Χωρισμένοι σε στρατόπεδα λόγω του μεταναστευτικού προσέρχονται οι ηγέτες των «27» στη σημερινή Σύνοδο Κορυφής στις Βρυξέλλες, καθώς διίστανται οι απόψεις για το αν θα πρέπει να δημιουργηθούν κέντρα «φιλοξενίας» μεταναστών εκτός ΕΕ, όπως εκείνα στην Αλβανία μετά τη συμφωνία της Τζόρτζια Μελόνι με τον Έντι Ράμα.
«Μίνι Γκουαντάναμο» χαρακτηρίζει το γερμανικό περιοδικό Der Spiegel τα δύο κέντρα υποδοχής μεταναστών που εγκαινίασε η Μελόνι στην Αλβανία, στην πόλη Σεγκίν, βόρεια των Τιράνων, και στο Γκιάντερ.
Το Der Spiegel σημειώνει ότι γύρω τους ορθώνεται «ένας μεταλλικός φράκτης ύψους περίπου οκτώ μέτρων, ενώ είναι εξοπλισμένα με προβολείς, κάμερες παρακολούθησης και κελιά».
«Πέρα από την πύλη υπάρχουν νέα διοικητικά κτίρια και μια πρασινοβαμμένη πλατεία. Σύμφωνα με τους Ιταλούς διαχειριστές, αυτό το χρώμα υποτίθεται ότι έχει ''χαλαρωτικό'' αποτέλεσμα», γράφει.
«Μια ιταλική φούσκα στην Αλβανία, όπου οι μετανάστες γίνονται αόρατοι», συμπληρώνει η ισπανική εφημερίδα El Pais. «Μία αληθινή φυλακή, από την οποία οι μετανάστες μπορούν να φύγουν μόνο για να πάνε στη χώρα τους ή στην Ιταλία».
Σύμφωνα με το Spiegel η ιταλοαλβανική συμφωνία για τα «κέντρα φιλοξενίας» μεταναστών έχει «πολλούς θαυμαστές στην Ευρωπαϊκή Ένωση».
«Πριν από λίγους μήνες, 15 κράτη-μέλη, μεταξύ των οποίων η Δανία, η Πολωνία και η Ολλανδία, κάλεσαν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να ακολουθήσει το παράδειγμα της Ιταλίας» υπενθυμίζει, σημειώνοντας ότι στις Βρυξέλλες η Μελόνι αντιμετωπίζεται ειδικά όσον αφορά στο μεταναστευτικό ως πολιτικός που επιλέγει «καινοτόμους δρόμους».
Και καταλήγει: «Οι επόμενοι μήνες στο ''χαλαρωτικό'' πράσινο στρατόπεδο Σεγκίν θα δείξουν ποια ''πρακτικά συμπεράσματα'' μπορούν να εξαχθούν. Ίσως άλλες χώρες της ΕΕ να αντιγράψουν το ιταλικό παράδειγμα, ή να αποδειχθεί μια αποτυχία, αξίας δισεκατομμυρίων ευρώ, για τη Μελόνι».
Θα μπορούσε το μοντέλο Μελόνι να λύσει το πρόβλημα του μεταναστευτικού της ΕΕ;
Οι θιασώτες της λύσης Μελόνι θεωρούν ότι μελλοντικά θα μπορούσαν να βρεθούν αρκετές τρίτες ασφαλείς χώρες για να υποδεχθούν μετανάστες, των οποίων απορρίφθηκαν οι αιτήσεις ασύλου, βάσει διαφόρων συμφωνιών με την ΕΕ και ανταλλαγμάτων, όπως διευκολύνσεις στο καθεστώς βίζας, υποτροφίες και χρηματικά ποσά. Αλλά μέχρι στιγμής δεν έχει βρεθεί τέτοια χώρα.
Μολαταύτα, 15 κράτη-μέλη της ΕΕ, ανάμεσά τους η Δανία, η Πολωνία και ο Ολλανδία, ζήτησαν ήδη εδώ και μερικούς μήνες από την Κομισιόν να μελετήσει το ιταλικό μοντέλο, ενώ η Ιταλία και η Ουγγαρία πρότειναν επέκταση του σχεδίου αυτού σε όλη την ΕΕ και ανέγερση «κέντρων φιλοξενίας» μεταναστών εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ειδικοί αμφισβητούν τη βιωσιμότητα αυτού του σχεδίου, που πρώτη εκπόνησε η προηγούμενη κυβέρνηση της Βρετανίας μετά από συμφωνία με τη Ρουάντα, αλλά η συμφωνία εκείνη απορρίφθηκε το καλοκαίρι μετά την ανάρρηση των Εργατικών στην εξουσία.
Αντιδράσεις για το πρότζεκτ της Μελόνι
Δεν είναι λίγες οι ΜΚΟ που κατήγγειλαν τη λύση Μελόνι. Από τη μία πλευρά αμφισβητούν κατά πόσον οι μετανάστες θα τύχουν στην Αλβανία της ίδιας μεταχείρισης όπως στην Ιταλία, ενώ από την άλλη υπογραμμίζουν ότι τα δύο κέντρα, στο Σεγκίν και στο Γκιάντερ, θυμίζουν περισσότερο φυλακή παρά «κέντρα φιλοξενίας».
Πρωτίστως, όμως, αμφισβητούν το νόημα όλου αυτού του πρότζεκτ. Πολλοί ειδικοί στο μεταναστευτικό υπογραμμίζουν ότι σε τελική ανάλυση μόνο ένα μικρό ποσοστό των μεταναστών που απορρίφθηκαν οι αιτήσεις ασύλου τους θα μπορέσουν να απελαθούν στις χώρες προέλευσής τους.
Γιατί αυτή η απαισιοδοξία; Επειδή η μακροχρόνια πρακτική απελάσεων στην ΕΕ έχει δείξει ότι έως και το 90% όλων των απορριφθέντων αιτούντων άσυλο δεν μπορούν να επιστρέψουν στις χώρες καταγωγής τους.
Ακόμη και η Φον ντερ Λάιεν τόνισε -ενόψει της Συνόδου Κορυφής- ότι απαιτούνται νέοι κανόνες για το ζήτημα του επαναπατρισμού, αφού κατά μέσο όρο μόνον ένας στους πέντε αιτούντες άσυλο που απορρίφθηκαν εγκαταλείπει την Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι περισσότεροι από τους υπόλοιπους καταλήγουν να περιπλανώνται στα επιμέρους κράτη-μέλη για να δοκιμάσουν την τύχη τους σε άλλη χώρα.
Διχασμένοι οι ηγέτες για τα «κέντρα φιλοξενίας» μεταναστών
Η πρόσφατη επιστολή της προέδρου της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, στους επικεφαλής κρατών και κυβερνήσεων ανοίγει ουσιαστικά τον δρόμο σε τέτοια κέντρα «φιλοξενίας» μεταναστών εκτός ΕΕ μόλις 10 μήνες μετά την υπογραφή του Συμφώνου Μετανάστευσης.
Ο πρωθυπουργός της Ολλανδίας, Ντικ Σόοφ, φθάνοντας στις Βρυξέλλες δήλωσε ότι δεν αναμένει συγκεκριμένες συμφωνίες για το μεταναστευτικό στη σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, υπογραμμίζοντας πάντως τη «διαφορετική ατμόσφαιρα στην Ευρώπη» και τη θετική στάση της Κομισιόν έναντι της λύσης Μελόνι.
Ο Ολλανδός πρωθυπουργός είπε, μάλιστα, ότι είναι σοβαρή ιδέα να δημιουργηθούν κέντρα φιλοξενίας μεταναστών στην Ουγκάντα.
Η ομόλογός του της Δανίας, Mέτε Φρεντέρισκεν, εξέφρασε την ικανοποίησή τους επειδή και άλλες χώρες της ΕΕ, όπως η Ιταλία και η Ολλανδία, υιοθετούν παρόμοια με εκείνη της Κοπεγχάγης στάση στο μεταναστευτικό.
«Ουδείς πιστεύει ότι οι άνθρωποι φεύγουν για αναψυχή. Έχουμε πολλούς πολέμους και συγκρούσεις. Αλλά δεν μπορούμε να συνεχίσουμε να φέρνουμε τόσους πολλούς ανθρώπους στην Ευρώπη», τόνισε. «Είμαι πραγματικά, πραγματικά χαρούμενη που τώρα αρχίζουν να υπάρχουν και άλλες κυβερνήσεις στην Ευρώπη που, όπως εμείς, μπορούν να δουν ότι δεν μπορούμε να συνεχίσουμε έτσι απλά».
Αλλά και ο υπηρεσιακός πρωθυπουργός της Βουλγαρίας, Ντίμιταρ Γκλάφτσεφ, με το βλέμμα στραμμένο στον προσφυγικό καταυλισμό της Μελόνι στην Αλβανία, δήλωσε ότι «δεν είναι κακή ιδέα» τα κέντρα κράτησης σε τρίτες χώρες για τους μετανάστες. «Η εξαγωγή τέτοιων κέντρων σε τρίτες χώρες είναι ένα καλό παράδειγμα, το οποίο θα υποστηρίξουμε».
Ωστόσο, αρκετοί Ευρωπαίοι ηγέτες εμφανίζονται διστακτικοί.
Χαρακτηριστικό το παράδειγμα του σοσιαλδημοκράτη Γερμανού καγκελάριου, Όλαφ Σολτς, ο οποίος προσερχόμενος στη Σύνοδο Κορυφής διατύπωσε αμφιβολίες για το κατά πόσον το «μοντέλο Μελόνι» θα είναι η λύση «για μια χώρα τόσο μεγάλη όσο η Γερμανία».
Ο Σολτς τόνισε ότι εν συγκρίσει με τους 300.000 αιτούντες άσυλο που έφτασαν παράτυπα στη χώρα του την περασμένη χρονιά, τα κέντρα κράτησης θα μπορούσαν να απορροφήσουν «λίγες μικρές σταγόνες» μόνον. Και υπογράμμισε ότι η ΕΕ χρειάζεται «απελάσεις σύμφωνα με την ευρωπαϊκή νομοθεσία».
Μητσοτάκης: Αυτό που λείπει είναι μια αποτελεσματική πολιτική επιστροφών
Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, προσερχόμενος στη Σύνοδο Κορυφής, δήλωσε πως αυτό που λείπει από την ευρωπαϊκή πολιτική στο μεταναστευτικό είναι μία αποτελεσματική πολιτική επιστροφών. Μάλιστα, πρόσθεσε πως η Ελλάδα υπήρξε πολύ αποτελεσματική στην αντιμετώπιση του ζητήματος της παράνομης μετανάστευσης.
«Θα μας απασχολήσει πολύ και το ζήτημα της μετανάστευσης. Η Ελλάδα, εδώ και πέντε χρόνια, βρίσκεται στην πρώτη γραμμή υλοποίησης μιας πολύ αυστηρής αλλά δίκαιης πολιτικής για την αντιμετώπιση των ζητημάτων της παράνομης μετανάστευσης. Και με χαρά διαπιστώνω ότι σταδιακά και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αλλά και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχουν έρθει πολύ κοντά στις ελληνικές θέσεις, δίνοντας πολύ μεγάλη σημασία στην εξωτερική διάσταση του ζητήματος της παράνομης μετανάστευσης και της αποτελεσματικής φύλαξης των συνόρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Αυτό το οποίο λείπει από την ευρωπαϊκή μας στρατηγική, είναι μία αποτελεσματική πολιτική επιστροφών. Χαίρομαι ιδιαίτερα διότι αυτό είναι κάτι το οποίο αναγνωρίζεται και από την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, την οποία και θα εξουσιοδοτήσουμε, καθώς φαίνεται, να μπορέσει να καταθέσει στο Συμβούλιο καινοτόμες προτάσεις για το πώς μπορούμε να κάνουμε τις επιστροφές όσων δεν δικαιούνται άσυλο στις χώρες προέλευσής τους πιο αποτελεσματικές.
Εκεί θέλω να υπενθυμίσω ότι οι επιστροφές πρέπει να γίνονται και προς την Τουρκία, γιατί αυτό είναι και στο πλαίσιο της Συμφωνίας Ευρωπαϊκής Ένωσης-Τουρκίας από το 2016.
Προσβλέπω, λοιπόν, σε μία πολύ ουσιαστική συζήτηση για ένα ζήτημα το οποίο απασχολεί πολύ την Ευρώπη, αλλά ζήτημα το οποίο, θέλω να τονίσω, δεν βρίσκεται ψηλά στα προβλήματα τα οποία οι Έλληνες πολίτες μας λένε ότι τους απασχολούν, γιατί πολύ απλά η Ελλάδα υπήρξε πολύ αποτελεσματική στην αντιμετώπιση του ζητήματος της παράνομης μετανάστευσης. Οπότε πιστεύω ότι μπορούμε κι εμείς να συνεισφέρουμε ουσιαστικά σε αυτή τη συζήτηση, μεταφέροντας την ελληνική εμπειρία στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο».
Σε ερώτηση δημοσιογράφου αναφορικά με το ποια είναι η άποψή του για τους κόμβους επιστροφής, ο Κυριάκος Μητσοτάκης απάντησε πως «οι επιστροφές είναι το κομμάτι που λείπει από τη μεταναστευτική μας πολιτική. Όπως γνωρίζετε, η Ελλάδα εφαρμόζει τα τελευταία πέντε χρόνια πολύ αυστηρή, αλλά -πιστεύουμε- δίκαιη μεταναστευτική πολιτική. Με χαροποιεί το γεγονός ότι σταδιακά το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο έχει αναγνωρίσει τη σημασία της εξωτερικής διάστασης της μετανάστευσης και την ανάγκη αποτελεσματικής προστασίας των ευρωπαϊκών συνόρων. Αλλά βέβαια, όπως γνωρίζετε, το Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο δεν αντιμετωπίζει το ζήτημα επιστροφών.
Δεν μπορούμε να αποδεχθούμε το γεγονός ότι δεν είμαστε αποτελεσματικοί σε ό,τι αφορά όσους δεν δικαιούνται καθεστώς προστασίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Προσβλέπω στο να μάθω περισσότερα για τις καινοτόμες λύσεις που προτείνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και χαίρομαι για το γεγονός ότι αναγνωρίζουμε ότι πρέπει να σκεφτούμε ''έξω από το κουτί'' προκειμένου να αντιμετωπίσουμε αυτό το πιεστικό πρόβλημα».