Το μεγαλύτερο παγόβουνο στον κόσμο βρίσκεται σε πορεία σύγκρουσης με ένα απομακρυσμένο βρετανικό νησί, τη Νότια Γεωργία.
Το παγόβουνο ταξιδεύει βόρεια από την Ανταρκτική προς τη Νότια Γεωργία, ένα άγριο βρετανικό έδαφος και καταφύγιο άγριας ζωής, μεταξύ των οποίων πιγκουίνοι και φώκιες. Αυτή τη στιγμή το τεράστιο παγόβουνο βρίσκεται σε απόσταση 280 χιλιομέτρων από το συγκεκριμένο νησί.
«Τα παγόβουνα είναι επικίνδυνα. Θα ήμουν ευτυχής αν απλά μας προσπερνούσε τελείως» δηλώνει ο καπετάνιος Simon Wallace στο BBC, μιλώντας από το κυβερνητικό σκάφος Pharos, της Νότιας Γεωργίας.
Το παγόβουνο φαίνεται από το Διάστημα
Ομάδα επιστημόνων, ναυτικών και ψαράδων ελέγχουν με αγωνία τις δορυφορικές εικόνες για να παρακολουθούν τις καθημερινές κινήσεις του τεράστιου παγόβουνου, που είναι γνωστό ως A23a και είναι ένα από τα παλαιότερα στον κόσμο.
Αποκολλήθηκε, ή έσπασε, από την παγοκρηπίδα Filchner στην Ανταρκτική το 1986, αλλά κόλλησε στον πυθμένα της θάλασσας και στη συνέχεια παγιδεύτηκε σε μια ωκεάνια δίνη.
Τελικά, τον Δεκέμβριο του 2024, απελευθερώθηκε και τώρα βρίσκεται στο τελικό του ταξίδι, με κατεύθυνση την νήσο Νότια Γεωργία. Τα θερμότερα νερά βόρεια της Ανταρκτικής λιώνουν και αποδυναμώνουν τους τεράστιους βράχους του παγόβουνου που υψώνονται μέχρι και 400 μέτρα.
Το παγόβουνο κάποτε είχε έκταση 3.900 τετραγωνικά χιλιόμετρα, δυόμιση φορές την έκταση του Λονδίνου (1.572 τ.χ.), αλλά οι τελευταίες δορυφορικές εικόνες δείχνουν ότι αποσυντίθεται αργά. Τώρα έχει έκταση 3.500 τετραγωνικά χιλιόμετρα, καθώς μεγάλες μεγάλες πλάκες πάγου αποσπώνται και βυθίζονται στα νερά γύρω από τις άκρες του.
Το παγόβουνο A23a μπορεί να σπάσει σε τεράστια τμήματα ανά πάσα στιγμή, τα οποία μπορεί στη συνέχεια να παραμείνουν εκεί για χρόνια, σαν πλωτές πόλεις πάγου που περιφέρονται ανεξέλεγκτα γύρω από τη Νότια Γεωργία.
Αυτό δεν είναι το πρώτο τεράστιο παγόβουνο που απειλεί τη Νότια Γεωργία, καθώς το 2004, ένα από αυτά με την ονομασία A38, προσάραξε στην ηπειρωτική υφαλοκρηπίδα των νήσων προκαλώντας μεγάλη οικολογική καταστροφή.
Ανησυχία για ναυτικούς και ψαράδες
Ναυτικοί και ψαράδες λένε ότι τα παγόβουνα αποτελούν αυξανόμενο πρόβλημα. Το 2023 ένα παγόβουνο με την ονομασία A76 τους ανησύχησε όταν έφτασε κοντά στην προσάραξη στην νήσο Νότια Γεωργία.
«Κομμάτια του αναποδογύριζαν, οπότε έμοιαζαν με μεγάλους πύργους πάγου, μια πόλη πάγου στον ορίζοντα», λέει ο κ. Μπέλτσιερ, ο οποίος είδε το παγόβουνο ενώ βρισκόταν στη θάλασσα. Αυτές οι πλάκες πάγου παραμένουν ακόμη και σήμερα γύρω από τα νησιά.
«Είναι σε κομμάτια από το μέγεθος αρκετών γηπέδων του Γουέμπλεϊ μέχρι κομμάτια στο μέγεθος του γραφείου σας», τονίζει ο Άντριου Νιούμαν από την Argos Froyanes, μια αλιευτική εταιρεία που εργάζεται στη Νότια Γεωργία.
Οι ναύτες του πλοίου του πρέπει να βρίσκονται σε συνεχή επαγρύπνηση. «Έχουμε τους προβολείς αναμμένους όλη τη νύχτα για να προσπαθούμε να δούμε τον πάγο - μπορεί να έρθει από το πουθενά», εξηγεί.
Το Α76 ήταν μια «αλλαγή παιχνιδιού», σύμφωνα με τον Νιούμαν, με «τεράστιο αντίκτυπο στις επιχειρήσεις μας και στη διατήρηση της ασφάλειας του πλοίου και του πληρώματός μας».
Η κλιματική αλλαγή είναι απίθανο να βρίσκεται πίσω από τη γέννηση του A23a, επειδή γεννήθηκε πριν από τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα, πριν από τις επιπτώσεις της αύξησης της θερμοκρασίας που παρατηρούμε τώρα.
Αλλά τα γιγάντια παγόβουνα είναι μέρος του μέλλοντός μας. Καθώς η Ανταρκτική γίνεται πιο ασταθής με τις θερμότερες θερμοκρασίες των ωκεανών και του αέρα, περισσότερα τεράστια κομμάτια παγόβουνων θα αποσπώνται.
Τα θετικά από το ταξίδι του μεγαλύτερου παγόβουνου στους ωκεανούς
Υπάρχουν όμως και θετικά στο ταξίδι του παγόβουνου A23a στους ωκεανούς. Μια ομάδα της Βρετανικής Ανταρκτικής Έρευνας στο ερευνητικό σκάφος Sir David Attenborough βρέθηκε κοντά στο τεράστιο παγόβουνο το 2023.
Οι επιστήμονες έσπευσαν να εκμεταλλευτούν τη σπάνια ευκαιρία να διερευνήσουν τι κάνουν τα τεράστια παγόβουνα στο περιβάλλον.
Η ερευνήτρια Laura Taylor συνέλεξε δείγματα νερού από το εσωτερικό του παγόβουνου. «Είδα ένα τεράστιο τείχος πάγου πολύ ψηλότερο από μένα. Είχε διαφορετικά χρώματα σε διαφορετικά σημεία. Κομμάτια έπεφταν, ήταν αρκετά μαγευτικό», εξηγεί από το εργαστήριό της στο Κέιμπριτζ, όπου αναλύει τώρα τα δείγματα.
Η έρευνα της εξετάζει τον αντίκτυπο που έχει το λιωμένο νερό από τα παγόβουνα στον κύκλο του άνθρακα στον νότιο ωκεανό.
«Αυτό δεν είναι απλώς νερό όπως πίνουμε εμείς. Είναι γεμάτο θρεπτικά συστατικά και χημικές ουσίες, καθώς και μικροοργανισμούς, όπως το φυτοπλαγκτόν, που έχουν παγώσει στο εσωτερικό του», λέει η ερευνήτρια.
Καθώς λιώνει, το παγόβουνο απελευθερώνει αυτά τα στοιχεία στο νερό, αλλάζοντας τη χημεία του ωκεανού. Αυτό σημαίνει ότι θα μπορούσε να αποθηκεύσει περισσότερο άνθρακα βαθιά στον ωκεανό, δηλαδή να «κλειδώσει» μέρος των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα του πλανήτη που συμβάλλουν στην κλιματική αλλαγή, καθώς τα σωματίδια αυτά που περιέχονται στο παγόβουνο θα βυθιστούν από την επιφάνεια την οποία βρίσκονται.