Πρόσφατα, μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Nature Communications αποκάλυψε μια εκπληκτική επίδραση των μεταναστευτικών φαλαινών στην κυκλοφορία των θρεπτικών ουσιών στους ωκεανούς.
Αυτοί οι γίγαντες της θάλασσας, γνωστοί για τα μακρινά ταξίδια τους μεταξύ των πόλων και των τροπικών περιοχών, όχι μόνο διανύουν μεγάλες αποστάσεις, αλλά διαδραματίζουν επίσης κρίσιμο ρόλο στο θαλάσσιο οικοσύστημα.
Η μελέτη υπογραμμίζει ότι οι φάλαινες, όταν μεταναστεύουν, μεταφέρουν απαραίτητα θρεπτικά συστατικά που ενισχύουν τη θαλάσσια παραγωγικότητα σε περιοχές που συχνά δεν διαθέτουν φυσική λίπανση.
Οι ερευνητές εκτιμούν ότι κάποια είδη μετακινούν χιλιάδες τόνους βιομάζας και αζώτου μεταξύ των ωκεανών κάθε χρόνο. Το φαινόμενο αυτό συμβάλλει στην ισορροπία των οικοσυστημάτων και θα μπορούσε να αποτελέσει κλειδί για την καταπολέμηση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής.
Κυκλοφορία θρεπτικών συστατικών με κινητήρια δύναμη τη φάλαινα
Οι φάλαινες τρέφονται άφθονα σε ψυχρά, πλούσια σε θρεπτικά συστατικά νερά, όπως αυτά της Ανταρκτικής και της Αρκτικής, αποθηκεύοντας ενέργεια στα στρώματα του λίπους τους. Κατά τη διάρκεια της μετανάστευσης στα τροπικά ύδατα, όπου αναπαράγονται, μεταβολίζουν αυτή την ενέργεια και απελευθερώνουν βασικά θρεπτικά συστατικά στη θαλάσσια τροφική αλυσίδα.
Αυτή η «εξαγωγή» θρεπτικών συστατικών συμβαίνει με διάφορους τρόπους:
Ούρα και περιττώματα: αυτά τα πλούσια σε άζωτο και σίδηρο απόβλητα γονιμοποιούν τα επιφανειακά ύδατα, προωθώντας την ανάπτυξη του φυτοπλαγκτού, της βάσης της θαλάσσιας τροφικής αλυσίδας.
Πλακούντες: όταν μια φάλαινα πεθαίνει ή απελευθερώνει τον πλακούντα της μετά τον τοκετό, μεγάλες ποσότητες βιομάζας εμπλουτίζουν το οικοσύστημα.
Απολέπιση του δέρματος: Μελέτες δείχνουν ότι ορισμένα είδη φαλαινών μεταναστεύουν επίσης για να απαλλαγούν από παράσιτα και νεκρά κύτταρα, τα οποία παρέχουν τροφή για τα ψάρια και άλλους οργανισμούς.
Λιπαίνοντας τα τροπικά ύδατα, οι φάλαινες καθιστούν τις περιοχές αυτές πιο παραγωγικές, προωθώντας την ανάπτυξη των ψαριών και αυξάνοντας τη θαλάσσια βιοποικιλότητα.
Περιβαλλοντικές επιπτώσεις και ανάκαμψη του πληθυσμού
Για αιώνες, η εμπορική φαλαινοθηρία μείωσε δραστικά τους πληθυσμούς των φαλαινών, μειώνοντας τη φυσική ροή θρεπτικών ουσιών μεταξύ των ωκεανών. Πριν από την ανθρώπινη εκμετάλλευση, ο αντίκτυπος των φαλαινών στην κατανομή του αζώτου και του άνθρακα ήταν τουλάχιστον τρεις φορές μεγαλύτερος από ό,τι σήμερα.
Η ανάκαμψη των πληθυσμών των φαλαινών, χάρη στις διεθνείς συνθήκες που περιορίζουν τη φαλαινοθηρία, μπορεί να συμβάλει σημαντικά στην αποκατάσταση αυτής της ισορροπίας.
Η μελέτη υποδηλώνει ότι η αύξηση των πληθυσμών των φαλαινών θα μπορούσε ακόμη και να συμβάλει στον μετριασμό των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, καθώς το φυτοπλαγκτόν που διεγείρεται από τα θρεπτικά συστατικά των φαλαινών δεσμεύει μεγάλες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα από την ατμόσφαιρα.
Επιπλέον, είναι σημαντικό να προστατευθούν οι βιότοποι αυτών των ειδών. Η αυξημένη θαλάσσια κυκλοφορία και η βιομηχανική αλιεία αποτελούν απειλές, ενώ οι συγκρούσεις και οι εμπλοκές σε δίχτυα είναι πλέον από τις κύριες αιτίες θνησιμότητας των φαλαινών.