Το μυαλό του προέδρου Τζο Μπάιντεν ήταν αλλού καθώς παρακολουθούσε τα πυροτεχνήματα να εκρήγνυνται στον ουρανό πάνω από τον Λευκό Οίκο στις 4 Ιουλίου.
Έτσι ξεκινά το ρεπορτάζ του Politico, το οποίο αναφέρεται στο έντονο παρασκήνιο πίσω από τη μεγάλη ανταλλαγή κρατουμένων μεταξύ Δύσης και Ρωσίας και στο πώς ο Τζο Μπάιντεν ολοκλήρωσε τις διαπραγματεύσεις μόλις μία ώρα πριν ανακοινώσει την παραίτησή του από την κούρσα για την προεδρία των ΗΠΑ.
Το έντονο παρασκήνιο της ανταλλαγής κρατουμένων
«Δύο επικές ιστορίες εκτυλίσσονταν στο παρασκήνιο. Και οι δύο θα βοηθούσαν να καθορίσουν την προεδρία του. Μια διεθνής ανταλλαγή αιχμαλώτων με τη μεσολάβηση των ΗΠΑ ολοκληρωνόταν και η προεκλογική του εκστρατεία κατέρρεε» γράφει το Politico.
Ο Μπάιντεν, είπαν βοηθοί του, φαινόταν εκείνη την ημέρα να είναι επικεντρωμένος μόνο σε ένα από αυτά τα ζητήματα - να φέρει πίσω τρεις Αμερικανούς που κρατούνταν στη Ρωσία: τον Έβαν Γκέρσκοβιτς, τον Πολ Γουίλαν και την Αλσού Κουρμασέβα.
Ο Μπάιντεν και ο στενός του κύκλος ήταν αβέβαιοι για το πού ακριβώς θα οδηγούσαν οι επόμενες εβδομάδες. Υπολόγιζαν ότι ο Ιούλιος ήταν κρίσιμος για τον ίδιο πολιτικά και προσωπικά. Και το μόνο πράγμα που θα μπορούσε να δείξει στους Αμερικανούς πολίτες ότι ο πρόεδρος ασχολείται πολύ με τη διακυβέρνηση ήταν κάτι για το οποίο δεν μπορούσαν να μιλήσουν.
«Αυτό που ο κόσμος δεν γνώριζε ήταν πόσα πολλά συνέβαιναν παρασκηνιακά στο μέτωπο της εξωτερικής πολιτικής», δήλωσε Αμερικανός αξιωματούχος. «Και αυτό απαιτούσε την προσοχή του προέδρου σε κάθε στροφή. Συμμετείχε σε κάθε συζήτηση».
Πώς φτάσαμε στη συμφωνία για την ανταλλαγή κρατουμένων μεταξύ Δύσης και Ρωσίας
Η συμφωνία για την απελευθέρωση των Αμερικανών από τη Ρωσία βρισκόταν σε εξέλιξη πολύ πριν από την καταστροφική εμφάνιση του Μπάιντεν στην τηλεμαχία στις 27 Ιουνίου και Αμερικανοί αξιωματούχοι τόνισαν ότι οι υπολογισμοί του προέδρου σχετικά με την ανταλλαγή δεν επηρεάστηκαν από τις σκέψεις του για το αν θα παραιτηθεί.
Αλλά τα δύο συνδέονται, σύμφωνα με το ρεπορτάζ. Στις 21 Ιουλίου, μια από τις χειρότερες ημέρες της προεδρίας του Μπάιντεν, η προοπτική ότι θα μπορούσε τελικά να εκπληρώσει μια υπόσχεση, που ήταν ανεκπλήρωτη για πολύ καιρό, προσέφερε ένα φωτεινό σημείο.
Ο Μπάιντεν κανόνιζε την ανταλλαγή, ενώ ετοιμαζόταν να ανακοινώσει την παραίτησή του
«Εκείνη την ημέρα, την Κυριακή, που ανακοίνωσε ότι δεν θα έθετε υποψηφιότητα, τις ίδιες ώρες ασχολήθηκε με αυτό το θέμα και έκανε τηλεφωνήματα» δήλωσε ο πρέσβης των ΗΠΑ στην Τουρκία, Τζεφ Φλέικ. «Το θεώρησα εξαιρετικό, κάτι για το οποίο δούλευε προφανώς για πολύ καιρό, να πρέπει να το κλείσει και να το ολοκληρώσει την ίδια στιγμή που θα ανακοίνωνε την παραίτηση. Αυτό πρέπει να ήταν γλυκόπικρο γι' αυτόν».
Ο Μπάιντεν έπρεπε να περιμένει περισσότερο από μία εβδομάδα μετά την ανακοίνωσή του για να μοιραστεί τα νέα με τον κόσμο.
Ο Λευκός Οίκος αντιμετώπισε μια δύσκολη παγκόσμια διαπραγμάτευση, ενώ συμβιβαζόταν με το γεγονός ότι ο άνθρωπος που ηγείτο της προσπάθειας θα έπρεπε πιθανότατα να τερματίσει τη μακρά πολιτική του καριέρα.
Καθώς οι εκκλήσεις προς τον Μπάιντεν να εγκαταλείψει την υποψηφιότητά του για δεύτερη θητεία γίνονταν όλο και πιο δυνατές τη δεύτερη εβδομάδα του Ιουλίου, εκείνος φαινόταν ακόμα πιο αποφασισμένος να παραμείνει στην κούρσα. Ο Αμερικανός πρόεδρος συνέχιζε να εκφράζει κατ' ιδίαν την πεποίθηση ότι η ανταλλαγή κρατουμένων θα πραγματοποιηθεί.
Στις 9 Ιουλίου, Ευρωπαίοι ηγέτες βρέθηκαν στην Ουάσιγκτον για την ετήσια σύνοδο του ΝΑΤΟ. Ο σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας Τζέικ Σάλιβαν και ο υπουργός Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν και το επιτελείο τους την αξιοποίησαν ως ευκαιρία να μιλήσουν με τους Γερμανούς ομολόγους τους για την προτεινόμενη ανταλλαγή.
Οι διαπραγματεύσεις με τη Γερμανία
Μέχρι τότε, οι Ρώσοι είχαν δηλώσει μέσω των διαύλων επικοινωνίας με τις ΗΠΑ ότι ήταν έτοιμοι να προχωρήσουν στην ανταλλαγή κρατουμένων.
Η συμφωνία προετοιμαζόταν για περισσότερο από έναν χρόνο. Μετά την απελευθέρωση της σταρ του WNBA Μπρίτνεϊ Γκρίνερ, ο Σάλιβαν και ο Μπάιντεν επινόησαν ένα σχέδιο για να πάρουν πίσω περισσότερους Αμερικανούς ομήρους από τη Ρωσία.
Όταν η Ρωσία απέρριψε μια αρχική πρόταση τον Ιανουάριο του 2023, ο Σάλιβαν έστησε μια στρατηγική που θα έφερνε στο σχέδιο διάφορες χώρες της Ευρώπης, κυρίως τη Γερμανία. Εάν οι ΗΠΑ μπορούσαν να επεκτείνουν τη συμφωνία, αυτό θα μπορούσε να επιτρέψει περισσότερο χώρο στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.
Αλλά οι Ρώσοι παρουσίασαν ένα άλλο εμπόδιο στον σχεδιασμό... Τον Μάρτιο του 2023 είπαν στις ΗΠΑ ότι ήθελαν ο Βαντίμ Κρασίκοφ, ένας συνταγματάρχης της FSB που σκότωσε έναν Τσετσένο αντιφρονούντα το 2019, να απελευθερωθεί από τη φυλακή στη Γερμανία. Λίγες ημέρες αργότερα, ο Γκέρσοβιτς συνελήφθη στη Ρωσία, στις 29 Μαρτίου 2023.
Κατά τη διάρκεια του υπόλοιπου έτους, ο Σάλιβαν και ο διευθυντής της CIA Μπιλ Μπερνς μίλησαν αρκετές φορές με ομολόγους τους στην Ευρώπη και τη Ρωσία για να προσπαθήσουν να βρουν έναν τρόπο να επιτευχθεί η συμφωνία.
Το μεγαλύτερο εμπόδιο για την Ουάσιγκτον ήταν να πείσει τον Γερμανό καγκελάριο Όλαφ Σολτς να συμφωνήσει στην απελευθέρωση του Κρασίκοφ. Η κυβέρνησή του δεν ήταν αρχικά δεκτική σε αυτή την ιδέα, σύμφωνα με άλλον Αμερικανό αξιωματούχο.
Μετά από πολλές πιέσεις, οι Γερμανοί υποχώρησαν και στις αρχές Ιουνίου ο Λευκός Οίκος έκανε μια τελευταία προσπάθεια να πείσει τους Ρώσους να συμφωνήσουν στην ανταλλαγή κρατουμένων.
Οι Ρώσοι υπέγραψαν τη συμφωνία στα μέσα Ιουλίου, αλλά καθώς εκτυλισσόταν το τελικό στάδιο των διαπραγματεύσεων, ο Μπάιντεν προσπαθούσε να αποκρούσει μια ανταρσία στο εσωτερικό του κόμματός του.
Οι πιο έντονες εβδομάδες στον Λευκό Οίκο επί θητείας Μπάιντεν
Αξιωματούχοι εντός του Λευκού Οίκου περιέγραψαν στα μέσα Ιουλίου ως μία από τις πιο έντονες δύο εβδομάδες όλου του χρόνου εργασίας τους στην κυβέρνηση Μπάιντεν.
Μέχρι τα μέσα Ιουλίου, ο αριθμός των ανθρώπων που ζητούσαν την αποχώρηση του Μπάιντεν είχε μεγαλώσει σημαντικά.
Αλλά ενώ η πολιτική κρίση καταλάμβανε την προεκλογική του ομάδα, το προσωπικό Εθνικής Ασφαλείας του Μπάιντεν ήταν απασχολημένο με την προσπάθεια να οριστικοποιήσει τις τελευταίες υλικοτεχνικές λεπτομέρειες της ανταλλαγής κρατουμένων.
Ο Μπάιντεν αντιμετώπιζε και τις δύο αυτές προκλήσεις με το πρόσθετο βάρος ότι έπρεπε να το κάνει από μακριά, καθώς είχε βρεθεί θετικός στην Covid κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας, κάτι που τον έβαλε σε μια περίοδο απομόνωσης την πιο ακατάλληλη στιγμή.
Το κώλυμα που πήγε να τα τινάξει όλα στον αέρα
Ένα νομικό κώλυμα στη Σλοβενία απείλησε να ανατρέψει ολόκληρη τη συμφωνία. Οι λεπτομέρειες αυτού του ζητήματος είναι ακόμη θολές, αλλά περιλάμβαναν το να πείσουν τα σλοβενικά δικαστήρια να επιτρέψουν την απελευθέρωση του Ρώσου κρατουμένου.
Στις 21 Ιουλίου, αναρρώνοντας ακόμη στο σπίτι του στην παραλία του Ντέλαγουερ για πέμπτη συνεχή ημέρα, ο Μπάιντεν τηλεφώνησε στον πρωθυπουργό της Σλοβενίας Ρόμπερτ Γκόλομπ για να τον πείσει να κινηθεί γρήγορα για την επίλυση του προβλήματος, ώστε ο Ρώσος που ήταν φυλακισμένος στη χώρα να απελευθερωθεί μαζί με τους υπόλοιπους.
Μέχρι εκείνη τη στιγμή, ο Μπάιντεν είχε ήδη αποφασίσει να τερματίσει την πολιτική του καριέρα, μια ανατροπή με την οποία είχε συμβιβαστεί το προηγούμενο βράδυ και την οποία είχε οριστικοποιήσει νωρίτερα το πρωί.
Η συνομιλία του με τον Γκόλομπ θα ήταν ένα από τα τελευταία τηλεφωνήματά του πριν από την ανακοίνωση της παραίτησής του από την προεκλογική κούρσα, ίσως το πιο σημαντικό.
Η συμφωνία για τους ομήρους ήταν οριστική σε όλες τις λεπτομέρειες εκείνη την ημέρα, εκτός από μερικές υλικοτεχνικές, αλλά κρατήθηκε μυστική μέχρι να γίνει η μεταφορά των Αμερικανών από τη Ρωσία, την Πέμπτη.