Πολύς κόσμος μπερδεύει ονόματα. Όμως, όταν πρόκειται για κάποιον πολιτικό -και ειδικά τόσο υψηλόβαθμο, όπως ο Τζο Μπάιντεν-, όλα τα φώτα βρίσκονται επάνω του και όλοι είναι έτοιμοι να σχολιάσουν κάθε γκάφα.
Πολιτικοί αντίπαλοι, επικριτές, αλλά και απλοί ψηφοφόροι σπεύδουν να χρησιμοποιήσουν κάθε γλωσσικό ολίσθημα εναντίον ενός πολιτικού σαν τον Τζο Μπάιντεν, ο οποίος βρίσκεται στο επίκεντρο μιας διαρκούς συζήτησης τον τελευταίο καιρό, σχετικά με το εάν είναι ικανός να συνεχίσει την κούρσα για την προεδρία των ΗΠΑ.
Ο Αμερικανός πρόεδρος προλόγιζε τον Ουκρανό ομόλογό του και τον αποκάλεσε «Πούτιν», σε ένα από τα πιο πρόσφατα -και πιο σημαντικά- ολισθήματα. Λίγο αργότερα, αποκάλεσε την αντιπρόεδρο Χάρις «Τραμπ», προφανώς μπερδεύοντας τα λόγια του.
Γκάφες πολιτικών -Ο Τραμπ μπέρδεψε Όρμπαν-Ερντογάν, ποιος άλλος είπε «Πούτιν» τον Ζελένσκι
Πάντως, ο Τζο Μπάιντεν δεν είναι ο μόνος πολιτικός που έχει καταγραφεί σε τέτοιου τύπου γκάφες.
Ο Ντόναλντ Τραμπ, για παράδειγμα, είχε μπερδέψει, σε ομιλία του τον Οκτώβριο, τον πρωθυπουργό της Ουγγαρίας, Βίκτορ Όρμπαν, με τον πρόεδρο της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
«Υπάρχει ένας άνθρωπος, ο Βίκτορ Όρμπαν, τον έχει ακούσει κανείς; Είναι ίσως ένας από τους ισχυρότερους ηγέτες στον κόσμο. Είναι ο ηγέτης της Τουρκίας», είχε πει ο Τραμπ.
Τον Ιανουάριο, η Νίκι Χέιλι, τότε αντίπαλός του για το προεδρικό χρίσμα των Ρεπουμπλικανών, είχε αμφισβητήσει τις ικανότητες του Τραμπ, όταν ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ την μπέρδεψε επανειλημμένα με τη Νάνσι Πελόζι. Είχε πει, επίσης, ότι ο Μπαράκ Ομπάμα ήταν ακόμη πρόεδρος, αλλά και ότι ο κόσμος κινδυνεύει να μπει στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, έναν πόλεμο που έχει τελειώσει εδώ και δεκαετίες.
Πάντως, ο Τραμπ έχει υποστηρίξει ότι μπερδεύει επίτηδες τα ονόματα.
«Όταν μπέρδεψα σκόπιμα τα ονόματα, είπαν ότι δεν ξεχωρίζω την Πελόζι από τη Νίκι» είχε πει ο Tραμπ σε συγκέντρωση στη Νότια Καρολίνα, αργότερα. Επίσης, είχε πει ότι το να αποκαλέσει τον Ομπάμα σημερινό πρόεδρο ήταν σαρκασμός και όχι γκάφα, καθώς, όπως υποστήριξε, ο Ομπάμα συνέχιζε να έχει επιρροή στον Λευκό Οίκο.
Αλλά και ο Μπαράκ Ομπάμα, το 2013, είχε μπερδέψει τον πρώην υπουργό Οικονομικών της Βρετανίας Τζορτζ Όσμπορν με τον Τζέφρι Όσμπορν, τον Αφροαμερικανό μουσικό.
«Λυπάμαι, φίλε. Πρέπει να σε μπέρδεψα με τον αγαπημένο μου τραγουδιστή της R&B», είπε αργότερα ο Ομπάμα.
Ακόμα μια περίπτωση: ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπέντζαμιν Νετανιάχου, το 2019, είχε αναφερθεί στον Μπόρις Τζόνσον ως «Μπόρις Γέλτσιν» -ο Γέλτσιν ήταν πρώην πρόεδρος της Ρωσίας και πέθανε το 2007.
«Επέστρεψα από μια πολύ ευχάριστη επίσκεψη στο Λονδίνο, όπου συναντήθηκα με τον πρωθυπουργό Μπόρις Γέλτσιν και τον υπουργό Άμυνας των ΗΠΑ» είχε πει ο Νετανιάχου, πριν διορθώσει γρήγορα τα λόγια του, για να πει ότι εννοούσε τον Τζόνσον.
Μάλιστα, ο Μπάιντεν δεν είναι ο πρώτος πολιτικός ηγέτης που μπερδεύει τον Πούτιν με τον Ζελένσκι.
Τον Σεπτέμβριο του 2022, περίπου έξι μήνες μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, ο πρώην πρωθυπουργός της Βρετανίας Μπόρις Τζόνσον ευχαρίστησε κατά λάθος τον Βλαντίμιρ Πούτιν για την εμψυχωτική ηγεσία του, αντί για τον Ζελένσκι.
Τι λένε ειδικοί ερευνητές για γλωσσικά ολισθήματα σαν αυτά του Τζο Μπάιντεν
Όμως, πόση σημασία έχουν, τελικά, αυτού του είδους τα ολισθήματα της γλώσσας και τι μπορεί να σημαίνουν για τον άνθρωπο που μπερδεύει τα λόγια του με αυτούς τους τρόπους; Υπάρχουν διάφορες έρευνες για το ζήτημα αυτό.
«Όταν βλέπω κάποιον να κάνει μια γκάφα στην τηλεόραση, πραγματικά δεν ανησυχώ τόσο πολύ» είχε πει στο AP ο γνωστός ερευνητής S. Jay Olshansky, ειδικός σε θέματα που αφορούν στη γήρανση, του Πανεπιστημίου του Ιλινόις, στο Σικάγο. «Η επιστήμη λέει για τις γκάφες ότι είναι απολύτως φυσιολογικές και σίγουρα επιδεινώνονται από το άγχος».
Οι ειδικοί σε θέματα υγείας, πάντως, λένε ότι οι λεκτικές γκάφες δεν μπορούν να αποκαλύψουν αν κάποιος έχει γνωστικά προβλήματα, καθώς μια τέτοια διάγνωση απαιτεί ιατρικές εξετάσεις. Πάντως, τέτοιου τύπου δυσλειτουργίες είναι συνηθισμένες σε κάθε ηλικία.
«Το να ανακαλέσουμε εύκολα ονόματα, αμέσως, είναι το δυσκολότερο πράγμα που μπορούμε να κάνουμε με ακρίβεια» δήλωσε ο δρ Eric Lenze του Πανεπιστημίου Ουάσινγκτον στο Σεντ Λούις, γηριατρικός ψυχίατρος που αξιολογεί τη νόηση σε ηλικιωμένους.
Ορισμένες μελέτες έχουν υποδείξει ότι τέτοια καθημερινά μπερδέματα ονομάτων μπορεί να συμβούν όταν ο εγκέφαλος έχει αποθηκεύσει ονόματα ανά κατηγορία, όπως τα μέλη της οικογένειας ή ίσως -στην περίπτωση του Μπάιντεν- παγκόσμιους ηγέτες που γνωρίζει από καιρό.
Η αστοχία μπορεί να έχει και φωνητικά χαρακτηριστικά: ο Μπάιντεν έχει μπερδέψει τα ονόματα του σημερινού προέδρου της Γαλλίας, Εμανουέλ Μακρόν, και του πρώην προέδρου Φρανσουά Μιτεράν, που αρχίζουν και τα δύο με «Μ». Ο Μιτεράν πέθανε το 1996.
Είτε πρόκειται για όνομα, ημερομηνία ή κάτι άλλο, η μνήμη μπορεί επίσης να επηρεαστεί από το άγχος και τους περισπασμούς -παίζει ρόλο, για παράδειγμα, αν κάποιος σκέφτεται πολλά πράγματα ταυτόχρονα, σύμφωνα με τον Olshansky.
Ο Olshansky παρακολουθεί μαγνητοσκοπημένες τις παρουσιάσεις του σε επιστημονικές συναντήσεις και λέει: «Δεν υπάρχει ούτε μία φορά που να μην κάνω κάποιο λάθος». «Είμαι 69 ετών, που δεν θεωρώ ότι είναι μεγάλη ηλικία, αλλά έκανα τα ίδια λάθη όταν ήμουν 39 ετών» σημειώνει.
Είναι λογικό οι άνθρωποι να αναρωτιούνται αν οι ηγέτες στα 70 και στα 80 τους παραμένουν οξυδερκείς, δήλωσε ο Lenze. Περισσότερη σημασία έχει η συνολική εικόνα, αν τα λεγόμενά του είναι στο σύνολό τους ακριβή, παρά μια λεκτική γκάφα.
Η γνωστική γήρανση, σε έναν βαθμό, είναι φυσιολογική, και μαζί έρχεται μια καθυστέρηση στη μνήμη. Οι εγκέφαλοι των ανθρώπων γερνούν διαφορετικά και η υγεία της καρδιάς, η αρτηριακή πίεση και η σωματική δραστηριότητα παίζουν ρόλο στην υγεία του μυαλού.