Ο πόλεμος στην Ουκρανία βαστάει πέντε μήνες τώρα. Σκληρός, ανελέητος, αποτρόπαιος.
Οι βομβαρδισμοί με πυραύλους και αεροπλάνα, καθημερινή πραγματικότητα. Άμαχοι τα περισσότερα θύματα, αλλά και οι ρωσικές δυνάμεις εισβολής μετράνε τις απώλειές τους με πενταψήφια νούμερα…
Κι όμως, η απάνθρωπη αυτή πραγματικότητα στην Ουκρανία, στην καρδιά της Ευρώπης, στον 21ο αιώνα, δεν μας απασχολεί πλέον όπως στις αρχές της ρωσικής εισβολής. Τη… συνηθίσαμε, όπως κάθε επικαιρότητα που επιμένει επί μακρόν. Ο πόλεμος εκεί δεν έγινε πιο «ήρεμος», απλά εμείς (ο κόσμος ολόκληρος, δηλαδή) «κουραστήκαμε», κάπου εντός μας λέμε «πόσο ν’ αντέξουμε ακόμη τη φρίκη στις τηλεοράσεις» -άσε που κι αυτές εξαρτημένες στο δόγμα «ό,τι είναι παλιό, δεν πουλάει», απέσυραν απεσταλμένους και πολεμικούς ανταποκριτές από τα μέτωπα.
Το εντυπωσιακό, αλλά ευεξήγητο, είναι ότι το ενδιαφέρον μας για έναν πόλεμο που πνίγει στο αίμα μια ευρωπαϊκή χώρα είναι… αντιστρόφως ανάλογο με την αγωνία για το πόσο θα πληρώσουμε «εμείς οι υπόλοιποι» τις συνέπειες αυτού του πολέμου. Καλή η ανθρωπιά και η αλληλεγγύη, στείλαμε όπλα, αποφασίσαμε κυρώσεις για τον εισβολέα, αλλά τα πράγματα δεν εξελίχθηκαν όπως «τα περιμέναμε».
Ο Πούτιν βαστάει, κλείνει τις ενεργειακές στρόφιγγες, με αποτέλεσμα το κόστος ζωής της Ευρώπης (κυρίως) να έχει τετραπλασιασθεί, βιομηχανίες κλείνουν, ο πληθωρισμός επανέκαμψε στα προ 30ετίας επίπεδα, η παγιωμένη ως «σίγουρη» ευμάρεια και καλοζωία στην Ευρώπη πάει περίπατο -κι ακόμη είναι… καλοκαίρι! Τον χειμώνα να δούμε «πώς θα τον πηδήξουμε», με δελτίο στη θέρμανση, προγραμματισμένες διακοπές ηλεκτρικού ρεύματος και με ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας στην ανεργία ή την υποαπασχόληση…
Ο Ζελένσκι ζητάει και άλλα όπλα, σε μεγάλες ποσότητες, οι Αμερικανοί υπόσχονται να του τα στείλουν (θα δουλέψει και η πολεμική τους βιομηχανία…) προκειμένου να συνεχισθεί η ουκρανική αντίσταση, να μη «νικήσει» ο Πούτιν. Την ώρα που οι περισσότεροι σοβαροί αναλυτές (αλλά και σύμβουλοι κυβερνήσεων) προβλέπουν ότι από την περιπέτεια αυτή το πιθανότερο και ρεαλιστικότερο είναι ο Πούτιν, αν δεν βγει κερδισμένος, σίγουρα δεν θα είναι ο μεγάλος ηττημένος. Απολυταρχικός ηγέτης με… πολύ χλωμή άποψη και εκτίμηση για τη Δημοκρατία, που ξέρει να καταπνίγει (για όσο ακόμη…) την εσωτερική αντίδραση στη χώρα του για την οικονομική δυσπραγία και τα χιλιάδες φέρετρα από την Ουκρανία, αποφασισμένος (και δεν το κρύβει!) να καταφύγει ακόμη και στα πυρηνικά, «αν τον αναγκάσουν…», σίγουρα αποτελεί την παράφρονα μεταβλητή στην «εξίσωση» που απασχολεί με τον έναν ή τον άλλον τρόπο την παγκόσμια κοινωνία.
Αν κάποιος είναι πιθανόν να πάρει κάποια στιγμή την πρωτοβουλία για «διευθέτηση» του προβλήματος (με όλες τις… παράπλευρες αμοιβαίες υποχωρήσεις, τα συν και τα πλην ενός συμβιβασμού) αυτός δεν μπορεί να είναι άλλος από την Ευρώπη. Το γνωρίζει πολύ καλά και ο Πούτιν, που κλείνοντας τις στρόφιγγες πλήττει πρωτίστως και σημαντικότερα την ευρωπαϊκή οικογένεια, απειλώντας τον τρόπο ζωής της.
Οι ΗΠΑ είναι ενεργειακά αυτάρκεις και μπορούν να πωλούν και στην Ευρώπη (σε τρελές τιμές) πετρέλαιο και LNG. O «τσάρος» ποντάρει στη δυσαρέσκεια των ευρωπαϊκών κοινωνιών από τα «αντίμετρα» που παίρνει, επιδιώκει να υποθάλψει τη θεσμική αδυναμία της ΕΕ για γρήγορες και συντονισμένες δράσεις, παρακάμπτοντας επιμέρους εθνικά συμφέροντα, την έλλειψη οργανωμένης αλληλεγγύης και συνοχής μεταξύ των εταίρων. Θέλει να τη «γονατίσει» ως τον ασθενέστερο διατλαντικά κρίκο, να την υποχρεώσει σε αποστασιοποίηση από τα σχέδια των ΗΠΑ.
Ο Πούτιν αναμφίβολα (και ως παρακαταθήκη στην Ιστορία) δεν πρέπει να καταστεί νικητής. Η απόφαση της πανίσχυρης Γερμανίας να καταφύγει εν ανάγκη σε «δελτία» και περικοπές ηλεκτροδότησης, αν ο χειμώνας τη βρει χωρίς φυσικό αέριο, μπορεί να θεωρηθεί «μήνυμα» αποφασιστικότητας και ετοιμότητας για θυσίες ολόκληρης της Δύσης. Το διακύβευμα είναι πόσο έτοιμος είναι να υποστεί θυσίες αδιαμαρτύρητα ο «καλομαθημένος» μεταπολεμικά Γερμανός, ο Ευρωπαίος γενικότερα. Και το εάν και πόσο σύντομα και πιεστικά θα τεθεί το δίλημμα «επιβίωση ή τήρηση αρχών» -ίσως(;) «και ηθικής»…
Η Ευρώπη δεν «θέλησε» να κοιτάξει σοβαρά και σε βάθος το ενεργειακό πρόβλημα και την ολοένα αυξανόμενη εξάρτησή της από το ρωσικό αέριο. Και αν κάποιοι ήθελαν και πίεζαν, έπεφταν στον «γερμανικό ρεαλισμό», που στήριξε την οικονομική ανάπτυξη της χώρας και την επιβολή της ως μοναδικής και αδιαμφισβήτητης ηγέτιδας στις προνομιακές (μέχρι και παρεξηγήσιμες…) καλές σχέσεις Γερμανίας-Ρωσίας.
Άλλωστε, το γερμανικό «σύστημα» είναι πασίγνωστο για την αδυναμία σχεδιασμού σε βάθος και το… πάθος του για διαρκή «εδώ και τώρα» οικονομικά οφέλη, ανάπτυξη πάση θυσία, ακόμη και σε βάρος εταίρων της Γερμανίας, ως να μην υπάρχει ή να μην την ενδιαφέρει το «αύριο».
Ευχής έργο είναι η τεράστια πρόκληση και δοκιμασία που αντιμετωπίζει η Ευρώπη να την ξυπνήσει από τον λήθαργο και την αυταπάτη της μεταπολεμικής ανεμελιάς τού «από δω κι εμπρός, μόνο καλύτερα!», να αλλάξει ρυθμούς, ακόμη και θεσμική συγκρότηση, να ετοιμαστεί «για πόλεμο», που κατά πως φαίνεται θα είναι η επόμενη εποχή ολόκληρου του κόσμου…