Ελάχιστοι είχαν δώσει σημασία τον περασμένο Απρίλιο, όταν ο ειδικός σε θέματα εξωτερικής πολιτικής και μετανάστευσης του Brookings Institution, Κεμάλ Κιρισί, προειδοποιούσε ότι ένα μαζικό κύμα προσφύγων από το Αφγανιστάν θα πυροδοτούσε μια νέα μεταναστευτική κρίση στην Ευρώπη.
Τώρα όμως, που οι Ταλιμπάν κατέλαβαν το Αφγανιστάν, μετά την απόφαση ΗΠΑ και ΝΑΤΟ να αποχωρήσουν, οι προβλέψεις του αρχίζουν να υλοποιούνται.
Κάπου 400.000 Αφγανοί εγκατέλειψαν την πατρίδα τους από τις αρχές του χρόνου, σύμφωνα με την Υπηρεσία Προσφύγων του ΟΗΕ, UNHCR. Οργανώσεις αρωγής έχουν σημάνει εδώ και αρκετό διάστημα συναγερμό για την αρχή μιας πολύ μεγαλύτερης ανθρωπιστικής κρίσης, με καταστροφικές συνέπειες για τους Αφγανούς. Σύμφωνα με την Καρολάιν Φαν Μπούρεν, εκπρόσωπο της UNHCR στο Αφγανιστάν, 20.000 με 30.000 Αφγανοί διαφεύγουν το τελευταίο διάστημα σε εβδομαδιαία βάση στο εξωτερικό,
Η στάση Πακιστάν, Ιράν και Τουρκίας έναντι των Αφγανών προσφύγων
Αλλά πού θα πάνε όλοι αυτοί οι πρόσφυγες; Οι Ταλιμπάν δεν θα τους εμποδίσουν να φύγουν από το Αφγανιστάν, σύμφωνα με τις πρώτες ενδείξεις στα μεθοριακά περάσματα με το Ιράν και αλλού, αφού ικανοποιούνται στην ιδέα να ξεφορτωθούν αντιφρονούντες, ανοίγοντας τις πύλες. Παρόμοιες απόψεις πιθανώς θα έχει και το Πακιστάν, που δεν θα καλωσορίσει πρόσφυγες από τη γειτονική του χώρα, καθώς οι περισσότεροι απ’ αυτούς το θεωρούν υπεύθυνο για την εξελισσόμενη τραγωδία.
Όσο για το Ιράν, ήδη φιλοξενεί κάπου τρία εκατομμύρια Αφγανούς πρόσφυγες και ίσως θελήσει να οργανώσει νέους καταυλισμούς στα ανατολικά του σύνορα. Για κάτι τέτοιο, βέβαια, θα χρειαζόταν οικονομική στήριξη και η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν έχει κάνει ακόμη κάποια σχετική κίνηση, αφού μια στενή συνεργασία με την Τεχεράνη εμπεριέχει πολιτικούς κινδύνους και οι αμερικανικές κυρώσεις ίσως καθιστούν ανέφικτη την παροχή των ποσών που θα απαιτήσει το καθεστώς.
Φυσικά υπάρχει και η Τουρκία, που όμως φιλοξενεί ήδη περί τα τέσσερα εκατομμύρια πρόσφυγες -οι περισσότεροι από τη Συρία- και η κοινή γνώμη είναι ανοικτά αντίθετη σε νέες αφίξεις προσφύγων, ειδικά από το Αφγανιστάν, που έχουν διαφορετικά ήθη και έθιμα, εξ ου και το τείχος που ορθώνει στα σύνορά της με το Ιράν.
Αναπόφευκτη επιλογή η Ευρώπη για τους Αφγανούς πρόσφυγες
Είναι εμφανές, ως εκ τούτου, σύμφωνα με το Politico, πού οδηγείται αναπόφευκτα αυτή η κρίση, καθώς οι ταλαιπωρημένοι πρόσφυγες που εγκαταλείπουν τη χώρα τους δεν θα έχουν άλλη επιλογή από το να κατευθυνθούν προς την Ευρώπη.
Μέχρι στιγμής, οι Βρυξέλλες δεν έχουν κάνει τίποτε για να τους σώσουν από τον εν εξελίξει εφιάλτη στην πατρίδα τους, εστιάζοντας στις δικές τους εσωτερικές υποθέσεις.
Από το 2015 η ΕΕ έχει υιοθετήσει μια νέα προσέγγιση στα ανατολικά της σύνορα, όπου έχουν ανεγερθεί φράκτες και χρησιμοποιούνται ακόμη και drones για τη φύλαξή τους. Τον περασμένο χρόνο οι ελληνικές δυνάμεις ασφαλείας εντυπωσίασαν την υφήλιο αποκρούοντας ένα κύμα προσφύγων από την Τουρκία στον Έβρο, αλλά θα αποδώσει αυτή η στρατηγική και το επόμενο διάστημα;
AP Photo/Rahmat Gul
Η αλήθεια είναι, λέει το Politico, ότι ούτε πριν λειτούργησε. Όταν χτύπησε η πανδημία, οι προσφυγικές ροές διακόπηκαν για κάποιο διάστημα, αλλά ήταν βέβαιο ότι θα επέστρεφαν και μάλιστα με ανανεωμένη ορμή.
«Όταν οι αριθμοί [των προσφύγων] είναι πολύ μεγάλοι, τίποτε δεν μπορεί να τους σταματήσει, ούτε άρματα μάχης», δήλωσε διπλωμάτης στην Καμπούλ. Και ένας συνάδελφός του πρόσθεσε: «Αυτοί τελικά θα κινηθούν προς την Ευρώπη και μετά ίσως δούμε να πέφτουν η μία κυβέρνηση μετά την άλλη».
Πρόκειται, πιθανώς, για μια υπερβολή, αλλά τουλάχιστον σ’ ένα σημείο έχει δίκιο, αφού σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες η προσφυγική κρίση του 2015 εκλήφθηκε ως μια έκτακτη κατάσταση, που δεν επρόκειτο να επαναληφθεί. Με αυτό το αφήγημα προσπαθούσαν να καθησυχάσουν την ευρωπαϊκή κοινή γνώμη, μια εσφαλμένη, όπως αποδεικνύεται από τις τελευταίες εξελίξεις, υπόθεση. «Υπάρχει άραγε χρόνος για να σταματήσει αυτή η εν εξελίξει τραγωδία; Μένει να φανεί, αλλά για την Ευρώπη θα ήταν ολέθριο λάθος να θεωρήσει την παρούσα συγκυρία ως πρόβλημα κάποιου άλλου, αφού η πτώση της Καμπούλ εγείρει ερωτήματα για τη δική της πολιτική επιβίωση», καταλήγει το Politico.