Οι Γάλλοι έχουν το Fort de Brégançon, ένα εντυπωσιακό, μεσαιωνικό φρούριο σε μια μεσογειακή νησίδα. Οι Αμερικανοί έχουν το Camp David, μια εντυπωσιακή έπαυλη την οποία οι προηγούμενοι πρόεδροι αποκαλούσαν «Shangri-La» για την απομονωμένη ορεινή ομορφιά της. Οι Γερμανοί πάλι, έχουν το Μέζεμπεργκ.
Μήπως δεν έχετε ακούσει για το Μέζεμπεργκ; Δεν είστε οι μόνοι. Οι επίσημες εξοχικές κατοικίες εξυπηρετούν συνήθως έναν συγκεκριμένο σκοπό, να επιτρέπουν τους παγκόσμιους ηγέτες να ξεφύγουν από το θόρυβο και τη φασαρία των πρωτευουσών προκειμένου να πάρουν μεγάλες αποφάσεις ή να φιλοξενήσουν ξένους ηγέτες σε ένα χαλαρό περιβάλλον, όπου μερικές φορές, οι συζητήσεις τους οδηγούν σε ιστορικές συμφωνίες. Όπως για παράδειγμα στο Camp David στο οποίο σχεδιάστηκε εν μέρει η εισβολή στη Νορμανδία, όπου συναντήθηκαν ο Αϊζενχάουερ και ο Χρουστσόφ και όπου Ισραηλινοί και Αιγύπτιοι συμφώνησαν να συνάψουν ειρήνη.
Το επίσημο θέρετρο της Γερμανίδας καγκελαρίου – το Schloss Meseberg – ένα μπαρόκ κάστρο του 18ου αιώνα που βρίσκεται σε ένα μικρό χωριό 150 ατόμων στην ύπαιθρο βόρεια του Βερολίνου, δεν κουβαλά το ίδιο ιστορικό βάρος.
Το παραλίμνιο κάστρο, με τους μεγαλοπρεπείς κίονες, είναι αναμφίβολα μια υπέροχη κατοικία. Αλλά σε μια χώρα που φημίζεται για τα επιβλητικά κάστρα που κόβουν τη ανάσα, το Schloss ξεχωρίζει για την σχετική απλότητά του.
Αυτή ακριβώς ήταν η πρόθεση. Το Βερολίνο ήθελε μια επίσημη θερινή κατοικία που θα αντικατοπτρίζει το σεμνό ήθος των ηγετών του. (Η καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ είναι άλλωστε, γνωστό ότι συνηθίζει να πηγαίνει μόνη της στο σούπερ μάρκετ για τα ψώνια της). Σε μια χώρα, λοιπόν, που δεν αισθάνεται άνετα με την έννοια της δικής της παγκόσμιας δύναμης, αυτή η ταπεινότητα που βγάζει αυτό το εξοχικό τους ταιριάζει γάντι, επίσης.
Ο Χανς Χέινριχ φον Σρμπικ, πρόεδρος του Messerschmitt Stiftung, ενός ιδρύματος που προστατεύει ιστορικά κτίρια και έχει στην κατοχή του το Schloss Meseberg, το είπε συνοπτικά σε μια πρόσφατη τηλεφωνική συνέντευξη με το Politico. «Το Μέζεμπεργκ ήταν αρκετά όμορφο για τη Γερμανία και όχι τόσο πομπώδες όσο οι γαλλικές κατοικίες, κάτι που δε θα μας ταίριαζε».
Ωστόσο, κάποιοι στη Γερμανία το αμφισβητούν, λαμβάνοντας υπόψη τα σημαντικά έξοδα για τη διατήρηση της έπαυλης και την έλλειψη σημασίας που αποδίδεται σε αυτή, εάν αξίζει τον κόπο να παραμένουν τα φώτα αναμμένα – φωνές που μπορεί να δυναμώσουν μόλις ο διάδοχος της Μέρκελ αποφασίσει τι θα κάνει με το Μέζεμπεργκ.
Πώς επιλέχθηκε το Μέζεμπεργκ ως εξοχική κατοικία
Το Messerschmitt Stiftung ιδρύθηκε το 1969 από τον Willy Messerschmitt, έναν κατασκευαστή αεροσκαφών με περίπλοκη κληρονομιά: Είναι περισσότερο γνωστός για τα ναζιστικά πολεμικά αεροσκάφη που κατασκεύασε κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, με καταναγκαστική εργασία. Το ίδρυμά του εντόπισε για πρώτη φορά το κάστρο μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου, όταν το κτίριο – όπως και πολλά άλλα στην πρώην Ανατολική Γερμανία – ήταν παραμελημένο. Τελικά, ανέλαβε μια ανακαίνιση πολλών εκατομμυρίων ευρώ.
Το επίσημο θέρετρο της κυβέρνησης πριν από την επανένωση της Γερμανίας ήταν το Πίτερμπεργκ – ένα πολυτελές ξενοδοχείο στα βουνά νοτιοανατολικά της πρωτεύουσας της Δυτικής Γερμανίας, τη Βόννη. Ωστόσο, η αποκατάσταση του Βερολίνου ως πρωτεύουσας σήμαινε ότι έπρεπε να βρεθεί ένα πιο κοντινό θέρετρο. Έτσι, το 2004, μόλις ένα χρόνο πριν από την άνοδο της Μέρκελ στην εξουσία, η κυβέρνηση έκλεισε μια συμφωνία ενοικίασης του Schloss Meseberg για 20 χρόνια στη συμβολική τιμή του ενός ευρώ.
Το Μέζεμπεργκ δεν προοριζόταν ποτέ να συγκριθεί όσον αφορά στα πολυτελή χαρακτηριστικά που απολαμβάνουν συχνά άλλοι ηγέτες του κόσμου: Δεν διαθέτει πισίνα, ούτε γήπεδο γκολφ, ούτε γήπεδο τένις.
Παρόλο που αυτό το είδος της ανεπιτήδευτης μορφής φαίνεται να απολαμβάνει η Μέρκελ, δεν χρησιμοποίησε το Μέζεμπεργκ ως το προσωπικό της καταφύγιο, προτιμώντας αντ’ αυτού να ξεκουράζεται και να χαλαρώνει στο εξοχικό της στο Ούκερμαρκ, μια περιοχή στην πολιτεία του Βρανδεμβούργου όπου μεγάλωσε.
Ωστόσο, η Μέρκελ δεν ήθελε ποτέ να ερμηνευτεί το Schloss από ξένους ηγέτες ως σύμβολο των αυξανόμενων γεωπολιτικών φιλοδοξιών. Για το σκοπό αυτό, οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι είχαν την εντολή να μην αναφέρονται στο μέρος αυτό ως «κάστρο» αλλά μάλλον ως «Gästehaus», ανέφερε τότε η Die Welt.
Το «στοιχειωμένο» κάστρο
Μπορεί η Άνγκελα Μέρκελ να έχει προσκαλέσει ηγέτες όπως ο Τζορτζ Μπους και ο Εμανουέλ Μακρόν στο Μέζεμπεργκ, ωστόσο το κάστρο δεν έχει χρησιμοποιηθεί πολύ. Από το 2015 έως το 2018, το Schloss χρησιμοποιήθηκε μόλις 8 ημέρες κατά μέσο όρο το χρόνο.
Η έλλειψη χρήσης αντικατοπτρίζει, σε κάποιο βαθμό, τη συνεχή απροθυμία της Γερμανίας να προβάλει την παγκόσμια δύναμή της. Κι ενώ μένει να δούμε εάν ο επόμενος καγκελάριος της Γερμανίας κάνει μεγαλύτερη χρήση αυτού του κάστρου, αυτό που έχει προσελκύσει περισσότερη προσοχή στη χώρα είναι ένα πολύ πιο κοσμικό ζήτημα: το ποσό των χρημάτων των φορολογούμενων που δαπανώνται για τη συντήρησή του.
Σύμφωνα με την κυβέρνηση, η λειτουργία του κοστίζει ετησίως 5 εκατομμύρια ευρώ ενώ από το 2015 έως το 2018, η αστυνομική παρακολούθηση κόστισε 15,4 εκατομμύρια ευρώ.
Μια οργάνωση που ονομάζεται Γερμανική Ομοσπονδία Φορολογούμενων, η οποία επιδιώκει να παρακολουθεί τις υπερβολικές δαπάνες της κυβέρνησης, συμπεριέλαβε το Schloss στο λεγόμενο «μαύρο βιβλίο» της δημόσιας κατασπατάλησης. «Εάν η ομοσπονδιακή κυβέρνηση θέλει να συνεχίσει να λειτουργεί το κάστρο, θα πρέπει να αναπτύξει μια ιδέα για το πώς μπορεί να χρησιμοποιηθεί πιο συχνά στο μέλλον» ανέφερε η Ομοσπονδία.
Υπάρχει ωστόσο, μια ομάδα που ήταν ιδιαίτερα χαρούμενη για το status quo. Οι ντόπιοι στο Μέζεμπεργκ λένε ότι το χωριό τους έχει ωφεληθεί πολλάκις από τις αναβαθμίσεις στην τοπική υποδομή καθώς και τις νέες θέσεις εργασίας που προήλθαν αφότου έγινε επίσημη θερινή κατοικία της καγκελαρίου.
«Φαινομενικά μέσα σε μία νύχτα, το χωριό μετακόμισε από το Μεσαίωνα στη σύγχρονη εποχή» δήλωσε πρόσφατα ο Μπερτ Γκρότσε, ο οποίος διευθύνει το τοπικό ξενοδοχείο.
Εκτός του χωριού όμως, υπάρχει σημαντικά λιγότερος ενθουσιασμός. «Το Μέζεμπεργκ είναι περισσότερο σαν στοιχειωμένο κάστρο» δήλωσε ο Μπέντζαμιν Στράσερ, βουλευτής του Ελεύθερου Δημοκρατικού Κόμματος. «Ένας ξενώνας» πρόσθεσε, «έχει νόημα μόνο εάν χρησιμοποιείται».