Τα παλιά ρυπογόνα πλοία να σταλούν για σκραπ, να προσαρμοστούν τα λιμάνια σε εναλλακτικές του άνθρακα υποδομές, να γίνει απανθρακοποίηση. Ο ΟΗΕ καλεί τον τομέα των θαλάσσιων μεταφορών να επιταχύνει την ενεργειακή μετάβαση αντί να πολλαπλασιάζει τις εκπομπές αερίων που ευθύνονται για το φαινόμενο του θερμοκηπίου.
Τα πλοία μεταφέρουν περισσότερο του 80% των εμπορευμάτων που διακινούνται παγκοσμίως, επισημαίνει η Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το Εμπόριο και την Ανάπτυξη (UNCTAD) στην ετήσια έκθεσή της για τις θαλάσσιες μεταφορές.
Όμως, οι συνολικές εκπομπές του παγκόσμιου στόλου αυξήθηκαν κατά 4,7% ανάμεσα στο 2020 και το 2021 κινούμενη προς την λάθος κατεύθυνση, προειδοποιεί η γενική γραμματέας της UNCTAD Ρεμπέκα Γκρίνσπαν παρουσιάζοντας την έκθεση.
Με μέση ηλικία σχεδόν 22 ετών, «ανησυχούμε επίσης για την γήρανση των πλοίων που ρυπαίνουν όλο και περισσότερο γερνώντας», δήλωσε η πρώην αντιπρόεδρος της Κόστα Ρίκα.
Ο ΟΗΕ φοβάται πως οι επενδύσεις σε νέα πλοία θα προσκρούσουν στην αύξηση των επιτοκίων
Η UNCTAD απευθύνει έκκληση στο τομέα των θαλάσσιων μεταφορών να επενδύσουν περισσότερο στις τεχνικές και επιχειρησιακές βελτιώσεις για να μειώσουν το ανθρακικό τους αποτύπωμα. Καλούνται συγκεκριμένα να περάσουν στα εναλλακτικά καύσιμα, χαμηλής περιεκτικότητας σε άνθρακα ή απαλλαγμένων από τον άνθρακα, να χρησιμοποιούν χερσαίες ηλεκτρικές πηγές στα λιμάνια και να εξοπλίζουν τα πλοία με υψηλής ενεργειακής απόδοσης τεχνολογίες.
Ομως, οι επενδύσεις σε νέα πλοία που θα επιτρέψουν την μείωση των εκπομπών κινδυνεύουν να προσκρούσουν στην άνοδο των επιτοκίων, την επιδείνωση των οικονομικών προοπτικών και τις ρυθμιστικές αβεβαιότητες, παραδέχεται ο οργανισμός του ΟΗΕ.
Κατά συνέπεια, στην έκθεση ζητείται η θέσπιση προβλέψιμου παγκόσμιου ρυθμιστικού πλαισίου για να διευκολυνθούν οι επενδύσεις στην απανθρακοποίηση και αυξημένη υποστήριξη των αναπτυσσόμενων χωρών στη διαδικασία της ενεργειακής μετάβασης, στην οποία θα κληθούν να περιλάβουν τις λιμενικές τους υποδομές.
Στην έκθεση της UNCTAD τονίζεται η επείγουσα ανάγκη προσαρμογής των λιμανιών στις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, ιδίως στις πλέον ευάλωτες χώρες.
Στο μέλλον, για να παραμείνουν ανταγωνιστικά τα λιμάνια, θα πρέπει να έχουν την δυνατότητα να ανταποκρίνονται στα «πράσινα» πλοία, έχοντας αναπτύξει την ικανότητα τροφοδοσίας τους με καθαρότερες μορφές ενέργειας και προσφέροντάς τους προσαρμοσμένες υπηρεσίες συντήρησης.
«Αν τα λιμάνια δεν είναι έτοιμα να υποδεχθούν τέτοια πλοία στο πλαίσιο των νέων ρυθμίσεων, θα μειονεκτούν και θα βγαίνουν ζημιωμένα», δήλωσε στους δημοσιογράφους η διευθύντρια του τμήματος Τεχνολογίας και Υποδομών της UNCTAD Σαμίκα Σιριμάν.
Αναδιάρθρωση και γιγαντισμός
Το διεθνές θαλάσσιο εμπόριο ανέκαμψε το 2021 με μία ανάπτυξη που τοποθετείται στο 3,2% έπειτα από την πτώση κατά 3,8% το 2020, σύμφωνα με τα στοιχεία της έκθεσης.
«Το 2022, η ανάκαμψη αυτή εξανεμίσθηκε», δήλωσε η Σαμίκα Σιριμάν, κυρίως εξαιτίας της παγκόσμιας οικονομικής επιβράδυνσης, των νέων κυμάτων της επιδημίας της Covid-19 που οδήγησαν στο κλείσιμο εργοστασίων στην Κίνα και των παγκόσμιων γεωπολιτικών εντάσεων.
Η ανάπτυξη αναμένεται να παραμείνει μέτρια φέτος, μέχρι το +1,4%. Για την περίοδο 2023-2027, το παγκόσμιο θαλάσσιο εμπόριο αναμένεται να αυξηθεί με ρυθμό 2,1% σε ετήσια βάση, που είναι βραδύτερος από τον μέσο όρο των τριών προηγούμενων δεκαετιών (3,3%).
«Τα δύο τελευταία χρόνια, ο ναυτιλιακός τομέας βρέθηκε σε τεράστια αναταραχή. Η Covid-19, ο πόλεμος στην Ουκρανία, η κλιματική και γεωπολιτική αλλαγή έχουν προκαλέσει το κλείσιμο λιμανιών και θαλάσσιων δρόμων και εκτόξευσαν τις τιμές», εξήγησε η Ρεμπέκα Γκρίνσπαν.
Αυξημένοι ναύλοι μεταφοράς
Σε ό,τι αφορά τους ναύλους μεταφοράς εμπορευμάτων, αναμένεται να παραμείνουν υψηλότεροι του μέσου όρου της προς της επιδημίας περιόδου και να υφίστανται διακυμάνσεις εξαιτίας του κόστους της απανθρακοποίησης και της αναδιάρθρωσης του τομέα.
Μπροστά σε αυτήν την αναδιάρθρωση - οριζόντια αναφορικά με τις συγχωνεύσεις και τις εξαγορές και κάθετη ως προς τις επενδύσεις στην λειτουργία των τερματικών λιμενικών σταθμών και την παροχή άλλων υπηρεσιών τροφοδοσίας, η UNCTAD ζητά την διατήρηση του ανταγωνισμού, κυρίως για να ανασταλεί η αύξηση των ταριφών και των τιμών για τους καταναλωτές.
Κατά την διάρκεια των πέντε τελευταίων ετών, οι τέσσερις μεγαλύτεροι μεταφορείς αύξησαν τα μερίδιά τους στην αγορά για να αποκτήσουν τον έλεγχο άνω του 50% του παγκόσμιου δυναμικού, αναφέρει η έκθεση.
Ο γιγαντισμός των πλοίων, στο πλαίσιο της αναδιάρθρωσης του τομέα, ανησυχεί επίσης την UNCTAD, που φοβάται ότι τα μικρά λιμάνια, κυρίως των φτωχότερων και των νησιωτικών χωρών, δεν έχουν πλέον την δυνατότητα να τα υποδεχθούν.