Στη διάρκεια του πρώτου κύματος της πανδημίας του κορωνοϊού την περασμένη άνοιξη το Μπέργκαμο είχε γίνει συνώνυμο της τραγωδίας στην Ιταλία.
Οι ΜΕΘ των νοσοκομείων γονάτιζαν, τα νεκροταφεία του είχαν κατακλυστεί από θύματα της Covid-19, φάλαγγα στρατιωτικών οχημάτων μετέφερε σορούς από το Μπέργκαμο σε γειτονικές πόλεις και μέχρι στιγμής η πόλη του ιταλικού βορρά θρηνεί κάπου 3.000 νεκρούς.
Αλλά τώρα, που η Ιταλία -όπως κι ολόκληρη η Ευρώπη – βρίσκεται αντιμέτωπη με το δεύτερο κύμα του κορωνοϊού, το Μπέργκαμο φαίνεται ό,τι έχει αποφύγει μια επανάληψη του εφιαλτικού σεναρίου, παρά το γεγονός ότι ο SARS-CoV-2 «βράζει» και πάλι στην ευρύτερη περιοχή της Λομβαρδίας την ώρα που σταθεροποιούνται πανεθνικά τα νέα κρούσματα.
Οι φοβισμένοι κάτοικοι του Μπέργκαμο προσέχουν μετά τον εφιάλτη της περασμένης άνοιξης
Ορισμένοι γιατροί θεωρούν ότι ο χαμηλός αριθμός των νέων μολύνσεων στο Μπέργκαμο μπορεί εν μέρει να αποδοθεί στην προσεκτική συμπεριφορά των κατοίκων, που εφαρμόζουν σχολαστικά τα μέτρα κατά του κορωνοϊού, όπως την τήρηση αποστάσεων και τη χρήση μάσκας μετά τον εφιάλτη της περασμένης άνοιξης. Αλλά αρκετοί ειδικοί το αποδίδουν σε κάποιο ποσοστό «ανοσίας της αγέλης», που έχει μειώσει αισθητά τον κίνδυνο ενός νέου ξεσπάσματος. Μάλιστα ο Λούκα Λορίνι, επικεφαλής του τμήματος ιατρικής έκτακτης ανάγκης στο νοσοκομείο Papa Giovanni του Μπέργκαμο, χαρακτήρισε «φυσικό εμβόλιο» την ανοσία της αγέλης.
Από την περασμένη άνοιξη οι κάτοικοι του Μπέργκαμο ανέπτυξαν σε πολύ μεγαλύτερο ποσοστό κάποιες αντιστάσεις στον κορωνοϊό σε σύγκριση με τη Λομβαρδία και ολόκληρη την Ιταλία. Τον περασμένο Ιούνιο το 57% των 10.000 κατοίκων που υποβλήθηκαν σε εξετάσεις στις πλέον πληγείσες περιοχές της επαρχίας, βρέθηκαν να έχουν αντισώματα. Μια αντιπροσωπευτικότερη έρευνα της ιταλικής στατιστικής υπηρεσίας και του υπουργείου Υγείας της χώρας έδειξε, ωστόσο, ότι ένας στους τέσσερις κατοίκους της επαρχίας είχε αντισώματα στον κορωνοϊό, σε σύγκριση με τον 1 στους 13 στην επαρχία του Μιλάνου και τον έναν στους 40 σ’ ολόκληρη τη χώρα.
Ο ρόλος της ανοσίας της αγέλης
Σύμφωνα με εκτιμήσεις του Ινστιτούτου Φαρμακολογικής Έρευνας Mario Negri του Μπέργκαμο έως και 420.000 κάτοικοι της επαρχίας πιθανώς να έχουν εκτεθεί στον κορωνοϊό, ενώ το 96% των μολύνσεων ενδέχεται να μην έχουν ανιχνευθεί από τις υγειονομικές υπηρεσίες. Κι είναι αυτά τα στοιχεία, σύμφωνα με ειδικούς, που εξηγούν γιατί το δεύτερο κύμα της πανδημίας άφησε σχετικά ανέπαφο το Μπέργκαμο, την ώρα που ο δείκτης θετικότητας κυμαίνεται στο 15% στην Ιταλία και καταγράφηκαν μεγάλα ξεσπάσματα στο Μιλάνο και το Κόμο. Την περασμένη εβδομάδα στην επαρχία του Μπέργκαμο καταγράφονταν ημερησίως κατά μέσο όρο 20,4 νέα κρούσματα ανά 100.000 κατοίκους, ενώ στην επαρχία του Μιλάνου 81,4.
Άτομα που εκτέθηκαν στον κορωνοϊό στο πρώτο κύμα πιθανώς έχουν αναπτύξει αντισώματα, που τους προστάτεψαν από το να νοσήσουν τώρα, λέει ο Μάσιμο Γκάλι, ειδικός στα λοιμώδη νοσήματα του Πανεπιστημίου του Μιλάνου. Αν και τα αντισώματα δεν προσφέρουν πάντα πλήρη προστασία, αφού έχουν καταγραφεί αρκετές περιπτώσεις επαναμόλυνσης από διαφορετικό στέλεχος του κορωνοϊού, «σε γενικές γραμμές η ανοσία της αγέλης μετρά πολύ σε περιπτώσεις ιών όπως ο συγκεκριμένος», τόνισε. «Είμαι πεπεισμένος ότι η μεγάλη πλειοψηφία όσων είχαν μολυνθεί από τον κορωνοϊό, προστατεύονται πλέον, ή αν κολλήσουν ένα διαφορετικό στέλεχος θα έχουν ηπιότερα συμπτώματα«, πρόσθεσε.
Αισιόδοξη, πέραν του Μπέργκαμο, είναι η εικόνα κι από άλλες επαρχίες που είχαν πληγεί σφοδρά την περασμένη άνοιξη, όπως η Μπρέσια και η Κρεμόνα, που καταγράφηκαν χαμηλοί αριθμοί νέων κρουσμάτων τις τελευταίες εβδομάδες. «Στις βόρειες περιοχές που κυκλοφόρησε την άνοιξη ο ιός δεν βρίσκει άτομα να μολύνει», λέει ο καθηγητής και διευθυντής του Ινστιτούτου Mario Negri, Τζουζέπε Ρεμούτσι. Και μπορεί «στο Μπέργκαμο οι κάτοικοι να φοβούνται περισσότεροι και να τηρούν πιο σχολιαστικά τα μέτρα», παραδέχθηκε, αλλά όπως επεσήμανε δεν είναι αυτό ο αποφασιστικός παράγοντας. Υπάρχει τώρα «ένα ποσοστό φυσικής, κοινοτικής ανοσίας», τόνισε, προσθέτοντας ότι προτιμά να μη χρησιμοποιήσει τον όρο «ανοσία της αγέλης», που αφορά συνήθως σε ποσοστά από 50% έως 90% του πληθυσμού ανάλογα με το πόσο μολυσματική είναι μια ασθένεια. «Απέχουμε ακόμη αρκετά απ’ αυτό», σημείωσε.
Άλλοι ειδικοί, ωστόσο, θεωρούν ότι ακόμη κι ένα χαμηλότερο ποσοστό ανοσίας των κατοίκων μπορεί να είναι σημαντικό για την αναχαίτιση της διασποράς του κορωνοϊού. «Γνωρίζουμε ότι όταν το αναπαραγωγικό ποσοστό του ιού είναι πάνω από το 1 τότε τα κρούσματα αυξάνονται εκθετικά. Αν δεν είναι πολύ πάνω από το 1, τότε ακόμη κι ένα ποσοστό 15% με 25% ατόμων που έχουν αντισώματα μπορεί να είναι αρκετό για μειώσει τον δείκτη R κάτω από το 1. Αυτή η μικρή διαφορά μπορεί να κάνει τη μεγάλη διαφορά σε λίγες μέρες. Εγώ το αποκαλώ μικρή ανοσία της αγέλης», λέει ο Διευθύνων Σύμβουλος του Centro Medico Agostino, ενός ομίλου κλινικών, Λούκα Φορέστι. Ωστόσο, όπως σημειώνει, παρά τα αισιόδοξα μηνύματα από το Μπέργκαμο, η ανάσα μπορεί να είναι προσωρινή, αφού οι επιστήμονες δεν γνωρίζουν πόσο μπορεί να διαρκέσουν οι θετικές επιπτώσεις μιας συλλογικής ανοσίας σε μια κοινότητα. «Εκείνο που ξέρουμε, είναι ότι διαρκεί έξι μήνες. Αν θα κρατήσει δύο-τρία χρόνια, αυτό μένει να φανεί», τόνισε ο Φορέστι.