Χωρίς θριαμβολογίες, ο Εμανουέλ Μακρόν γιόρτασε την πανηγυρική επανεκλογή του, όσο κι αν οι εχθροί του προσπάθησαν, με κάθε τρόπο, να την «κουτσουρέψουν» και να την υποβαθμίσουν.
Η νίκη του, προφανώς, ενόχλησε λαϊκιστές, ρωσόφιλους, αντιδυτικούς και ακραίους, απανταχού της Γης. Κυρίως, απέδειξε ότι σε χαλεπούς καιρούς, όσο κι αν διαμαρτύρονται, οι Γάλλοι ψηφοφόροι επέλεξαν την ασφάλεια του μεσαίου χώρου, και όχι μια ακραία υποψήφια, που απειλούσε να φέρει τα πάνω κάτω στην οικονομία και την κοινωνία και να σύρει τη Γαλλία πιο κοντά στη Ρωσία και πιο μακριά από την Ευρώπη. Έτσι, ευτυχώς, με τον Μακρόν, η Δύση θα εξακολουθεί να έχει έναν σταθερό και πιστό σύμμαχο, με δημοκρατικές φιλοδοξίες και αρχές, για να παίξει έναν ρόλο άγκυρας σταθερότητας, αναφορικά με το μέλλον της Ευρώπης.
Ο Μακρόν αποτελεί πραγματικά ένα σπάνιο πολιτικό φαινόμενο: εξελέγη για πρώτη φορά πριν από μόλις 5 χρόνια, σε ηλικία κάτω των 40 ετών, χωρίς κόμμα ή πολιτικό παρελθόν, εντελώς άγνωστος ως τότε στους Γάλλους. Με την τωρινή επανεκλογή του (58,54%), στο τέλος μιας πενταετίας σοβαρών κρίσεων, ο Μακρόν απέδειξε ότι ο «μακρονισμός» δεν είναι μια απλή παρένθεση, όπως ισχυρίζονταν οι αντίπαλοί του: αντίθετα, ο επανεκλεγείς πρόεδρος ολοκλήρωσε μόλις την ανασύνταξη του πολιτικού τοπίου στη Γαλλία, πραγματοποιώντας έναν εκπληκτικό άθλο. «Αυτό που έκανα δεν έχει υπάρξει ποτέ στη σύγχρονη πολιτική μας ιστορία» καμάρωνε ο ίδιος, σε δηλώσεις του, στις 17 Μαρτίου.
Βέβαια, αυτό το πολιτικό κατόρθωμα, όσο θεαματικό κι αν είναι, στιγματίστηκε από την ισχυρή παρουσία της ακροδεξιάς και του αριστερού λαϊκισμού. Το 2017, ο Μακρόν είχε δεσμευτεί ότι «δεν θα υπάρχει πλέον λόγος να ψηφίσει κανείς τα άκρα», στις εκλογές του 2022. Πέντε χρόνια αργότερα, όχι μόνο η ακροδεξιά υποψήφια ήταν παρούσα στον δεύτερο γύρο, αλλά πήρε 7 μονάδες περισσότερες και κατέληξε με ένα 41,46%: ένα «ιστορικό» ρεκόρ που αγγίζει «την κορυφή», όπως δήλωσε η ίδια, θριαμβολογώντας. «Ο Μακρόν μπορεί να πήρε την προεδρία, αλλά η Λεπέν έχει ήδη κερδίσει», ήταν το πικρό σχόλιο των «New York Times».
Τι συμβαίνει λοιπόν στη Γαλλία και τα άκρα ενισχύονται, αντί να υποχωρούν; Οι ακραίοι, αριστεροί και ακροδεξιοί, πήραν 58% στην προεδρική εκλογή, ενώ τα ιστορικά κόμματα (Δεξιά, Σοσιαλιστές και Οικολόγοι) πήραν μόνο 11%. Γι’ αυτή την ιδιότυπη γαλλική δυσανεξία έχει ήδη χυθεί άφθονο μελάνι στις δύο όχθες του Ατλαντικού.
Ο Γάλλος φιλόσοφος Edgar Morin, που στήριξε τον Μακρόν, εξηγούσε πρόσφατα ότι η Γαλλία εμφανίζει πλέον «μια νιχιλιστική έλξη για την άβυσσο». Όπως έγραψε, ο λαϊκισμός έχει πλέον το πάνω χέρι στις προσδοκίες και τους φόβους των λαϊκών τάξεων. Οι πολίτες εμφανίζονται όλο και πιο απολιτίκ, προτάσσουν το επιχείρημα «ας δούμε τι μπορούν να κάνουν και οι άλλοι [τα άκρα]», χωρίς αίσθηση του ρίσκου. Τα ίδια υποστήριξε και ο διευθυντής της εταιρείας μετρήσεων Opinion-Ifop, που σχολίασε ότι η εκλογή Μακρόν διέλυσε το παλιό δίπολο δεξιά-αριστερά και το αντικατέστησε με το δίπολο «Η Γαλλία των πάνω στρωμάτων και η Γαλλία των κάτω».
Το πιο ανησυχητικό, αν παρατηρήσει κανείς το εκλογικό αποτέλεσμα, είναι πως η πλειοψηφία των Γάλλων στέκεται πλέον επικριτικά απέναντι στην ΕΕ και στις πολιτικές της. Μετά το Brexit, και οι Γάλλοι εκφράζουν, ακόμη μία φορά, δυσφορία και αντίθεση στο ευρωπαϊκό κεκτημένο. Από την άποψη αυτή, η νίκη του Μακρόν δεν πρέπει να κρύψει τις ατέλειες, τις ελλείψεις, τα προβλήματα του σημερινού ευρωπαϊκού status quo, καθώς και την αλαζονεία και τις ανεπάρκειες των ηγετών που το εκφράζουν.
Εντελώς απαισιόδοξη, η εφημερίδα «Le Monde» ερμήνευσε το εκλογικό αποτέλεσμα ως προϊόν μιας «κουρασμένης Δημοκρατίας». «Την ώρα που οι Ουκρανοί πολεμούν με θάρρος, πάθος και κίνδυνο της ζωής τους, για να υπερασπιστούν το δικαίωμα του λαού για ελευθερία και αυτοδιάθεση, το θέαμα της γαλλικής δημοκρατίας προκαλεί αμηχανία. Η Γαλλία παρουσιάζει όλα τα συμπτώματα μιας κουρασμένης δημοκρατίας, ενώ θα έπρεπε να ευγνωμονεί για την ελευθερία των πολιτών και των ιδεών που κατέκτησε κατά τη διάρκεια της ταραχώδους Ιστορίας της», έγραψε, σε κύριο άρθρο.
Κι ενώ δεν έχουν κοπάσει ακόμη τα πανηγύρια για τη νίκη του επί της Λεπέν, ο Μακρόν βρίσκεται αντιμέτωπος με μια μεγαλύτερη πρόκληση -τις βουλευτικές εκλογές του Ιουνίου (12 και 19). Αν το κόμμα του «Δημοκρατία Εμπρός!» δεν αποκτήσει την πλειοψηφία, ο Μακρόν θα αναγκαστεί να «συγκατοικήσει» με την ακροδεξιά ή την ακροαριστερά, δηλαδή με τους δύο αντιπάλους που τάχθηκαν εναντίον του στην προεδρική αναμέτρηση και οι οποίοι θα επιδιώξουν να ανατρέψουν την άνετη πλειοψηφία που απολάμβανε στη Γαλλική Εθνοσυνέλευση. Από πολλές απόψεις, οι βουλευτικές εκλογές του Ιουνίου θα μπορούσαν να έχουν μεγαλύτερη σημασία, μακροπρόθεσμα, για τον Μακρόν, τη Γαλλία και τη θέση της στον κόσμο, από την προεδρική κούρσα.
Και ενώ η Λεπέν δεν δείχνει προς το παρόν να έχει τις δυνάμεις για να φέρει πρώτο το κόμμα της στις βουλευτικές εκλογές, η ριζοσπαστική Αριστερά κινείται δραστήρια. «Ζητώ από τους Γάλλους να με εκλέξουν πρωθυπουργό», διακήρυξε ήδη ο ακροαριστερός Ζαν Λικ Μελανσόν, ο οποίος βρέθηκε τρίτος στην προεδρική κούρσα και βλέπει αέρα στα (λαϊκιστικά) πανιά του.
Και ενώ το 2017 ο Μελανσόν είχε κατέβει μόνος του στις εκλογές και πήρε μόνο 17 έδρες, αυτή τη φορά καλεί όλα τα κόμματα της γαλλικής αριστεράς σε συμμαχία «για να φύγει ο Μακρόν». Ήδη κάλεσε το Κομμουνιστικό Κόμμα Γαλλίας, τους Οικολόγους και το Νέο Αντικαπιταλιστικό Κόμμα σε συνεργασία, ώστε να επιβάλουν «συγκατοίκηση» στον Μακρόν και να τοποθετηθεί πρωθυπουργός ο ίδιος. Στην πρόσκλησή του δεν ανταποκρίνεται, προς το παρόν, το Σοσιαλιστικό Κόμμα.
Ο Μελανσόν είναι ένας ριζοσπάστης νεο-κομμουνιστής που δεν κρύβει τη συμπάθειά του για τη Μόσχα και τον Πούτιν. Ταυτόχρονα, δεν κρύβει την αντιπάθειά του για την ΕΕ, το ΝΑΤΟ και τις ΗΠΑ. Από πολλές πλευρές, οι θέσεις του για την εξωτερική και την κοινωνική πολιτική μοιάζουν με αυτές της Λεπέν. Πολλοί, εξάλλου, επισημαίνουν ότι η Λεπέν οφείλει το μεγάλο της ποσοστό στο γεγονός ότι αντέγραψε θέσεις του Μελανσόν και απέκτησε αριστερό προφίλ, με φιλολαϊκές προτάσεις και κοινωνική ατζέντα.
Το πρόγραμμα του Μελανσόν είναι λαϊκιστικό και αντιευρωπαϊκό και οι αξιώσεις του σχεδόν εξωπραγματικές: ζητάει σύνταξη για όλους στα 60 έτη, κατώτατο μισθό στα 1.400 ευρώ καθαρά, «πάγωμα» των τιμών στα είδη πρώτης ανάγκης, αυστηρούς όρους για την πράσινη ανάπτυξη, αύξηση των δημοσίων υπαλλήλων, επένδυση 1 δισ. υπέρ των γυναικών-θυμάτων βίας, επαναφορά του φόρου στη μεγάλη περιουσία, κατάργηση των νόμων για την ασφάλεια, κατάργηση του πιστοποιητικού εμβολισμού και «ανυπακοή στις ευρωπαϊκές οδηγίες που είναι ασύμβατες με τις προτάσεις μας». Ένα είδος Μαδούρο αλά γαλλικά. Η γλώσσα του είναι άκρως λαϊκιστική και εμπρηστική και ήδη κάλεσε τους οπαδούς του να βγουν στο δρόμο για να ρίξουν την εξουσία Μακρόν, που αποκάλεσε «μειοψηφική». Φιλοδοξία του είναι να κερδίσει τον «τρίτο γύρο», όπως ονομάζει τις επερχόμενες βουλευτικές εκλογές, και να γίνει πρωθυπουργός, επιβάλλοντας στον Μακρόν τη δική του ατζέντα.
Ο νεοκλεγείς Μακρόν ανησυχεί, και με το δίκιο του. Πολλοί υπουργοί διακρίνουν στα λεγόμενα του ηγέτη της «Ανυπότακτης Γαλλίας» έναν πολιτικό λόγο «ελάχιστα δημοκρατικό» και τον κατηγορούν ότι προσπαθεί να ριζοσπαστικοποιήσει τη βάση των οπαδών του για να επιβληθεί ως πρωθυπουργός -αυτή είναι η μόνη του φιλοδοξία, αφού δεν έχει κυβερνητική εμπειρία. Φοβούνται ότι «θα δραστηριοποιήσει όλους τους κύκλους της άκρας αριστεράς» για να ρίξει κόσμο στις κινητοποιήσεις, να παρενοχλήσει τη διακυβέρνηση και να «παγώσει» τις μεταρρυθμίσεις. Ήδη, αμέσως μετά την επανεκλογή του Γάλλου προέδρου, αριστεριστές διαδήλωσαν σε μεγάλες πόλεις με το σύνθημα «Μακρόν, πάρε δρόμο». Στην πόλη Ρεν, έβγαλαν πανό που έγραφε: «Ό,τι δεν πετύχαμε στην κάλπη, θα το πάρουμε στο δρόμο», αφήνοντας να εννοηθεί ότι θα υποκινήσουν κοινωνική έκρηξη.
Στην κυβέρνηση βλέπουν ως εφιάλτη το ενδεχόμενο να εκλεγεί η «Ανυπότακτη Γαλλία» του Μελανσόν πρώτο κόμμα, τον Ιούνιο. Πρόκειται για σενάριο επιστημονικής φαντασίας, σχολίαζαν, ωστόσο, κύκλοι της γαλλικής προεδρίας και υπενθύμιζαν ότι «στις περισσότερες περιπτώσεις ο νεοεκλεγείς πρόεδρος παίρνει την πλειοψηφία και στις βουλευτικές».
Επομένως, η αγωνία παραμένει στο ακέραιο ως τις 19 Ιουνίου. Η μάχη του Μακρόν με τον λαϊκισμό παίρνει παράταση ως τότε. Ας ελπίσουμε ότι οι Γάλλοι που απέφυγαν το ένα άκρο (δεξιά) δεν θα το αντικαταστήσουν με ένα άλλο (αριστερά). Να συνειδητοποιήσουν, δηλαδή, ότι η δημοκρατία δεν είναι ούτε πολυτέλεια, ούτε αυτονόητο απόκτημα. Σε αυτούς τους ταραγμένους καιρούς, πολλοί έχουν -δυστυχώς- την τάση να το ξεχνούν.