Ο Γάλλος στοχαστής και συγγραφέας Μπερνάρ Ανρί Λεβί έγραψε στις 10 Οκτωβρίου ένα κείμενο στη μνήμη της δολοφονημένης Μαχσά Αμινί, της 22χρονης γυναίκας της οποίας ο θάνατος, μετά τη σύλληψή της από την «Αστυνομία Ηθών», έχει πυροδοτήσει διαδηλώσεις σε όλο το Ιράν.
Το άρθρο του Λεβί έχει τίτλο «Οι γυναίκες εναντίον των μουλάδων»:
Προφανώς, τίποτα δεν έχει ακόμη κριθεί. Αυτή η δικτατορία είναι έτοιμη για όλα προκειμένου να συνθλίψει την επανάσταση των μαλλιών. Αυτοί οι κακοχυμένοι μουλάδες, ικανοί να ξυλοκοπήσουν μέχρι θανάτου μια γυναίκα γιατί φόρεσε λάθος τη μαντίλα της, αυτοί οι σφίχτες αστυνομικοί που η άδεια ψυχή τους καθρεφτίζεται στον τρόμο που τους εμπνέει το γυναικείο πρόσωπο, αυτοί οι serial killers που δεν αφήνουν μέρα να περάσει χωρίς να γεμίζουν τη λίστα με τις γυναικοκτονίες, αυτή τη φορά θα το πάνε μέχρι τέλους.
Το Ιράν είναι στο χείλος της αβύσσου. Το ανελέητο καθεστώς του, αν δεν τιμωρηθεί, είναι έτοιμο να κάνει ποτάμια αίματος να κυλήσουν.
Γράφω αυτές τις γραμμές φοβισμένος και τρεμάμενος, έχοντας καθηλωμένα τα μάτια στην τελευταία φωτογραφία της Μαχσά Αμινί, της Κούρδισσας φοιτήτριας, από την οποία άρχισαν όλα, και της οποίας τα μαλλιά ανεμίζουν, ελεύθερα για πάντα, πάνω στο κρεβάτι ενός νοσοκομείου, δίπλα σε έναν αναπνευστήρα που αδυνατεί να τη σώσει.
Και την ίδια ώρα… Η επανάσταση κατακτά την επαρχία και τις μεγάλες πόλεις… Αλλά και τα πανεπιστήμια της Τεχεράνης, όπως και στο μακρινό Μπαλουχιστάν [Πακιστάν], που φλέγεται μετά τον βιασμό μιας διαδηλώτριας από έναν αστυνομικό… Σε είκοσι επτά επαρχίες, στις 31 που περιλαμβάνει αυτή η θρυλική χώρα, αλληλέγγυες με την Αμινί και τις σχεδόν 100 νεκρές μετά από εκείνη, φυσάει ο άνεμος του στασιασμού… Είναι η δύναμη ενός κινήματος όπου διακινδυνεύονται ζωές για να πετύχουν όχι όπως το 2009 τη διαφάνεια στις εκλογές. Όχι όπως το 2019 μείωση στην τιμή της βενζίνης. Αλλά την ανατροπή ενός καθεστώτος που δεν μπορεί πια να διασωθεί…
«Barayé», τραγουδούν οι διαδηλώτριες. Και «Barayé» σημαίνει «Υπέρ» (της ζωής, της ελευθερίας, των γυναικών).
Είναι ένα 1979 από την ανάποδη. Είναι η πραγματική εξέγερση του πνεύματος και όχι αυτή που λανθασμένα υποστήριξε τότε ο Μισέλ Φουκώ. Είναι μέσα σε ένα εκρηκτικό περιβάλλον, όπου ο πλανήτης παίζει ρώσικη ρουλέτα, η ουκρανική στιγμή του Ιράν.
Η ιδιαιτερότητα της στιγμής είναι η θέση που κατέχουν οι γυναίκες. Αυτές οι μαντίλες που καίγονται σαν να ραγίζουν βελανιδιές. Αυτές οι σκηνές, όπου, αδιαφορώντας για τα γκλομπ και τις σφαίρες, αναγεννώνται τα μαλλιά, τα πρόσωπα, οι ομορφιές. Όπου, ακόμη και στις πιο δειλές, μια λεπτή γραμμή υφάσματος αποκαλύπτει τους κροτάφους, με το πέπλο να ανεμίζει στον φθινοπωρινό άνεμο, όπως στην Αμινί, την ημέρα που τη σταμάτησε η αστυνομία ηθών -πόσο μεγάλη απόσταση διήνυσαν αυτές οι γυναίκες από το μαύρο χιτζάμπ μιας άλλης γυναίκας, της Σακινέχ Αστιανί, την οποία η παγκόσμια κοινή γνώμη έσωσε από απαγχονισμό!
Το Ιράν αναγεννάται από τις γυναίκες του. Είναι αυτές οι γυναίκες που όπως στο «Μια εποχή στην Κόλαση», του Αρθούρου Ρεμπώ, έχουν την τιμή «να περιθάλπουν αυτούς τους άγριους ανήμπορους»*. Και αυτή «η πυραμίδα των μαρτύρων», για την οποία ένας άλλος ποιητής θα έλεγε ότι «κατατρύχει τη γη», δεν είναι απλά ένας τάφος: είναι ένα μνημείο προς δόξα ενός λαού που βρίσκεται σε ομηρία και με μια φωνή αναζητά την ελευθερία του.
Πολλοί ξαφνιάστηκαν με την κίνηση αυτών των γυναικών όχι μόνο να δείξουν τα μαλλιά τους αλλά και να τα κόψουν. Και το βλέπουν ως κάτι ωμό, θυσιαστικό, σαν μια βία πάνω στην ίδια τους την ομορφιά. Υπάρχει κι αυτό, σίγουρα. Αλλά υπάρχει και η ανάμνηση των ταραχών του 2014, όταν σε ένδειξη αλληλεγγύης για τις γυναίκες που τους ξύριζαν τα κεφάλια, στις φυλακές του Εβίν, κοντά στην Τεχεράνη, εκατοντάδες γυναίκες επανέλαβαν αυτή τη μοιραία και μεγαλειώδη κίνηση.
Το άλλο ερώτημα είναι αν ο ελεύθερος κόσμος θα καταφέρει να σταθεί, όπως έγινε στην Ουκρανία, απέναντι στον Πούτιν, στο ύψος των περιστάσεων.
Θα χρειαστεί μια κινητοποίηση των ψυχών. Η μεγιστοποίηση των κυρώσεων, η αποπομπή και ανάκληση πρέσβεων, αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Θα πρέπει και οι μισο-φεμινίστριες να υποστηρίξουν πραγματικά αυτές τις γυναίκες, σταματώντας να δέχονται εδώ τις μορφές υποταγής που καταδικάζουν εκεί κάτω.
Τίποτα βέβαια δεν είναι πιο εύθραυστο από μια καταιγίδα απελευθέρωσης.
Ας μη χάσουμε αυτό το ραντεβού, γιατί, για να μιλήσουμε πάλι σαν κάποιον άλλο ποιητή, η ελπίδα που νικήθηκε θα μπήξει παντού τη μαύρη της σημαία.
*Arthur Rimbaud, Μια εποχή στην κόλαση, μετάφραση Λίζα Βαλασσάκη