Χιλιάδες υποστηρικτές της στρατιωτικής χούντας που κατέλαβε τον έλεγχο στον Νίγηρα κατέβηκαν στους δρόμους της πρωτεύουσας ανεμίζοντας ρωσικές σημαίες και καταγγέλλοντας την πρώην αποικιακή δύναμη της Γαλλίας.
Οι διαδηλωτές στην πρωτεύουσα Νιαμέι του Νίγηρα συγκεντρώθηκαν στην πρεσβεία της Γαλλίας και πυρπόλησαν τις πόρτες της, λιθοβόλησαν το κτίριο και έκαψαν τις σημαίες της χώρας.
Ο Πριγκόζιν χαιρέτισε το πραξικόπημα στο Νίγηρα
Η ρωσική μισθοφορική οργάνωση Wagner επιχειρεί ήδη στο γειτονικό Μάλι και το αφεντικό της, Γιεβγκένι Πριγκόζιν, χαιρέτισε το πραξικόπημα στο Νίγηρα ως καλή είδηση, ενώ πρόσφερε τις υπηρεσίες των μαχητών του στους πραξικοπηματίες.
Δυτικά ΜΜΕ σχολιάζουν ότι ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν θα ήθελε να επεκτείνει την επιρροή της χώρας του στην περιοχή, αλλά δεν είναι ακόμη σαφές εάν η νέα στρατιωτική ηγεσία θα στραφεί προς τη Μόσχα ή θα επιδιώξει να παραμείνει στο πλευρό των δυτικών συμμάχων του Νίγηρα.
Ηγέτες της Δυτικής Αφρικής απειλούν με στρατιωτική επέμβαση στο Νίγηρα
Όλα αυτά την ώρα που οι ηγέτες της Οικονομικής Κοινότητας των Κρατών της Δυτικής Αφρικής (ECOWAS) – σε έκτακτη συνάντησή τους την Κυριακή έδωσαν προθεσμία μίας εβδομάδας στους πραξικοπηματίες να αποκαταστήσουν στην εξουσία τον πρόεδρο του Νίγηρα, Μοχάμεντ Μπαζούμ, ή να αντιμετωπίσουν κυρώσεις ή πιθανή στρατιωτική επέμβαση στη χώρα.
Η ECOWAS προειδοποίησε ότι θα λάβει «όλα τα αναγκαία μέτρα» για την αποκατάσταση της δημοκρατικά εκλεγμένης κυβέρνησης του Νίγηρα, ενώ και η Αφρικανική Ένωση εξέδωσε δικό της τελεσίγραφο. Ο Μπαζούμ εξελέγη πριν από δύο χρόνια στην πρώτη ειρηνική, δημοκρατική μεταβίβαση εξουσίας του Νίγηρα μετά την ανεξαρτησία της χώρας από τη Γαλλία.
Ο στρατηγός Αμπντουραχαμάνε Ομάρ Τιανί αυτοανακηρύχθηκε νέος αρχηγός κράτους την Παρασκευή μετά το πραξικόπημα. Προειδοποιώντας εναντίον οιασδήποτε στρατιωτικής επέμβαση, ο εκπρόσωπος της χούντας, συνταγματάρχης Αμαντού Αμπντρραμάνε, δήλωσε: «Θέλουμε να υπενθυμίσουμε για άλλη μια φορά στην ECOWAS ή σε οποιονδήποτε άλλον τυχοδιώκτη τη σταθερή μας αποφασιστικότητα να υπερασπιστούμε την πατρίδα μας».
Η Βρετανία καταδικάζει την απόπειρα «υπονόμευσης της δημοκρατίας» στο Νίγηρα
Γείτονες, αλλά διεθνείς εταίροι, περιλαμβανομένων των ΗΠΑ, του ΟΗΕ, της ΕΕ και της Γαλλίας καταδίκασαν το πραξικόπημα στο Νίγηρα, ενώ σε ανάλογη κίνηση προχώρησε και η Βρετανία σημειώνοντας πως υποστηρίζει τις προσπάθειες της ECOWAS για την αποκατάσταση της σταθερότητας, με δελτίο Τύπου που αναρτήθηκε στον ιστότοπό της.
Το Ηνωμένο Βασίλειο είναι «αφοσιωμένος εταίρος τς δημοκρατικά εκλεγμένης κυβέρνησης του Νίγηρα και καλεί ο πρόεδρος [Μοαμέντ] Μπαζούμ να αποκατασταθεί άμεσα στην εξουσία ώστε να επανέλθει η συνταγματική τάξη», σύμφωνα με την ανακοίνωση του βρετανικού υπουργείου Εξωτερικών.
Ο Νίγηρας είναι μια από τις φτωχότερες χώρες στον κόσμο και λαμβάνει σχεδόν δύο δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως σε επίσημη αναπτυξιακή βοήθεια, σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα. Είναι επίσης εταίρος σε θέματα ασφαλείας της Γαλλίας και των ΗΠΑ, οι οποίες χρησιμοποιούν τη χώρα ως εφαλτήριο για την αντιμετώπιση μιας ισλαμιστικής εξέγερσης στην ευρύτερη περιοχή Σαχέλ της Δυτικής και Κεντρικής Αφρικής.
Ειδικοί σε θέματα συγκρούσεων λένε ότι από όλες τις χώρες της περιοχής, το διακύβευμα στο Νίγηρα είναι το υψηλότερο, εάν απομακρυνθεί από τη Δύση, δεδομένων των εκατομμυρίων δολαρίων στρατιωτικής βοήθειας που έχει διαθέσει η διεθνής κοινότητα.
Ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν είπε ότι οι οικονομικές συμφωνίες και εκείνες που αφορούν στη συνεργασία σε θέματα ασφάλειας μεταξύ του Νίγηρα και των ΗΠΑ εξαρτώνται από την απελευθέρωση του Μπαζούμ -ο οποίος παραμένει σε κατ' οίκον περιορισμό- και «την άμεση αποκατάσταση της δημοκρατικής τάξης στον Νίγηρα». Η Γαλλία ανέστειλε κάθε αναπτυξιακή βοήθεια και άλλη οικονομική βοήθεια προς τον Νίγηρα. «Όποιος επιτίθεται σε Γάλλους υπηκόους, στρατιωτικούς, διπλωμάτες ή γαλλικά συμφέροντα θα προκαλέσει μια άμεση και αδιάλλακτη απάντηση από τη Γαλλία», ανέφερε σε ανακοίνωσή του το Ελυζέ.
Οι προφάσεις των πραξικοπηματιών
Οι πραξικοπηματίες υποστήριξαν ότι ανέτρεψαν τον Μπαζούμ επειδή δεν ήταν σε θέση να προστατεύσει το Νίγηρα από την αυξανόμενη βία των τζιχαντιστών. Αλλά ορισμένοι αναλυτές και κάτοικοι του Νίγηρα υποστηρίζουν ότι αυτό ήταν απλώς ένα πρόσχημα για την κατάληψη της εξουσίας, παρά μια κίνηση που έγινε για την ασφάλεια του έθνους.
«Όλοι αναρωτιούνται γιατί έγινε αυτό το πραξικόπημα, αφού ουδείς το περίμενε καθώς δεν υπάρχει κοινωνική, πολιτική ή κατάσταση ασφάλειας τέτοια, που να δικαιολογεί την κατάληψη της εξουσίας από τον στρατό», σχολιάζει ο καθηγητής του Πανεπιστημίου του Νιαμέι, Αμάντ Χασάν Μπουμπακάρ.
Σε κίνδυνο το σχέδιο της ΕΕ για τον περιορισμό των μεταναστευιτικών ροών
Την ίδια ώρα αναλυτής, που παρακολουθεί συστηματικά τις εξελίξεις στο Σαχέλ, προειδοποιεί ότι το πραξικόπημα στον Νίγηρα ενδέχεται να έχει σοβαρές συνέπειες σε ό,τι αφορά τις προσπάθειες της Ευρωπαϊκής Ένωσης να μειώσει τις μεταναστευτικές ροές μέσω της Μεσογείου.
«Χωρίς τον Νίγηρα», η στρατηγική της Ευρώπης είναι πολύ πιθανό «να καταρρεύσει», προειδοποίησε ο Ουλφ Λέσινγκ, επικεφαλής του προγράμματος για το Σαχέλ στο Ίδρυμα Κόνραντ Αντενάουερ (KAS). Οι συμφωνίες που είχαν συναφθεί πρακτικά θα ακυρωθούν αν το νέο στρατιωτικό καθεστώς στον Νίγηρα επιλέξει να μη συνεχίσει τη συνεργασία με την Ευρώπη, προειδοποίησε ο Λέσινγκ.
Ο Νίγηρας ήταν μέρος-κλειδί της διαδρομής που παίρνουν πολλοί μετανάστες από την υποσαχάρια Αφρική που φεύγουν για να σωθούν από τη βία και την ανέχεια με την ελπίδα να βρουν καλύτερη ζωή στην Ευρώπη.
Αφότου ανέλαβε την εξουσία τον Απρίλιο του 2021, ο ανατραπείς φιλοδυτικός πρόεδρος Μπαζούμ θεωρείτο σύμμαχος-κλειδί από την ΕΕ. Οι Βρυξέλλες συνεργάζονταν με τη Νιαμέ ήδη από το 2015, με σκοπό κυρίως να κλείσει το τμήμα της οδού που παίρνουν πολλοί μετανάστες από την Αγκαντέζ, στην έρημο, προς τη Λιβύη και τις ακτές της στη Μεσόγειο.
Η αποστολή κοινής πολιτικής άμυνας και ασφάλειας της ΕΕ στον Νίγηρα (EUCAP Sahel Niger) συμμετείχε ιδίως στην εκπαίδευση της αστυνομίας της χώρας της Αφρικής. Η Νιαμέ πέρασε εξάλλου νόμο που ποινικοποίησε τη διακίνηση ανθρώπων από την Αγκαντέζ μέσω Σαχέλ στα σύνορα με τη Λιβύη. Έκτοτε, ο αριθμός των μεταναστών που φθάνουν στη Λιβύη μειώθηκε, σύμφωνα με τον κ. Λέσινγκ.
Μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα, ο επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας Τζουζέπ Μπορέλ έκανε γνωστό το Σάββατο πως η ΕΕ θα αναστείλει την οικονομική υποστήριξη που προσέφερε στον Νίγηρα, αξιώνοντας την αποκατάσταση της συνταγματικής τάξης.
Το πρόγραμμα στήριξης της ΕΕ προέβλεπε τη χορήγηση ποσού 503 εκατομμυρίων ευρώ την περίοδο από το 2021 ως το 2024. Δεν είναι σαφές πόσο από το ποσό αυτό έχει δοθεί ήδη.
Είναι αμφίβολο το εάν η απόφαση της ΕΕ να σταματήσει τη χρηματοδότηση θα έχει κάποιο αποτέλεσμα, κατά την άποψη του Λέσινγκ. Στην πραγματικότητα «οι Ευρωπαίοι βρίσκονται μάλλον ανίσχυρη θέση», καθώς «αν ανοίξει ξανά η μεταναστευτική οδός από τους πραξικοπηματίες, η Ευρώπη θα είναι αναγκασμένα να διαπραγματευτεί» μαζί τους, εξήγησε.