρακτήρισε, καθώς τα περισσότερα μέσα ενημέρωσης ανήκουν σε επιχειρηματίες που πρόσκεινται στο Fidesz.
Πράγματι, τα ελεγχόμενα από τον Ορμπάν μέσα ενημέρωσης έχουν αγνοήσει την ύπαρξη του Μάρκι-Ζάι, ενώ το Fidesz έχει ήδη εξαπολύσει εκστρατεία στο Facebook κατηγορώντας τον αντίπαλο του πρωθυπουργού ότι είναι υποψήφιος της "παλιάς αριστερής πολιτικής". Σε ανακοίνωσή του το Fidesz αναφέρει ότι ο Μάρκι-Ζάι έχει υπογράψει συμφωνία με την Αριστερά για να την βοηθήσει να επιστρέψει στην εξουσία και να αυξήσει τους φόρους, χαρακτηρίζοντάς τον "αριστερό καριέρας".
Με πτυχίο Οικονομικών, Μάρκετινγκ και Ηλεκτρολόγου Μηχανικού καθώς και διδακτορικό στην Ιστορία της Οικονομίας, ο Μάρκι-Ζάι γεννήθηκε από μητέρα χημικό και πατέρα καθηγητή Φυσικής. Μεγάλωσε σε μια συντηρητική, θρησκευόμενη οικογένεια και έζησε και εργάστηκε στον Καναδά και στις ΗΠΑ.
Επιστρέφοντας στην πατρίδα του, αποφάσισε να είναι υποψήφιος δήμαρχος της γενέτειράς του το 2018 και έγινε ο πρώτος, μετά το 1990, δήμαρχος της πόλης αυτής, που δεν προέρχεται από το Fidesz . Κατά την πρώτη του θητεία στη δημαρχία, δεσμεύτηκε να δώσει μάχη για διαφάνεια. Αποκάλυψε ότι τα οικονομικά της πόλης βρίσκονταν σε πολύ χειρότερη κατάσταση από ό,τι λεγόταν στο παρελθόν. Δεν ήταν όμως ανέφελη η θητεία του: αρκετές φορές τού επιβλήθηκε πρόστιμο για συκοφαντική δυσφήμηση, ενώ κλήθηκε να απομακρύνει και ένα "γκισέ για τους μετανάστες" που είχε τοποθετήσει μέσα στο δημαρχείο. "Θέλουμε να ξεφορτωθούμε τα μεγάλα αγόρια που κάνουν μπούλινγκ σε όλη την τάξη"
Ένα από τα ατού του Μάρκι-Ζάι και μία αδυναμία
Ο ίδιος ο Μάρκι-Ζάι παρουσιάζει εαυτόν ως μια αποδεκτή επιλογή τόσο για τους αριστερούς όσο και για τους συντηρητικούς ψηφοφόρους, με την εικόνα του χριστιανού οικογενειάρχη να αναμένεται να έχει απήχηση και σε πολλούς αναποφάσιστους, αλλά και σε όσους έχουν κουραστεί από τις συχνά διχαστικές πολιτικές του Ορμπάν, όπως τα μέτρα κατά των μεταναστών και της κοινότητας ΛΟΑΤΚΙ+.
Ένα από τα ατού του Μάρκι-Ζάι είναι ότι, έχοντας εργαστεί ως διευθυντής μάρκετινγκ σε πολυεθνική εταιρεία, έχοντας ζήσει στις ΗΠΑ και μιλώντας ξένες γλώσσες (Αγγλικά και Γαλλικά), μιλάει με τρόπο που έχει απήχηση στον κόσμο. Από την άλλη, μια από τις αδυναμίες της υποψηφιότητάς του είναι ότι έχει μικρή εμπειρία συνεργασίας με πολιτικά κόμματα. Όμως, ως υποψήφιος πρωθυπουργός του εξακομματικού συνασπισμού, θα χρειαστεί να συνεργαστεί στενά μαζί τους.
"Ίσως το ένα τρίτο του πληθυσμού της Ουγγαρίας υποστηρίζει το Fidesz, ένα άλλο τρίτο υποστηρίζει την αντιπολίτευση, αλλά ο Πέτερ Μάρκι-Ζάι έχει την ικανότητα να απευθύνεται τόσο στην αντιπολίτευση όσο και στο εναπομείναν ένα τρίτο, σ' αυτούς που συνήθως δεν ψηφίζουν ή που είναι απογοητευμένοι από το Fidesz", όπως λέει στο BBC ο Πέτερ 'Ακος Μποντ, πρώην διοικητής της Εθνικής Τράπεζας της Ουγγαρίας, της κεντρικής τράπεζας της χώρας.
Επίσης, σύμφωνα με τον Μποντ, "ο Μάρκι-Ζάι κληρονομεί μια αδελφότητα κομμάτων διαφορετικών τάσεων για πρώτη φορά εδώ και τουλάχιστον έναν αιώνα. Ο Βίκτορ Ορμπάν μας 'υποχρέωσε' να συνεργαστούμε. Επομένως, υπό αυτή την έννοια, η αντιπολίτευση θα είναι πολύ καλύτερα προετοιμασμένη για να αναλάβει σε σχέση με το 1990". Δεξαμενές σκέψεις που πρόσκεινται στην αντιπολίτευση και ομάδες εργασίας εκπονούν ένα νέο κυβερνητικό πρόγραμμα, που αφορά από την υγειονομική φροντίδα μέχρι την εκπαίδευση και τις συντάξεις. Αυτό τώρα θα ενισχύσει την πρόκληση για τον Μάρκι-Ζάι.
Τα κόμματα του συνασπισμού της αντιπολίτευσης συμφωνούν ότι το Σύνταγμα του 2011, το οποίο συνέταξε μόνο του το Fidesz, καθώς και πολλοί από τους θεμελιώδεις νόμους που πέρασε το Fidesz με πλειοψηφία δύο τρίτων, θα πρέπει να ακυρωθούν και να γραφτεί νέο Σύνταγμα κατόπιν δημοψηφίσματος.
Το ερώτημα είναι πώς θα μπορέσει να γίνει αυτό, αν η αντιπολίτευση δεν διαθέτει την απαιτούμενη πλειοψηφία των δύο τρίτων; Ο Μάρκι-Ζάι θέλει να συγκεντρώσει μια ομάδα συνταγματολόγων για να επεξεργαστούν αυτό το ερώτημα.
Επιθυμεί να αποκαταστήσει την αυτονομία των τοπικών κυβερνήσεων και, αν εκλεγεί, θα επιδιώξει να υιοθετήσει η χώρα το ευρώ και να συμμετάσχει στην Ευρωπαϊκή Εισαγγελία, να ακυρώσει την εγκριθείσα από το Fidesz επέκταση του πυρηνικού εργοστασίου στο Πακς, στον Δούναβη--το οποίο έχει λάβει ρωσική χρηματοδότηση και τεχνολογία-- και να στείλει στη φυλακή αυτούς που "έκλεψαν τα δημόσια ταμεία". "Θέλουμε να ξεφορτωθούμε τα μεγάλα αγόρια που κάνουν μπούλινγκ σε όλη την τάξη", έχει πει χαρακτηριστικά.
Υπέρ του επαναπροσανατολισμού της εξωτερικής πολιτικής και της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης
"Η βασική προτεραιότητα της Ουγγαρίας θα πρέπει να είναι ο επαναπροσανατολισμός της εξωτερικής πολιτικής της, κάτι το οποίο δεν είναι μόνο ένα συμβολικό βήμα", έλεγε ο Μάρκι-Ζάι μιλώντας με υποστηρικτές του σε ένα μπιστρό της Βουδαπέστης σημειώνοντας ότι οι στενοί δεσμοί του Ορμπάν με τον ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν, την Κίνα και την Τουρκία δεν συμβαδίζουν με τις ευρωπαϊκές αξίες.
"Για εμάς, οι ευρωπαϊκές αξίες, η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, η δημοκρατία, το κράτος δικαίου και η οικονομία της ελεύθερης αγοράς είναι υπερβολικά σημαντικές αξίες. Η μάχη κατά της διαφθοράς αποτελεί τμήμα αυτών των αξιών". Η ΕΕ βρίσκεται σε αντιπαράθεση με την εθνικιστική κυβέρνηση της Βουδαπέστης για θέματα που αφορούν από την μεταναστευτική πολιτική και τα δικαιώματα της κοινότητας ΛΟΑΤΚΙ+ μέχρι την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης.
Άλλωστε, η αντιπαράθεση σχετικά με τον σεβασμό των πολιτικών δικαιωμάτων συνέβαλε στην καθυστέρηση της αποδέσμευσης των κονδυλίων από το ταμείο της ΕΕ για την ανάκαμψη από την πανδημία της covid. Ο Μουζτάμπα Ραχμάν, διευθυντής του Eurasia Group, μιας δεξαμενής σκέψης, λέει πως θεωρεί κατά 55% πιθανό να κερδίσει ο Ορμπάν απλή πλειοψηφία, σε σύγκριση με τις 65% πιθανότητες που του έδινε προηγουμένως, και ότι οι πιθανότητες για να εξασφαλίσει την πλειοψηφία μια συμμαχία της αντιπολίτευσης έχουν αυξηθεί από 20% σε 40%.
"Η Ουγγαρία δεν πρέπει να ασκεί βέτο στις πρωτοβουλίες για εμβάθυνση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Είναι απαράδεκτο μια χώρα να αρνείται να συμμετάσχει στην Ευρωπαϊκή Εισαγγελία για να προστατεύσει τους διεφθαρμένους αυταρχικούς ηγέτες της", δηλώνει ο Μάρκι-Ζάι. Η κυβέρνηση του Ορμπάν έχει αρνηθεί να συμμετάσχει στην Ευρωπαϊκή Εισαγγελία χαρακτηρίζοντας την απόφασή της ζήτημα εθνικής κυριαρχίας.
Ο υποψήφιος πρωθυπουργός έχει ακόμη δηλώσει ότι θα αναθεωρήσει τις συμφωνίες που συνήψε ο Ορμπάν με τη Ρωσία και την Κίνα--ανάμεσά τους και ένα συμβόλαιο ύψους 12,5 δισ. ευρώ για την επέκταση του πυρηνικού εργοστασίου στο Πακς, το οποίο ανατέθηκε στη ρωσική Rosatom χωρίς διαγωνισμό-- καθώς και ένα έργο για τη σιδηροδρομική σύνδεση με αμαξοστοιχία υψηλής ταχύτητας της Βουδαπέστης με το Βελιγράδι. "Θα πρέπει να δούμε αν αυτές οι συμφωνίες εξυπηρετούν τα ουγγρικά εθνικά συμφέροντα", τονίζει ο Μάρκι-Ζάι.