H παραλλαγή Όμικρον του κορωνοϊού έχει προκαλέσει συναγερμό στην παγκόσμια επιστημονική κοινότητα, την ώρα που αναζητούνται περισσότερα δεδομένα για την προέλευσή της, αλλά και κατά πόσο την καλύπτουν τα υπάρχοντα εμβόλια.
Ο πρώτος συναγερμός για την παραλλαγή που σύμφωνα με τους επιστήμονες αλλάζει το πρόσωπο της πανδημίας σήμανε στις αρχές του περασμένου Νοέμβρη στην Μποτσουάνα. Οι 32 μεταλλάξεις που φέρει έθεσαν από την πρώτη στιγμή σε επιφυλακή τις υγειονομικές αρχές παγκοσμίως, με τις έρευνες που τρέχουν όλο αυτό το διάστημα να προσπαθούν να δώσουν απαντήσεις σε ερωτήματα που απασχολούν ολόκληρο τον πλανήτη. Είναι η παραλλαγή «Ο» πιο μολυσματική; Την καλύπτουν τα εμβόλια που έχουμε διαθέσιμα; Θα επικρατήσει έναντι της Δέλτα;
Τι μπορούμε να μάθουμε από την εμπειρία της Νότιας Αφρικής
Μέρα με τη μέρα οι επιστήμονες «χαρτογραφούν» όλο και καλύτερα τη νέα παραλλαγή, αποκτώντας περισσότερα δεδομένα γ' αυτήν. Το BBC συνόψισε τα δεδομένα αναφορικά με το τι μπορούμε να μάθουμε από την μέχρι στιγμής εμπειρία της νότιας Αφρικής με την παραλλαγή Όμικρον (B.1.1.529).
Όπως αναφέρεται στο δημοσίευμα «η παραλλαγή Όμικρον εντοπίστηκε για πρώτη φορά στη νότια Αφρική, εκεί όπου τα κρούσματα άρχισαν να εξαπλώνονται με ταχείς ρυθμούς. Αυτό αρχίζει να παρατηρείται και σε άλλες χώρες και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αναφέρει ότι εξαπλώνεται με ρυθμό που δεν έχουμε δει με καμία προηγούμενη παραλλαγή».
Η παραλλαγή Όμικρον προκαλεί ηπιότερη ασθένεια;
Τα μέχρι στιγμής δεδομένα για τις εισαγωγές σε νοσοκομεία Covid στη Νότια Αφρική δείχνουν ότι αυξάνονται αρκετά απότομα σε όλες τις επαρχίες.
Ωστόσο, όπως παρατηρεί το BBC δεν αυξάνονται τόσο γρήγορα όσο θα περίμενε κανείς, δεδομένου του αριθμού των κρουσμάτων. Σήμερα, λιγότεροι ασθενείς χρειάζονται οξυγόνο και αναπνευστήρες, ενώ παραμένουν στο νοσοκομείο για νοσηλεία για μικρότερο χρονικό διάστημα. Το Discovery Health, ένας σημαντικός πάροχος υπηρεσιών υγείας εκεί, υπολόγισε ότι οι ενήλικες που μολύνθηκαν νωρίς από την Όμικρον είχαν περίπου 30% λιγότερες πιθανότητες να εισαχθούν στο νοσοκομείο από εκείνους που μολύνθηκαν στο πρώτο κύμα πανδημίας στη Νότια Αφρική.
Όμως, ανώτεροι Νοτιοαφρικανοί επιστήμονες λένε ότι αυτό δεν δείχνει ότι η ίδια η παραλλαγή είναι ηπιότερη. Η μεγάλη διαφορά από τα προηγούμενα κύματα είναι το ποσοστό εμβολιασμού και φυσικής ανοσίας στον πληθυσμό.
Όπως σημειώνει το BBC, παρόλο που είτε δύο δόσεις εμβολίου, είτε μια προηγούμενη μόλυνση φαίνονται πολύ λιγότερο αποτελεσματικά στο να σταματήσουν τα άτομα να κολλήσουν την παραλλαγή Όμικρον, τα δεδομένα δείχνουν ότι εξακολουθούν να παρέχουν προστασία από σοβαρή νόσηση.
Η Δρ Vicky Baillie, ανώτερη επιστήμονας στο νοσοκομείο Chris Hani Baragwanath στο Γιοχάνεσμπουργκ, δήλωσε ότι τα χαμηλότερα ποσοστά νοσοκομειακής περίθαλψης πιθανόν να οφείλονται στο γεγονός οι άνθρωποι έχουν μεγαλύτερη φυσική ανοσία. «Δεν υπάρχει καμία απόδειξη ότι πρόκειται για μια λιγότερο λοιμώδη μετάλλαξη», είπε.
Παράλληλα, ο ΠΟΥ έχει προειδοποιήσει ότι τα στοιχεία που υποδηλώνουν ότι η παραλλαγή είναι ηπιότερη θα μπορούσε να στρεβλωθεί από το γεγονός ότι ο αριθμός των νοσηλευομένων είναι μικρός και οι περισσότεροι από αυτούς που εισάγονται είναι κάτω των 40, άρα έχουν μικρότερο κίνδυνο να νοσήσουν σοβαρά.
Σημειώνεται ότι η Νότια Αφρική έχει νεαρό πληθυσμό, με μέση ηλικία 27,6 έτη σε σύγκριση με 40,4 έτη στο Ηνωμένο Βασίλειο, για παράδειγμα - οπότε η εμπειρία της από την Όμικρον μπορεί να μην είναι η ίδια σε χώρες με μεγαλύτερους πληθυσμούς.
Αρρωσταίνουν περισσότερα παιδιά από την παραλλαγή Όμικρον;
Την ίδια ώρα, αναφορές από τα νοσοκομεία στις πιο πληγείσες περιοχές της Νότιας Αφρικής - συμπεριλαμβανομένης της επαρχίας Γκαουτένγκ - δείχνουν αύξηση των παιδιών που εισάγονται στα νοσοκομεία. Ορισμένοι επιστήμονες έχουν κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου, τονίζοντας ότι η νέα παραλλαγή μπορεί να είναι πιο επικίνδυνη για τους νέους.
«Τα δεδομένα βασίζονται σε πολύ μικρούς αριθμούς και δεν μπορούμε να διακρίνουμε τα παιδιά που εισάγονται στα νοσοκομεία λόγω του Covid και εκείνων που ανακαλύφθηκε ότι έχουν τον ιό αφού εισήχθησαν για κάτι άλλο», εξηγεί με τη σειρά της η καθηγήτρια Helen Rees στο Πανεπιστήμιο Witwatersrand στο Γιοχάνεσμπουργκ.
Παράλληλα, η δρ Baillie δήλωσε στο BBC ότι στο νοσοκομείο «Chris Hani Baragwanath» στο Γιοχάνεσμπουργκ είχε δει μικρό αριθμό παιδιών που εισήχθησαν επειδή ήταν αρκετά άρρωστα με Covid, αλλά ανάρρωσαν σε διάστημα δύο έως τριών ημερών.
Επισήμανε επίσης, ότι τα στοιχεία αυτά προέρχονται από περιοχές όπου πολλά παιδιά ζουν σε συνθήκες φτώχειας, οπότε μπορεί να υποσιτίζονται και να διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο από τον ιό από τον μέσο όρο.
Ο ρόλος του εμβολιασμού κατά της Όμικρον;
Η Νότια Αφρική έχει σχετικά χαμηλά ποσοστά εμβολιασμού, με 26% του πληθυσμού της πλήρως ανοσοποιημένο, οπότε η εμπειρία της μπορεί να μην είναι άμεσα συγκρίσιμη με τις πιο εμβολιασμένες χώρες. Έχει όμως πολύ υψηλά ποσοστά φυσικής ανοσίας.
Ο Δρ Muge Cevik, στο Πανεπιστήμιο του St Andrews, υποστηρίζει ότι ο κίνδυνος μόλυνσης μειώνεται σημαντικά μέσω του εμβολιασμού, επειδή οι άνθρωποι θα νοσούν για μικρότερα χρονικά διαστήματα και θα απομακρύνουν τον ιό γρηγορότερα, δίνοντάς του λιγότερες ευκαιρίες να εξαπλωθεί.
Αλλά είναι σαφές ότι αυτή η παραλλαγή εξακολουθεί να εξαπλώνεται γρήγορα - ακόμη και σε πιο υψηλά εμβολιασμένους πληθυσμούς.
Όπως σημειώνει το BBC, λίγα εμβόλια μπορούν να σταματήσουν εντελώς τις λοιμώξεις, αλλά όταν πρόκειται για την πρόληψη σοβαρών ασθενειών, τα στοιχεία δείχνουν ότι ο εμβολιασμός εξακολουθεί να κάνει σε μεγάλο βαθμό τη δουλειά του ακόμη και μετά από αυτή τη σημαντική μετάλλαξη. Αυτό που δεν είναι σαφές είναι πόσο χρονικό διάστημα.
Προκαταρκτικές μελέτες στη Νότια Αφρική έχουν δείξει ότι το εμβόλιο της Pfizer αποτρέπει περίπου το 70% των εισαγωγών σε νοσοκομεία ακόμη και μετά από δύο δόσεις αρκετούς μήνες μετά, ενώ αυξάνεται σε πάνω από 90% μετά από μια τρίτη «αναμνηστική» δόση.
Ωστόσο, η Νότια Αφρική έχει χρησιμοποιήσει και άλλα εμβόλια, με πολλούς να λαμβάνουν το εμβόλιο της Johnson & Johnson, οπότε χρειάζονται περισσότερες έρευνες για να διευκρινιστεί πόσο αποτελεσματικά παραμένουν τα εμβόλια για διαφορετικές ομάδες.