Το 2025 θα είναι προφανώς η χρονιά του Τραμπ. Αλλά και του Έλον Μασκ, αυτόκλητου Μεσσία του μέλλοντός μας. Με την τελετή ορκωμοσίας στις 20 Ιανουαρίου, στην Ουάσιγκτον, το ισχυρό δίδυμο εγκαινιάζει αναμφίβολα μια νέα εποχή για τον δυτικό κόσμο.
Καλή ή κακή νέα εποχή, θα δείξει. Ήδη οι δύο πρωταγωνιστές έχουν δώσει μια βάρβαρη πρόγευση με παραλογισμούς, θεωρίες συνωμοσίας, εκβιασμούς και νταηλίκια παντός είδους. Και έπεται συνέχεια. Πολλοί στοιχηματίζουν ότι οι δυο τους απλά θα επιδοθούν στη μεγαλύτερη και προκλητικότερη «ληστεία» του αιώνα. Η σαρωτική νίκη Τραμπ και η ταχεία συσσώρευση πολιτικής δύναμης του alter ego του έχουν πυροδοτήσει φόβους ότι η επερχόμενη κυβέρνηση θα λειτουργεί ως ολιγαρχία, πιέζοντας για πολιτικές που θα πλουτίζουν περαιτέρω το ηγετικό δίδυμο.
Το πρόβλημα δεν είναι φυσικά μόνο το οικονομικό. Μασκ και Τραμπ θέλουν τώρα και να κατασκευάσουν γύρω τους τον κόσμο. Να του υποδείξουν τι να σκέφτεται και κυρίως τι να ψηφίζει. Αυτή τη στιγμή ο Μασκ κατέχει τα social σε πλανητικό επίπεδο, ενώ με τους δορυφόρους γίνεται σταδιακά και ιδιοκτήτης της κάτω σφαίρας του Διαστήματος, την οποία ουσιαστικά προσπαθεί να ιδιωτικοποιήσει. Όπως αποκάλυψε η Washington Post (9/2023), ήδη μπλόκαρε μια επίθεση της Ουκρανίας με drones στο ρωσικό ναυτικό, αποσυνδέοντας τοπικά το Starlink. Γεγονός τουλάχιστον εξωφρενικό, ένας Αμερικανός επιχειρηματίας να κρίνει την έκβαση στρατιωτικής επιχείρησης σε ευρωπαϊκό έδαφος. Εσχάτως κανονίζει και τις εκλογές σε Βρετανία-Γερμανία, στηρίζοντας ακροδεξιά και φιλορωσικά κόμματα. Με ύφος χιλίων καρδιναλίων αποκάλεσε τον καγκελάριο Σολτς «ανίκανο ηλίθιο» [«Incompetent fool»] και τον κάλεσε να παραιτηθεί. Πρωτοφανές: Στη νέα εποχή ο πλανητάρχης δεν θα ανατρέπει πλέον κυβερνήσεις με πραξικοπήματα, CIA και αποστολή στρατού, αλλά με μια απλή ανάρτηση του Έλον Μασκ στο Χ.
Πρόκειται ουσιαστικά για ένα παράδειγμα μιας σπάνιας μορφής μη κρατικής εξουσίας. Ένας επιχειρηματίας θα έχει τη δυνατότητα να επηρεάζει κυβερνήσεις, εκλογές, οικονομίες, ακόμα και τη διεξαγωγή πολέμων. Ο Μασκ είχε ήδη λόγο στις επιλογές για το υπουργικό συμβούλιο των ΗΠΑ, συμμετείχε σε συναντήσεις με αρχηγούς κρατών και ενήργησε ως εκτελεστής στο Καπιτώλιο, στη συζήτηση του προϋπολογισμού. Κάποια φορά άρπαξε το τηλέφωνο από τα χέρια του Τραμπ για να συνομιλήσει με τον Ζελένσκι.
Σύμφωνα με έρευνα που έκαναν έξι καθηγητές μεγάλων αμερικανικών πανεπιστημίων, η ρητορική μίσους στο Χ εκτοξεύτηκε από τη στιγμή που ο Μασκ αγόρασε την πλατφόρμα. Κηρύσσοντας δήθεν την «ελευθερία» του λόγου ουσιαστικά απελευθερώνει την παραπληροφόρηση και τις θεωρίες συνωμοσίας. Αγαπημένοι του πολιτικοί είναι οι κάθε λογής λαϊκιστές συνωμοσιολόγοι, τύπου Μιλέι με το αλυσοπρίονο. Με σύμμαχο τον Τραμπ, ο επιχειρηματίας γίνεται ένα από τα πιο ισχυρά πολιτικά πρόσωπα στον κόσμο, κι αυτό χωρίς ποτέ να έχει λάβει ψήφο από τον αμερικανικό λαό.
Για πολλούς Αμερικανούς ο Μασκ θεωρείται ήρωας. Του πιστώνεται η εκρηκτική επιτυχία σε καινοτομίες που αλλάζουν ραγδαία τη μορφή του σημερινού κόσμου. Ιδιοφυία της τεχνολογίας και των επιχειρήσεων, ο ιδρυτής του SpaceX, του Starlink, της XAI και της Tesla έγινε σε 20 χρόνια o πλουσιότερος άνθρωπος του πλανήτη, με περιουσία που φτάνει τα 400 δισεκατομμύρια δολάρια. Απέκτησε πρόσφατα μια διαβρωτική εξουσία επικοινωνίας και παγκόσμιας επιρροής, ικανής να μεταμορφώσει τους μηχανισμούς με τους οποίους λειτουργεί η δημοκρατία μας. Ιδεαλιστής ή πραγματιστής, αρρωστημένος ή στρατηγικός νους, καλό ή κακό πνεύμα, ο Έλον Μασκ αναδεικνύεται σε κάθε περίπτωση στην απόλυτη περσόνα της δεύτερης θητείας Τραμπ.
Επικεφαλής πλέον μιας ομάδας υπερπλουσίων που ονομάζεται «Υπουργείο Κυβερνητικής Αποτελεσματικότητας», ο Μασκ έχει στόχο να εφαρμόσει τεράστιες περικοπές στις ομοσπονδιακές δαπάνες. Μόλις ανακοινώθηκε η είδηση, το «President Musk» έγινε το πλέον δημοφιλές trend στην πλατφόρμα Χ. Μια Δημοκρατική βουλευτής της Καλιφόρνιας δημοσίευσε μια εικόνα που δημιουργήθηκε με τη βοήθεια Τεχνητής Νοημοσύνης και απεικόνιζε τον Μασκ να χειρίζεται μια μαριονέτα με τη μορφή του Τραμπ. «Πρώτα ο δισεκατομμυριούχος», σχολίασε ένας Δημοκρατικός γερουσιαστής, παραφράζοντας το περίφημο σύνθημα του Τραμπ «Πρώτα η Αμερική».
Οι δηλωμένες προτεραιότητές του ακούγονται ελκυστικές, αν δεν το ψάξεις ιδιαίτερα: ελευθερία του λόγου, απελευθέρωση της αγοράς από τον βραχνά της γραφειοκρατίας, ελευθερία του τύπου, εποίκηση του Άρη και μετάβαση στη βιώσιμη ενέργεια. Είναι όμως έτσι τα πράγματα; Αυτή την «ελευθερία» λόγου ο ίδιος ο Μασκ τη χρησιμοποίησε ήδη με τον πιο παραμορφωτικό τρόπο: μετέτρεψε την πλατφόρμα Χ σε όπλο μαζικής παραπληροφόρησης, κατακεραυνώνοντας τους πολιτικούς του αντιπάλους, αρχίζοντας φυσικά από την Κάμαλα Χάρις και απειλώντας όσους τολμούν να επικρίνουν τις φιλοδοξίες του για το Διάστημα, τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα ή τα τσιπάκια στον εγκέφαλο. Λογαριασμοί που σχετίζονται με το QAnon, μια τεράστια ακροδεξιά θεωρία συνωμοσίας, έχουν πληρώσει και έχουν λάβει το σχετικό μπλε σήμα πιστοποίησης, λαμβάνοντας έτσι «νομιμοποίηση».
Με τον Μασκ εισερχόμαστε προφανώς σε μια νέα εποχή παραισθήσεων και fake news. Το νέο εργαλείο παραγωγικής τεχνητής νοημοσύνης, που ονόμασε Grok, μπορεί να κάνει πραγματικά ό,τι ζητήσει ο χρήστης. Ο Ντόναλντ Τραμπ το αξιοποίησε ήδη προεκλογικά αναρτώντας fake εικόνα από το συνέδριο των Δημοκρατικών, όπου τα πάντα ήταν κόκκινα και γεμάτα σφυροδρέπανα, για να δείξει ότι η Κάμαλα Χάρις είναι κομμουνίστρια (!), προκειμένου έτσι να σπείρει τον πανικό στους Αμερικανούς πολίτες.
Θα ήταν τραβηγμένο να προβλέψει κανείς ότι η δεύτερη θητεία Τραμπ τείνει στη δημιουργία ενός παγκόσμιου ακροδεξιού κινήματος ενάντια στο κατεστημένο της φιλελεύθερης δημοκρατίας. Ήδη όμως την αναγκάζει να κινηθεί προς την κατεύθυνση της ρύθμισης των αγορών και ιδιαίτερα των γρήγορα αναπτυσσόμενων τεχνολογιών (π.χ. τεχνητή νοημοσύνη, Διάστημα), που έκαναν τον Μασκ τον πλουσιότερο άνθρωπο στον κόσμο. Και, κυρίως, της στερεί τα αντίβαρα ελέγχου.
Πράγματι, ξέρουμε ότι με τον Τραμπ η Αμερική των θεσμικών αντίβαρων δεν θα υπάρχει πλέον.
Ο νέος πλανητάρχης έχει απόλυτη κυριαρχία στη Βουλή, στη Γερουσία, στο ανώτατο δικαστήριο αλλά και στη λαϊκή βάση. Φρόντισε προκαταβολικά να απαξιώσει όλα τα θεσμικά εργαλεία (Ανεξάρτητες Αρχές, ενδιάμεσους ελεγκτικούς μηχανισμούς, επίσημους οργανισμούς, ενώσεις και Μέσα Ενημέρωσης [«Legacy media must die»]) που ως σήμερα περιόριζαν την εξουσία όσων την κατείχαν. Εργαλεία που είχαν αναπτυχθεί τους δύο τελευταίους αιώνες (στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη) με πολύ κόπο και αγώνες πάνε για κατεδάφιση, ενώ από τον βαθμό διείσδυσής τους ή όχι στη διοίκηση κρινόταν ως τώρα η παγκόσμια πρόοδος.
Στο εξής, ο κόσμος θα πρέπει να ακούει μόνο τον Μασκ και τον Τραμπ ή τους αλλόκοτους κολλητούς που έχει ορίσει υπουργούς. Κι αυτό πρέπει ιδιαιτέρως να μας ανησυχεί: Μια εξουσία για να υπαγορεύουν κάποιοι στους άλλους την «αλήθεια» δεν έχει καμία σχέση με τη δημοκρατία.