Ο αντιαμερικανισμός στην Ευρώπη μπορεί να ξαναγίνει μόδα μετά το «αφγανικό κρύο ντους», σύμφωνα με άρθρο στην ιστοσελίδα euractiv.
Ο ειδικός επί των ευρωπαϊκών θεμάτων, Georgy Gotev, σε άρθρο του σημειώνει ότι ένα παλιό ανέκδοτο λέει: «Τί κάνει ο καλός ο Κύριος για να τιμωρήσει τους Αμερικάνους; Τους στέλνει τροπικές, καταιγίδες, τυφώνες και ανεμοστρόβιλους. Και τί κάνει ο καλός Κύριος για να τιμωρήσει τα άλλα έθνη; Στέλνει τους Αμερικάνους.»
Ο αρθρογράφος μας προειδοποιεί να αναμένουμε κι άλλα τέτοια ανέκδοτα γιατί μετά τη «σκανδαλώδη και άσχημη αποχώρηση των αμερικανικών δυνάμεων από το Αφγανιστάν», ο αντιαμερικανισμός έχει πρόσφορο έδαφος στην Ευρώπη.
Τα ευρωπαϊκά αδιέξοδα, το Αφγανιστάν και οι ΗΠΑ
Τί σχέση έχει η ΕΕ με την αμερικανική πολιτική στο Αφγανιστάν; Μεγάλη δυστυχώς γιατί εκφράστηκε ίσως με τον πιο τραγικό τρόπο ότι η αμερικανική πολιτική μπορεί να την επηρεάσει δραματικά.
Στον όρο δραματικά μπορούμε να συμπυκνώσουμε, όχι μόνο το αποτέλεσμα ότι χιλιάδες Αφγανοί που συνεργάστηκαν με την ΕΕ τα τελευταία είκοσι χρόνια, δεν είχαν τρόπο να διαφύγουν και πολλοί παραμένουν ακόμα εκεί εγκλωβισμένοι, αλλά και ότι εξαιτίας αυτής της «άτακτης» αποχώρησης, νέο μεταναστευτικό κύμα μάλλον οδεύει προς την Ευρώπη.
Όπως λοιπόν διαπιστώνεται, τόσο στα γραφεία των Ευρωπαίων αξιωματούχων όσο και στα τηλεοπτικά πάνελ των ευρωπαϊκών τηλεοπτικών σταθμών, αυτή η κατάσταση σε μεγάλο βαθμό φέρει την υπογραφή των ΗΠΑ.
Από την άλλη και η ΕΕ δεν είναι άμοιρη ευθυνών, καθώς ήταν «παρών» και αυτή είκοσι χρόνια εκεί, και όχι σαν απλός παρατηρητής.
Το αντιαμερικανικό αφήγημα στην Ευρώπη
Ο Gotev αναφέρει το αντιμερικανικό αφήγημα στην Ευρώπη ως εξής:
«Οι Αμερικανοί αποχώρησαν για να αποδυναμώσουν την ΕΕ, που αντιμετωπίζει ένα μεταναστευτικό κύμα που δεν μπορεί να διαχειριστεί».
«Χτίζεται στις εκτιμήσεις ότι οι ΗΠΑ έχει διεξάγει όλους τους λάθους πολέμους, ειδικά στο Ιράκ που δεν βρέθηκαν όπλα μαζικής καταστροφής. Ακόμα κι ο Οσάμα Μπίν Λάντεν εντοπίστηκε και εκτελέστηκε στο Πακιστάν, όχι στο Αφγανιστάν».
«Έτσι λοιπόν οι ΗΠΑ φαίνεται ότι διεξάγουν πολέμους μόνο για τα κέρδη της στρατιωτικής βιομηχανίας. Ακόμη χειρότερα, φαίνεται ότι δημιουργούν χάος σε όλες τις άλλες ηπείρους γιατί θεωρούν ότι με αυτόν τον τρόπο θα νιώθουν πιο ασφαλείς στη δικιά τους ήπειρο.»
Η «γεωγραφική κατανομή» του αντιαμερικανισμού στην ΕΕ;
Ο αντιαμερικανισμός στην Ευρώπη διαφέρει, από χώρα σε χώρα, για πολλούς λόγους- ιστορικούς, πολιτικούς, πολιτιστικούς και οικονομικούς.
Στη Γερμανία γενικά ο αντιαμερικανισμός, σύμφωνα με τον αρθρογράφο, είναι απαγορευμένος γιατί παραπέμπει σε άλλες, ψυχροπολεμικές και πιο πίσω, εποχές. Εξαίρεση αποτελούν τα κόμματα που τοποθετούνται στα αριστερά, στη χώρα, όχι αμελητέο καθώς ένα εξ αυτών, το Die Linke, έχει σημαντικό ρόλο στο πολιτικό τοπίο των επικείμενων εκλογών.
Η Γαλλία, ή έτερη μεγάλη δύναμη, έχει καλύτερη σχέση με τον αντιαμερικανισμό, χάριν της στρατηγικής αυτονομίας που καθιέρωσε ο Ντε Γκώλ, ήδη από τον καιρό του ψυχρού πολέμου. Όταν όλη η Ευρώπη ήταν στρατιωτικά και σε ένα βαθμό πολιτικά εξαρτημένη από τις ΗΠΑ, κατά τη διάρκεια του ψυχού πολέμου, η Γαλλία του Ντε Γκώλ έδωσε μάχη να καταστεί διεθνής παίκτης.
Στις χώρες της Αν. Ευρώπης το πράγμα μπλέκει περισσότερο , καθώς για τον Gotev ο αντιαμερικανισμός στηρίζεται σε καθοριστικό βαθμό στις πολιτικές και οικονομικές δυνάμεις που στηρίζουν και στηρίζονται από τη Ρωσία και στην ουσία προωθούν τα ρώσικα συμφέροντα στην ΕΕ.
Ποιους ευνοεί ο αντιαμερικανισμός;
Σύμφωνα με το Gotev, η Ρωσία και η Κίνα είναι οι κερδισμένοι από τον αντιαμερικανισμό.
Έτσι κι αλλιώς, τόσο η Κίνα όσο και η Ρωσία έχουν τοποθετηθεί για το Αφγανιστάν, μιλώντας ουσιαστικά για ανικανότητα των ΗΠΑ να διαχειριστούν τις υποθέσεις και τις προκλήσεις του σήμερα.
Τελικά τί θα αλλάξει η ΕΕ;
Όταν ο Μπάιντεν επικρατούσε στην εκλογική διαδικασία των ΗΠΑ, μάλλον η Ευρώπη υποδέχτηκε την αποχώρηση του Τράμπ με μία έκφραση ανακούφισης, βλέποντας στον προεδρικό θώκο ξανά έναν mainstream πολιτικό. Με τον όρο mainstream εννοείται ένας πρόεδρος που δεν θα ξέφευγε από την πεπατημένη των ευρω-αμερικανικών σχέσεων, που κλόνισε ο Τράμπ τα προηγούμενα χρόνια.
Η κατάσταση βέβαια αποδεικνύεται πολύ πιο σύνθετη τελικά γιατί τα γεγονότα στο Αφγανιστάν επιβεβαιώνουν αυτό που τόνισε ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ: «Πρέπει να αναλύσουμε πώς η ΕΕ θα μπορεί να αναπτύξει παραπέρα τις ικανότητές της και την ενεργή της επίδραση στις διεθνείς σχέσεις για να υπερασπιστεί τα συμφέροντά της. Η ευρωπαϊκή στρατηγική μας αυτονομία παραμένει στην κορυφή της ατζέντας μας».
Με την μέχρι τώρα εικόνα, τις δηλώσεις και τις τοποθετήσεις οι διατλαντικές σχέσεις δεν βρίσκονται σε σημείο που να τίθεται υπό αμφισβήτηση το υπάρχον πλαίσιο αυτών των σχέσεων.
Ο αντιαμερικανισμός απέχει μάλλον από το να γίνει μόδα αν και οι όροι για κάτι τέτοιο είναι αρκετά ικανοποιητικοί, θα έλεγε κανείς με μια πρώτη ματιά. Σήμερα όμως, ακόμα, είναι πολύ περισσότερα αυτά που- γεωπολιτικά, οικονομικά και πολιτικά- ενώνουν τους Αμερικάνους και τους Ευρωπαίους από αυτά που τους χωρίζουν.
Πάντως, οι τελευταίες εξελίξεις έκρουσαν το καμπανάκι στην ΕΕ για το πώς θα στέκεται στο πλευρό των ΗΠΑ, «ως διεθνής δύναμη ή υπεργολάβος τους», όπως υπογραμμίζει ο Gotev.
Μένει να δούμε αν τα λόγια του Ύπατου Εκπρόσωπου της ΕΕ, Ζ. Μπορέλ θα είναι προφητικά: «Μερικές φορές συμβαίνουν γεγονότα που αποτελούν καταλύτη για την ιστορία και πιστεύω πως το Αφγανιστάν είναι μία από αυτές τις περιπτώσεις».