H ανυποχώρητη στάση για τους S-400 του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, που μεταβαίνει σήμερα στη Μόσχα, οδηγεί στα άκρα την κόντρα με την Ουάσιγκτον, η οποία αφήνει πλέον ανοικτό το ενδεχόμενο αντίμετρων -ακόμη και επιβολής κυρώσεων στο τραπεζικό σύστημα της Τουρκίας.
«Ανάμεσα στα ζητήματα που θα συζητήσουμε, οι S-400 είναι από τα σημαντικότερα», είπε ο Ερντογάν πριν αναχωρήσει για τη ρωσική πρωτεύουσα, όπου θα συναντηθεί με τον Βλαντίμιρ Πούτιν. Οι παραδόσεις των συστοιχιών θα αρχίσουν τον Ιούλιο, διευκρίνισε ο αρχηγός του τουρκικού κράτους.
Η Ουάσινγκτον απειλεί να διακόψει τη διαδικασία παράδοσης των προηγμένων, αόρατων για τα ραντάρ, μαχητικών F-35 στην τουρκική Πολεμική Αεροπορία, μεταξύ άλλων κυρώσεων, εάν εκτελεστεί η σύμβαση της Τουρκίας με τη Ρωσία για την αγορά των S-400. Τον περασμένο μήνα τέσσερις Αμερικανοί γερουσιαστές κατέθεσαν πρόταση για τον τερματισμό της συμμετοχής της Άγκυρας στο πρόγραμμα παραγωγής των F-35, ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ, Μάικ Πενς προειδοποίησε ρητά την Άγκυρα ότι κινδυνεύει να αποπεμφθεί από την κοινοπραξία συμπαραγωγής των αεροσκαφών, ενώ η Lockheed Martin που κατασκευάζει το stealth μαχητικό, ενημέρωσε το Κογκρέσο για τις αλλαγές που θα πρέπει να γίνουν στη διαδικασία παραγωγής και την αλυσίδα εφοδιασμού με ανταλλακτικά μόλις αποπεμφθεί η Τουρκία .
Δεν αποκλείεται, όμως, να επηρεαστούν και πολλοί άλλοι τομείς της αμερικανο-τουρκικής αμυντικής συνεργασίας λόγω των ευαισθησιών αναφορικά με τις στρατιωτικές τεχνολογίες του ΝΑΤΟ. Αν όμως η Άγκυρα εγκαταλείψει το σχέδιο αγοράς S-400 τότε η Raytheon, που κατασκευάζει τους Patriot θα προχωρήσει σε αναδιοργάνωση του προγράμματος παραγωγής τους για να διασφαλίσει ότι θα παραδοθούν ταχύτερα συστοιχίες Patriot στους Τούρκους.
«To μπαλάκι στο γήπεδο της Άγκυρας»
«Το μπαλάκι είναι στο δικό τους γήπεδο», είπε Αμερικανός αξιωματούχος του Πενταγώνου στο CNBC. «Έχουν πολλά να χάσουν στην πορεία και η Τουρκία θα πρέπει να γνωρίζει ότι αυτές δεν είναι κούφιες απειλές».
Αλλά η Ουάσιγκτον έχει κι άλλα βέλη στη φαρέτρα της σε περίπτωση μη συμμόρφωσης του Ερντογάν. Δεν αποκλείεται λόγω του έντονου φλερτ του με τη Μόσχα να ενεργοποιήσουν οι Αμερικανοί κυρώσεις στο πλαίσιο του νόμου CAATSA (Countering America’s Adversaries Through Sanctions Act), που έχει χρησιμοποιηθεί στο παρελθόν για την επιβολή σοβαρών οικονομικών κυρώσεων στη Βόρεια Κορέα, τη Ρωσία και το Ιράν – κυρώσεις που θα πλήξουν όχι μόνον τον αμυντικό τομέα της γείτονος, αλλά και τον ευάλωτο τραπεζικό της κλάδο με όλα όσα αυτό συνεπάγεται για την κλυδωνιζόμενη οικονομία και το εθνικό νόμισμα της χώρας.
Ενώ η αμερικανική πλευρά, διά στόματος και πάλι του Μάικ Πενς, απείλησε προ ημερών την Τουρκία και με αποπομπή από το ΝΑΤΟ – μολονότι μια τέτοια κίνηση θα ωθούσε αναγκαστικά τον Ερντογάν στην αγκαλιά της Μόσχας.
«Η Τουρκία δεν μπορεί να παρατήσει το ΝΑΤΟ, όχι υπό τις σημερινές πολιτικές συγκυρίες», ομολογεί ο Τούρκος απόστρατος ταξίαρχος Ναϊμ Μπαμπούρογλου. «Χρειάζεται την ομπρέλα της συμμαχίας. Η Τουρκία αντιμετωπίζει πολλές απειλές, υπάρχει η ανατολική Μεσόγειος, η κόντρα για την ενεργειακή ασφάλεια εκεί, τα “θέματα στο Αιγαίο” και τα θέματα με την Ελλάδα και την Κύπρο».
Μεταξύ σφύρας και άκμονος ο Ερντογάν
Από την άλλη πλευρά μια απόφαση της Άγκυρας για ακύρωση της παραγγελίας των S-400, όπως την πιέζει η Ουάσιγκτον, ενδέχεται να έχει πολλές αρνητικές επιπτώσεις στις ρωσοτουρκικές σχέσεις όπως στη συνεργασία τους στο συριακό. Αν και αρχικά υποστήριξαν αντιμαχόμενες πλευρές στη συριακή σύρραξη και βίωσαν μια εξαιρετικά τεταμένη περίοδο στις σχέσεις τους το διάστημα 2015-2016, μετά την κατάρριψη ρωσικού μαχητικού από τις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις στα συροτουρκικά σύνορα, Ρωσία και Τουρκία συνεργάζονται πλέον για την εφαρμογή της συμφωνίας για τη «ζώνη αποκλιμάκωσης» στην επαρχία Ιντλίμπ, την τελευταία που κατέχουν τζιχαντιστές και αντάρτες, κοντά στα σύνορα.
Καθώς η Τουρκία προσπαθεί να βρει την ισορροπία ανάμεσα στην Ουάσιγκτον και τη Μόσχα, φαίνεται ότι θα δυσκολευτεί ιδιαίτερα να ικανοποιήσει και τις δύο πλευρές και θα χρειαστεί να βρει μια λύση για το θέμα. Κι από τη σημερινή συνάντηση στη Μόσχα θα διαφανεί σε κάποιο βαθμό, εκτιμούν αναλυτές, αν ο Ερντογάν θα αρχίσει να στρώνει το έδαφος για αναδίπλωση στο θέμα των S-400 επιχειρώντας παράλληλα να διατηρήσει ζωντανή τη συνεργασία με την ρωσική πλευρά σε άλλους τομείς (Ακούγιου, Turkish stream κ.α.) ή αν θα επιμείνει στην αγορά των S-400 κωφεύοντας στις αυστηρές προειδοποιήσεις της Ουάσιγκτον.