Αναμφίβολα, η φετινή χρονιά αποτέλεσε μία σημαντική έκπληξη για τους Έλληνες φοιτητές που επιδιώκουν να σπουδάσουν στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Φανταστείτε την έκπληξη πολλών εξ αυτών, όταν κατά το φθινόπωρο διαπίστωσαν πως τα απαιτούμενα δίδακτρα φοίτησης των Ευρωπαίων φοιτητών εξομοιώνονται από το 2021 με αυτά των διεθνών σπουδαστών. Για παράδειγμα, αυτό σημαίνει πως ένα διδακτορικό που ως τώρα κόστιζε περί τις 15,000 λίρες, τώρα θα φθάνει ως και τις 60,000 λίρες. Σε ένα τέτοιο πλαίσιο η πανεπιστημιακή συνεργασία και έρευνα αποτελεί μία εκ των σημαντικότερων προκλήσεων μετά από την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Υπάρχουν λύσεις; Μπορούν να υποστηριχθούν με εναλλακτικούς τρόπους οι Ευρωπαίοι φοιτητές οι οποίοι θέλουν να σπουδάσουν σε μία από τις παραδοσιακότερες εκπαιδευτικές κοινότητες της Γηραιάς Ηπείρου, την Μεγάλη Βρετανία; Διαφαίνεται μία κάποια λύση αφού πρόσφατα ανακοινώθηκαν δύο σημαντικές συνεργασίες με δύο πανεπιστήμια της Σκωτίας, συνεργασίες που δύνανται να αποτελέσουν τον οδοδείκτη και το πρότυπο για τη μελλοντική συνεργασία μεταξύ Βρετανίας και Ε.Ε.
Η πρώτη αφορά το νέο ευρωπαϊκό πρόγραμμα «Una.Resin: Towards a common Una Europa Research and Innovation Ecosystem», το οποίο θα εποπτεύεται από το Ερευνητικό Γραφείο του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου σε συνεργασία με άλλα οκτώ πανεπιστήμια από την ηπειρωτική Ευρώπη. Το πρόγραμμα Una Europa στοχεύει στην ανάπτυξη νέων μεθόδων έρευνας, στην συνεργασία μεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών, στην προώθηση της καινοτομίας σε διεθνές επίπεδο και στην παροχή περισσότερων ευκαιριών απασχόλησης και έρευνας για φοιτητές και ακαδημαϊκούς. Σύμφωνα με τον Αντιπρύτανη του Εδιμβούργου Τζέιμς Σμιθ το πρόγραμμα αποτελεί μείζονα ευκαιρία για την δημιουργία ενός ακαδημαϊκού πνεύματος συνεργασίας εκτός των στενών εθνικών ορίων. Το πρόγραμμα χρηματοδοτείται από το ευρωπαϊκό ταμείο Horizon 2020, είναι τριετούς διάρκειας και επικεντρώνεται σε θέματα, όπως η πολιτιστική κληρονομιά, οι ευρωπαϊκές σπουδές, η τεχνητή νοημοσύνη, η βιώσιμη ανάπτυξη και η δημόσια υγεία.
Η δεύτερη συνεργασία αφορά ακόμη στενότερα την Ελλάδα, καθώς σχετίζεται με την ένταξη του Πανεπιστημίου της Γλασκόβης ως συνεργαζόμενου μέλους (associate member) στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα πανεπιστημίων CIVIS, στο οποίο μετέχει και το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών μαζί με άλλα οκτώ πανεπιστήμια. Μέσω του προγράμματος CIVIS, ευρωπαίοι φοιτητές από διάφορες χώρες μπορούν να εργαστούν μαζί και να πραγματοποιήσουν την έρευνά τους σε άλλα πανεπιστήμια του προγράμματος. Πρόκειται για μία κοινότητα περίπου 450.000 φοιτητών και 65.000 μελών προσωπικού, που στόχο έχει την υπερπήδηση των εθνικών ορίων στην πανεπιστημιακή έρευνα και συνεργασία. Το γεγονός πως το Πανεπιστήμιο της Γλασκόβης εντάσσεται μετά από το Brexit σε αυτή την ευρωπαϊκή ακαδημαϊκή συμμαχία αναδεικνύει το εύφορο έδαφος για το μέλλον.
Τα αυξημένα δίδακτρα είναι, αναμφίβολα, η σημαντικότερη πρόκληση, που θα κληθούν να αντιμετωπίσουν οι Έλληνες φοιτητές στις σπουδές τους στο Ηνωμένο Βασίλειο, μία χώρα που παραδοσιακά ήταν στις πρώτες τους επιλογές. Φυσικά, τα βρετανικά πανεπιστήμια συνεχίζουν να προσφέρουν γενναίες υποτροφίες για την έρευνα. Όμως, πέραν αυτού, προγράμματα, όπως το CIVIS και το Una Europa, με τη στήριξη του εύρωστου ταμείου έρευνας της ΕΕ που ανέρχεται περίπου στα 96 δις. ευρώ, μπορούν να προσφέρουν ακόμη περισσότερες ευκαιρίες συνεργασίας και στήριξης. Άλλωστε, μόλις πριν από λίγες εβδομάδες η Βρετανή πρέσβης στην Αθήνα Κέιτ Σμιθ έσπευδε να διευκρινίσει σε δηλώσεις της πως το Ηνωμένο Βασίλειο θα παραμείνει ένας ανοιχτός και φιλόξενος προορισμός για τους Ευρωπαίους φοιτητές. Με τη σειρά της η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να επενδύσει περισσότερα χρήματα από τα εύρωστα ταμεία της στην παροχή ακόμη περισσότερων ερευνητικών χρηματοδοτούμενων ευκαιριών στην Βρετανία.
Σε κάθε περίπτωση, το Ηνωμένο Βασίλειο μπορεί να αποχώρησε από την Ένωση αλλά συνεχίζει να αποτελεί σημαντική ακαδημαϊκή κοιτίδα με εξαιρετικά ιδρύματα διεθνούς ακτινοβολίας. Έτσι, πρέπει να συνεχίζουν να παρέχονται ευκαιρίες στους Ευρωπαίους φοιτητές, που θέλουν να σπουδάσουν εκεί, ώστε να παραμένουν ανταγωνιστικοί στην αγορά εργασίας έναντι των υπολοίπων σπουδαστών από την Αμερική, την Ασία και αλλού. Οι προαναφερθείσες πρωτοβουλίες δείχνουν τον δρόμο και τις καλές πρακτικές που μπορούν να ακολουθήσουν οι δύο πλευρές για την περαιτέρω ενδυνάμωση των εκπαιδευτικών τους δεσμών.
*Ο Ιωάννης Χουντής είναι απόφοιτος κλασικής φιλολογίας (BA) και διαθέτει μεταπτυχιακό στην πολιτική επικοινωνία (MA). Από το 2015 είναι Πρόεδρος του νεανικού think-tank «Κέντρο Αστικής Μεταρρύθμισης» (www.keasm.gr). Παράλληλα, εργάζεται ως σύμβουλος επικοινωνίας και δημόσιας πολιτικής.