Για την αλλαγή του πολιτικού τοπίου στην Ευρώπη μιλά η «Die Welt» σε νέο της άρθρο, παρουσιάζοντας τα παραδείγματα της Ελλάδας, της Φινλανδίας και της Ισπανίας ως χαρακτηριστικά της ανόδου της κεντροδεξιάς.
Όπως εξηγεί η γερμανική εφημερίδα, για αρκετά χρόνια η άνοδος των λαϊκιστικών κομμάτων στην Ευρώπη φαινόταν ασταμάτητη. Ωστόσο, το τελευταίο διάστημα οι επιδόσεις των παραδοσιακά συντηρητικών και σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων είναι εντυπωσιακές, με την τάση για άνοδο της κεντροδεξιάς να επιβεβαιώνεται και από τις δημοσκοπήσεις.
Η απειλή της Ρωσίας στρέφει τη Φινλανδία προς την κεντροδεξιά
Η «Die Welt» κάνει τη σχετικη ανάλυση ξεκινώντας από το παράδειγμα της Φινλανδίας. Εκεί, η πρωθυπουργός Σάνα Μαρίν τόνισε πως «είναι χάρη στο φινλανδικό "Sisu" (λέξη που περιγράφει τη δύναμη και την αντοχή ως χαρακτηριστικό γνώρισμα των Φινλανδών) που, μπροστά στη ρωσική απειλή, ελήφθη η απόφαση να αγωνιστούμε για ένταξη στο ΝΑΤΟ μετά από δεκαετίες ουδετερότητας».
Περισσότεροι από τους μισούς Φινλανδούς υποστηρίζουν τώρα την ένταξη στην αμυντική συμμαχία.
Στις 2 Απριλίου, η Φινλανδία θα είναι η πρώτη χώρα της ΕΕ που το 2023 θα εκλέξει νέο κοινοβούλιο και η Μαρίν θέλει να υπερασπιστεί τη θέση της για μια σκληρή στάση στα αμυντικά ζητήματα.
Στα μέσα Δεκεμβρίου, το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα κατείχε περίπου το 19% των ψήφων, ενώ το συντηρητικό κόμμα της Μαρίν είχε 25% και είναι αυτή τη στιγμή η ισχυρότερη δύναμη.
Στη Φινλανδία κυριαρχεί το θέμα της ασφάλειας. Αυτός είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους το δεξιό λαϊκιστικό κόμμα «True Finns» δύσκολα μπορεί να κερδίσει. Επίσης, έχει ταχθεί υπέρ της ένταξης στο ΝΑΤΟ και αυτή τη στιγμή δυσκολεύεται να τοποθετηθεί ως κόμμα κατά του κατεστημένου με τον συνήθη λαϊκιστικό τρόπο. Στις δημοσκοπήσεις για τις επερχόμενες εκλογές, το κόμμα βρίσκεται στην τρίτη θέση με περίπου 18% και έτσι μένει στάσιμο στο επίπεδο των δύο τελευταίων εκλογικών διαδικασιών.
Πώς άλλαξε το πολιτικό τοπίο της Ευρώπης από το 1997 μέχρι σήμερα
Όποιος όμως κοιτάξει τις επερχόμενες εκλογές σε πολλές χώρες, θα διαπιστώσει ότι τα κινήματα των εθνικιστών δύσκολα κερδίζουν πλέον περισσότερες ψήφους. Ταυτόχρονα, τα κλασικά λαϊκά κόμματα έχουν σταθεροποιηθεί.
Το 1997, 24 από τα 27 κράτη που ανήκουν πλέον στην ΕΕ εξακολουθούσαν να κυβερνώνται από τα δύο μεγάλα κυρίαρχα κινήματα. Οι 13 χώρες είχαν σοσιαλδημοκράτες αρχηγούς και 11 συντηρητικούς, ενώ φιλελεύθερες κυβερνήσεις ήταν στην εξουσία στις υπόλοιπες τρεις χώρες.
Μέχρι το τέλος του 2022, αυτή η εικόνα είχε αλλάξει ριζικά. Μόνο 15 κράτη κυβερνώνται αυτή τη στιγμή από σοσιαλδημοκράτες ή συντηρητικούς. Το φιλελεύθερο στρατόπεδο κυβερνά σε έξι χώρες. Τέσσερις αρχηγοί κυβερνήσεων ανήκουν σε κόμματα που συνδέονται με την ομάδα ECR στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, η οποία συγκεντρώνει πολλά λαϊκιστικά και ευρωσκεπτικιστικά κόμματα. Αυτές οι τέσσερις χώρες είναι η Πολωνία, η Ουγγαρία, η Ιταλία και η Τσεχική Δημοκρατία. Αν δεν είχε συμβεί το Brexit, στην ομάδα ECR της ΕΕ θα ανήκαν πέντε κόμματα, μαζί με τους Βρετανούς Συντηρητικούς Τόρις.
Ιταλία και Σουηδία στρέφονται προς την ακροδεξιά
Σε πολλές χώρες, επίσης, αριστεροί ή δεξιοί εθνικιστές κυβερνούν σε συμμαχίες ή έχουν την πλειοψηφία στο κοινοβούλιο. Μετά τις περσινές εκλογές, μάλιστα, η Σουηδία έχει για πρώτη φορά μια κυβέρνηση που εξαρτάται από την υποστήριξη των δεξιών Σουηδών Δημοκρατών.
Την ίδια περίοδο, η Τζόρτζια Μελόνι κέρδισε τις εκλογές στην Ιταλία με το δεξιό εθνικό κόμμα της, Αδέλφια της Ιταλίας. Αλλά μια ματιά στην εφετινή χρονιά δείχνει ότι αυτό δεν είναι σε καμία περίπτωση ξεκάθαρη τάση.
Η κεντροδεξιά κυριαρχεί σε Ελλάδα και Ισπανία
Στην Ισπανία, για παράδειγμα, θα γίνουν εκλογές το φθινόπωρο. Και εδώ υπάρχουν σημάδια μονομαχίας για την εξουσία μεταξύ του παραδοσιακού συντηρητικού κόμματος PP, με επικεφαλής τον Alberto Nuñez Feijoo, που προηγείται στις δημοσκοπήσεις με 31%, και του σοσιαλδημοκρατικού PSOE, που καταγράφει 25%.
Το δεξιό εθνικό κόμμα Vox, το οποίο ιδρύθηκε μόλις το 2013 και στη συνέχεια σημείωσε ασταμάτητη άνοδο, δεν αναπτύσσεται πλέον. Το 2019, το κόμμα έφτασε στο 15% και αυτή τη στιγμή βρίσκεται περίπου στο ίδιο επίπεδο στις δημοσκοπήσεις.
Πριν από τις εκλογές της Ισπανίας, όμως, προηγούνται αυτές της Ελλάδας. Εκεί, όλα δείχνουν εκλογική νίκη των συντηρητικών και του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, οι οποίοι -όπως και πριν από τέσσερα χρόνια- φτάνουν περίπου στο 35% στις δημοσκοπήσεις, σημειώνει η Die Welt.
Ο αριστερός ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος κέρδισε τις εκλογές το 2015 και σχημάτισε κυβέρνηση, είναι στάσιμος και, όπως πριν από τέσσερα χρόνια, βρίσκεται λίγο κάτω από το 30%.
Αυστρία: Η μοναδική χώρα στην Ευρώπη όπου η τάση είναι αντίστροφη
Οι εποχές του διπόλου των mainstream κομμάτων έχουν περάσει προ πολλού. Αλλά το πανευρωπαϊκό «αντίο» στους συντηρητικούς και τους σοσιαλδημοκράτες ήταν πρόωρο.
Η σημερινή ΕΕ έχει ένα ευρύ φάσμα κομμάτων. Οι ισορροπίες ανάμεσα στην άνοδο και την πτώση είναι πολύ λεπτές σήμερα, τόσο για τα κυρίαρχα κόμματα όσο και για τους λαϊκιστές.
Το Λαϊκό Κόμμα της Δανίας (DF) είχε λόγο στην πολιτική σκηνή της χώρας για πολλά χρόνια, αλλά οι Σοσιαλδημοκράτες διεκδίκησαν ξανά τα ηνία.
Στην Αυστρία, από την άλλη, η τάση αυτή τη στιγμή έχει αντιστραφεί. Μετά την αποχώρηση του συντηρητικού καγκελαρίου Σεμπάστιαν Κουρτς, το δεξιό εθνικιστικό FPÖ είναι ξαφνικά και πάλι η ισχυρότερη δύναμη στις δημοσκοπήσεις.
Συμπεραίνεται, λοιπόν, ότι οι ψηφοφόροι δεν έχουν σχεδόν καθόλου κομματικούς δεσμούς και είναι λιγότερο προβλέψιμοι. Έχουν γίνει πιο απαιτητικοί και ψηφίζουν το κόμμα που εκπροσωπεί καλύτερα τα συμφέροντά τους. Τα κυρίαρχα κόμματα δεν έχουν πλέον πλεονέκτημα. Το ίδιο, όμως, ισχύει και για τους λαϊκιστές.