Η Τετάρτη, 22 Απριλίου, επρόκειτο να είναι μια μεγάλη μέρα για τον Βλαντιμίρ Πούτιν. Οι Ρώσοι θα ψήφιζαν για την συνταγματική μεταρρύθμιση που θα επέτρεπε στον πρόεδρό τους να παραμείνει στην εξουσία ως το 2036.
Αυτού του είδους η λαϊκή νομιμοποίηση, η οποία είχε τον χαρακτήρα δημοψηφίσματος, δεν ήταν απαραίτητη αλλά είχε θεωρηθεί επιβεβλημένη από τον ηγέτη του Κρεμλίνου. Ωστόσο ο κορωνοϊός χάλασε όλα τα σχέδιά του. Με κάποια καθυστέρηση σε σχέση με την δυτική Ευρώπη, η επιδημία εξαπλώθηκε στη Ρωσία και αναμένεται να κορυφωθεί μέσα στον Μάιο.
Ετσι, οι κάλπες για την συνταγματική αναθεώρηση ματαιώθηκαν και καμία νέα ημερομηνία δεν έχει επισήμως δοθεί, αφού κανείς δεν γνωρίζει πότε μπορεί να γίνουν εκλογές με υγειονομική ασφάλεια. Στο μεταξύ, η οικονομική ανασφάλεια κερδίζει καθημερινά έδαφος, επομένως ποιος έχει διάθεση να διοργανώσει ένα δημοψήφισμα όταν η ανεργία εκτοξεύεται και τα εισοδήματα κατρακυλούν;
Καταρρέει η τιμή πετρελαίου, τρέμει η Ρωσία
Ταυτόχρονα, μια άλλη καταστροφή προμηνύεται για την Ρωσία, όπως αναφέρει η Le Monde. Αν η είδηση για την κατάρρευση της τιμής του αμερικανικού πετρελαίου, η οποία πέρασε κάτω από τα μηδέν δολάρια την Δευτέρα, προκάλεσε σοκ στην Ουάσινγκτον, σίγουρα προκάλεσε ρίγη και στο Κρεμλίνο. Η Ρωσία, της οποίας η οικονομία εξαρτάται απολύτως από τους υδρογονάνθρακες και ήταν ήδη στάσιμη πριν από αυτή την κρίση, θα απειληθεί σοβαρά οικονομικά αν η πτώση της τιμής του πετρελαίου διαρκέσει: ο ρωσικός προϋπολογισμός βασίζεται στην τιμή πετρελαίου ανά βαρέλι στα 42,50 δολάρια (ήτοι 39,10 ευρώ).
Αλλά ο κορωνοϊός δεν ευθύνεται αποκλειστικά. Αυτή η κατάρρευση προκύπτει επίσης από μια λανθασμένη εκτίμηση της Ρωσίας, η οποία συνεργάστηκε με την Σαουδική Αραβία τον περασμένο χειμώνα για να «σκοτώσουν» τις Αμερικανικές πετρελαϊκές εταιρείες, προκαλώντας βίαιες μειώσεις τιμών. Η συμμαχία μεταξύ Ριάντ και Μόσχας, ωστόσο, δεν κράτησε πολύ, προκαλώντας έτσι μια απορρύθμιση στην αγορά καθώς και μια μεγάλη πτώση στην τιμή του βαρελιού κάτω από τα 30 δολάρια. Στα τέλη Μαρτίου 2020 ο Ντόναλντ Τραμπ διαπραγματεύτηκε μια συμφωνία με τον Βλαντιμίρ Πούτιν και τον ηγέτη της Σαουδικής Αραβίας Μοχάμεντ Μπεν Σαλμάν, αλλά οι δυνάμεις της αγοράς ήταν αυτές που επέβαλαν τελικά τον δικό τους ρυθμό, μέσα στη θύελλα της πανδημίας του κορωνοϊού.
Ολες αυτές οι εξελίξεις πέφτουν στη χειρότερη στιγμή για τη Ρωσία και για τον πρόεδρο Πούτιν ο οποίος είχε ανακοινώσει, τον Ιανουάριο, ένα σχέδιο δημοσίων επενδύσεων, ειδικά στον κοινωνικό τομέα, προκειμένου να εξασφαλίσει την λαϊκή υποστήριξη μετά από χρόνια φτωχοποίησης των νοικοκυριών.
Η Ρωσία, θυμίζει ο οικονομολόγος Sergueï Gouriev, καθηγητής στο πανεπιστήμιο Sciences Po του Παρισιού, διαθέτει ακόμη ένα «μαξιλάρι» το οποίο αντιστοιχεί στο 10-12% του ΑΕΠ της, επομένως «έχει μπροστά της περίπου δύο χρόνια πριν χρειαστεί να δανειστεί στις αγορές». Αλλά, σημειώνει, ο Πούτιν δεν έχει ξεχάσει ότι τη δεκαετία του 1990 ο Μπόρις Γιέλτσιν είχε αναγκαστεί να καταφύγει στην διεθνή βοήθεια, επομένως δεν θέλει να αγγίξει αυτό το «μαξιλάρι». Αλλά πόσο θα αντέξει; διερωτάται, όταν τα 2/3 των Ρώσων δεν έχουν αποταμιεύσεις και αν δεν πληρωθούν δεν έχουν να φάνε. «Η ρεζέρβα που έχει το Κρεμλίνο είναι χρήματα που μπήκαν στην άκρη για τις κακές μέρες, αλλά οι κακές μέρες ήρθαν», προσθέτει.
Ματαιώθηκαν και οι παρελάσεις του Μαίου
Μια άλλη παράπλευρη ζημιά του κορωνοϊού είναι ότι το Κρεμλίνο αναγκάστηκε να ματαιώσει και τις εκδηλώσεις για τα 75α γενέθλια από την νίκη στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, οι οποίες θα γίνονταν στις 9 Μαίου στη Μόσχα. Ο Βλαντιμίρ Πούτιν περίμενε πολλά από αυτό το γεγονός στο οποίο είχε κατορθώσει να προσκαλέσει πολλούς ξένους ηγέτες, όπως ο Εμανουέλ Μακρόν. Οι εκδηλώσεις ήταν για τον Πούτιν ένας τρόπος να ενισχύσει «το ιστορικό ρωσικό αφήγημα», όπως ανέλυε πρόσφατα ένας Ρώσος ειδικός σε μια τηλεδιάσκεψη που διοργάνωσε το Εuropean Council on Foreign Relations, ένα πανευρωπαϊκό ινστιτούτο ερευνών. Ο Πούτιν προσπαθεί τώρα να μετατοπίσει αυτές τις εκδηλώσεις σε μια άλλη ημερομηνία, αλλά ποιος έχει διάθεση, στην εποχή του κορωνοϊού, να συμμετέχει σε μια γιορτή με παρατεταγμένους αξιωματούχους στην Κόκκινη πλατεία, όπως γίνονταν τον παλιό καλό καιρό;
Το δίπολο Κίνας-Αμερικής
Ο κόσμος μετά τον κορωνοϊό, όπως αυτός διάγράφεται ήδη, δεν δείχνει να διευκολύνει τα σχέδια του Βλαντιμίρ Πούτιν. Οπως η Ευρώπη, έτσι και η Ρωσία δυσκολεύεται να βρει τη θέση της σε έναν κόσμο όπου κυριαρχεί το δίπολο Κίνας-Αμερικής, με την Κίνα πιο ισχυρή από την Αμερική στην παρούσα φάση. Ο αναλυτής στο αμερικανικό κέντρο ερευνών Carnegie, Dmitri Trenine αποκαλύπτει στην Le Monde ότι ο Πούτιν προσπάθησε να ξανασυνδεθεί με τις ΗΠΑ τις τελευταίες εβδομάδες, όπως κάνει σε κάθε διεθνή κρίση, όπως μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 ή την αντεπίθεση του ισλαμικού κράτους το 2015, αλλά το σκηνικό (και οι προσεχείς προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ) δεν επιτρέπει προς το παρόν παρόμοια ευελιξία.