Η σύμπνοια του ΝΑΤΟ και της ΕΕ μπροστά στη ρωσική απειλή φέρνει πιο κοντά την δυτική άμυνα, που δοκιμάζεται από τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Το ΝΑΤΟ έχει καταδικάσει τον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία με τον πιο έντονο τρόπο και τον αποκαλεί «τη μεγαλύτερη απειλή για την ασφάλεια της γενιάς μας», γράφει ο αναλυτής Σεμπάστιαν Κλαπ για λογαριασμό του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, από την Υπηρεσία Έρευνας του θεσμού.
Δύναμη αποτροπής
Για να αποφευχθεί η άμεση αντιπαράθεση με τη Ρωσία, το ΝΑΤΟ έχει καταστήσει σαφές ότι δεν θα αναπτύξει δυνάμεις στην Ουκρανία, η οποία δεν είναι μέλος του ΝΑΤΟ, ούτε θα επιβάλει ζώνη απαγόρευσης πτήσεων πάνω από την Ουκρανία. Η παράδοση όπλων και εξοπλισμού στην Ουκρανία (από μεμονωμένους Συμμάχους του ΝΑΤΟ) και η επιβολή πρωτοφανών κυρώσεων οργανώνονται κυρίως εκτός του ΝΑΤΟικού πλαισίου, σημειώνει ο αναλυτής, αποτυπώνοντας την πολύπλοκη ΝΑΤΟϊκή τακτική.
Προκειμένου να αποτρέψει περαιτέρω τη ρωσική επιθετικότητα και να καθησυχάσει τους Συμμάχους του, το ΝΑΤΟ έχει βελτιώσει ταυτόχρονα σημαντικά τη δική του ικανότητας αποτροπής, με μεγάλες αποστολές στρατευμάτων και εξοπλισμού στην ανατολική πλευρά του εδάφους της Συμμαχίας.
Η απάντηση του ΝΑΤΟ στον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία
Μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, το ΝΑΤΟ πραγματοποίησε μία έκτακτη σύνοδο κορυφής, μία των ΥΠΕΞ και μία των ΥΠΑΜ της συμμαχίας, με σκοπό να χαρακτεί άμεσα η πολιτική άμυνας της συμμαχίας.
Οι ηγέτες του ΝΑΤΟ χαρακτήρισαν τον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία τη «σοβαρότερη απειλή για την ευρωατλαντική ασφάλεια των τελευταίων δεκαετιών» και επανέλαβαν την αποφασιστικότητά τους να αντιμετωπίσουν τις προσπάθειες της Ρωσίας να καταστρέψει τα θεμέλια της διεθνούς ασφάλειας και σταθερότητας και να υπερασπιστούν τα 30 μέλη καθώς και «κάθε ίντσα της συμμαχικής επικράτειας».
Μια σύνθετη διπλωματική αντιπαράθεση με τη Ρωσία
Οι Σύμμαχοι κάλεσαν τη Ρωσία να συμμετάσχει εποικοδομητικά σε αξιόπιστες διαπραγματεύσεις. Το ΝΑΤΟ επιβεβαίωσε επίσης τη δέσμευσή του στην πολιτική «ανοιχτών θυρών». Τον Δεκέμβριο του 2021, η Μόσχα είχε εκδώσει αιτήματα με τη μορφή σχεδίων συμφώνων ασφαλείας προς τις Ηνωμένες Πολιτείες και το ΝΑΤΟ, απαιτώντας από το ΝΑΤΟ να αποσύρει τα στρατεύματα από την Ανατολική Ευρώπη και να σταματήσει την πολιτική ανοιχτών θυρών για τα μελλοντικά υποψήφια μέλη, συμπεριλαμβανομένης της Ουκρανίας, την οποία οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ απέρριψαν.
Μέτρα στήριξης του ΝΑΤΟ για την Ουκρανία μετά τον ρωσικό πόλεμο στην Ουκρανία
Η παράδοση όπλων και στρατιωτικού εξοπλισμού, καθώς και η επιβολή κυρώσεων, γίνονται εκτός του ΝΑΤΟϊκού πλαισίου σημειώνει ο Κλάπ. Το ΝΑΤΟ έχει επανειλημμένα τονίσει τον ρόλο του ως αμυντική συμμαχία και ότι δεν επιδιώκει πόλεμο με τη Ρωσία.
Έχει αποκλείσει την επιβολή ζώνης απαγόρευσης πτήσεων πάνω από την Ουκρανία, η οποία θα κινδύνευε να κλιμακωθεί η κρίση και να μεταδοθεί σε μια ευρύτερη ευρωπαϊκή σύγκρουση που περιλαμβάνει Συμμάχους του ΝΑΤΟ ή ακόμη και να οδηγήσει ενδεχομένως στον Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο, αν και οι ειδικοί πιστεύουν ότι το τελευταίο είναι απίθανο. Το ΝΑΤΟ επανέλαβε επίσης ότι δεν θα αναπτύξει δυνάμεις στην Ουκρανία.
Στρατηγική κατευνασμού και αποφασιστικότητας
Ταυτόχρονα, το ΝΑΤΟ έχει προειδοποιήσει τη Ρωσία ότι πρέπει να σταματήσει τις απειλές περί πυρηνικών και οποιαδήποτε χρήση χημικών όπλων καθώς θα έχει εκτεταμένες συνέπειες. Η στρατηγική του ΝΑΤΟ ήταν επομένως «μια προσεκτική εξισορρόπηση της αμυντικής του αποστολής, της αξιοπιστίας του και της ανάγκης να αποφευχθεί η κλιμάκωση», ανέφεραν οι ηγέτες της συμμαχίας στην κοινή τους δήλωση.
Το ΝΑΤΟ έχει επίσης εκφράσει επανειλημμένα την υποστήριξή του για την παράδοση όπλων και στρατιωτικού εξοπλισμού στην Ουκρανία από μεμονωμένους Συμμάχους του ΝΑΤΟ.
Σύμμαχοι όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, οι Ηνωμένες Πολιτείες, ο Καναδάς και τα κράτη μέλη της ΕΕ έχουν παράσχει στην Ουκρανία όπλα και εξοπλισμό. Μετά από ανάθεση των ηγετών του ΝΑΤΟ, στη συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών στις 6-7 Απριλίου, το ΝΑΤΟ συμφώνησε να ενισχύσει περαιτέρω και να διατηρήσει την υποστήριξη προς την Ουκρανία. Οι Σύμμαχοι συμφώνησαν να κάνουν περισσότερα όσον αφορά τα όπλα και τη στρατιωτική υποστήριξη.
Μαζί με τον κόσμο αλλάζει και το ΝΑΤΟ
Οι Υπουργοί συμφώνησαν ότι η επόμενη Στρατηγική Αντίληψη του ΝΑΤΟ (η υιοθέτηση της οποίας σχεδιάζεται στη Σύνοδο Κορυφής της Μαδρίτης τον Ιούνιο του 2022) πρέπει να θέσει κατευθυντήριες γραμμές για τη μελλοντική σχέση του ΝΑΤΟ με τη Ρωσία και να παρέχει έναν οδικό χάρτη για την προσαρμογή της Συμμαχίας σε έναν πιο ασταθή και ανταγωνιστικό κόσμο.
Αποτρεπτικά μέτρα του ΝΑΤΟ εντός της Συμμαχίας
Το ΝΑΤΟ έχει ενισχύσει σημαντικά τα μέτρα άμυνας και αποτροπής του ως απάντηση στον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία, μέσω της ανάπτυξης στοιχείων της Δύναμης Αντίδρασης του ΝΑΤΟ, μιας πολυεθνικής δύναμης ταχείας αντίδρασης.
Ως αποτέλεσμα της ουσιαστικής ενίσχυσης από τους Συμμάχους του ΝΑΤΟ, υπάρχουν επί του παρόντος 40.000 στρατιώτες υπό την άμεση διοίκηση του ΝΑΤΟ που σταθμεύουν στην ανατολική πλευρά της Συμμαχίας. Επιπλέον, 130 συμμαχικά μαχητικά αεροσκάφη και 140 συμμαχικά πλοία βρίσκονται στην περιοχή, καθώς και εθνικές αναπτύξεις στρατευμάτων και όπλων από τους Συμμάχους, συμπεριλαμβανομένων του Ηνωμένου Βασιλείου, των ΗΠΑ, του Καναδά και των Ευρωπαίων συμμάχων.
Πρωτόγνωρη μετακίνηση στρατιωτικών και μέσων
Το πιο σημαντικό είναι ότι οι αμερικανικές αναπτύξεις στρατευμάτων και εξοπλισμού, όπως οι πύραυλοι Patriot, στην Ευρώπη έχουν ενταθεί, με 15.000 περισσότερους στρατιώτες των ΗΠΑ από τον Φεβρουάριο του 2022, ανεβάζοντας τον αριθμό των αμερικανικών στρατευμάτων που σταθμεύουν στην Ευρώπη (συμπεριλαμβανομένης της Δυτικής Ευρώπης) σε σύνολο 100 000.
Στην έκτακτη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στις 24 Μαρτίου, οι ηγέτες συμφώνησαν να σχηματίσουν τέσσερις περαιτέρω πολυεθνικές ομάδες μάχης, στη Βουλγαρία, την Ουγγαρία, τη Ρουμανία και τη Σλοβακία, ανεβάζοντας το σύνολο σε οκτώ. Αυτή η ανάπτυξη αποτελεί τη «μεγαλύτερη ενίσχυση της συλλογικής άμυνας της Συμμαχίας σε μια γενιά». Η στρατηγική ταχείας ενίσχυσης του ΝΑΤΟ διασφαλίζει ότι αυτές μπορούν να ενισχυθούν γρήγορα.
Ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ ανακοίνωσε πρόσφατα ότι το ΝΑΤΟ εργάζεται για να μετατρέψει την παρουσία της Συμμαχίας στα ανατολικά σε μια μεγάλη, μόνιμη στρατιωτική παρουσία.
Η θέση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου
Σε μια έκτακτη σύνοδο ολομέλειας, την 1η Μαρτίου, στην οποία απευθύνθηκε ο Πρόεδρος Ζελένσκι, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε ψήφισμα στο οποίο σημείωσε ότι το ΝΑΤΟ παραμένει το θεμέλιο της συλλογικής άμυνας των κρατών μελών και χαιρέτισε την ενότητα της ΕΕ και του ΝΑΤΟ στην αντιμετώπιση της ρωσικής επιθετικότητας.
Το Κοινοβούλιο ενθάρρυνε την ενίσχυση της ενισχυμένης παρουσίας του ΝΑΤΟ στα ανατολικά σύνορα και υπογράμμισε την ανάγκη να αυξηθεί η η ετοιμότητα και η ανθεκτικότητα του ΝΑΤΟ για συλλογική αποτροπή. Χαιρέτισε την ενεργοποίηση του αμυντικού σχεδίου του ΝΑΤΟ καθώς και την ενεργοποίηση των δυνάμεων ταχείας αντίδρασης του ΝΑΤΟ και τη μερική ανάπτυξή τους.
Παρότρυνε τα κράτη μέλη να αυξήσουν τους αμυντικούς προϋπολογισμούς, να αναπτύξουν πιο αποτελεσματικές ικανότητες και να χρησιμοποιήσουν πλήρως τις κοινές προσπάθειες της ΕΕ για την ενίσχυση του ευρωπαϊκού πυλώνα του ΝΑΤΟ, ο οποίος αυξάνει την ασφάλεια τόσο του ΝΑΤΟ όσο και της ΕΕ.
«Το ΝΑΤΟ παραμένει ο ακρογωνιαίος λίθος της συλλογικής άμυνας»
Το 2021, οι ευρωβουλευτές ενέκριναν ψήφισμα για τη συνεργασία ΕΕ-ΝΑΤΟ, στο οποίο χαιρέτισαν την εντατικοποίηση της συνεργασίας με το ΝΑΤΟ από την Κοινή Διακήρυξη της Βαρσοβίας του 2016 και την Κοινή Δήλωση των Βρυξελλών το 2018, και τόνισαν ότι μια ισχυρή εταιρική σχέση ΕΕ-ΝΑΤΟ είναι ζωτικής σημασίας για τις προκλήσεις της ασφάλειας που αντιμετωπίζουν και οι δύο οργανισμοί.
Το Ευρωκοινοβούλιο κάλεσε επίσης την ΕΕ να συνεχίσει να εμβαθύνει τη συνεργασία της με το ΝΑΤΟ και σημείωσε ότι, για τα κράτη μέλη που είναι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ, το ΝΑΤΟ παραμένει ο ακρογωνιαίος λίθος της συλλογικής άμυνας, υπογραμμίζει η Υπηρεσία Έρευνας του Ευρωκοινοβουλίου.