Τη χειρότερη χρονιά της αφότου ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ανήλθε στην εξουσία πριν από δύο δεκαετίες κατέγραψε η τουρκική λίρα χάνοντας το 2021 το 44% της αξίας της.
Ο πρόεδρος Ερντογάν ανέκοψε προσωρινά την κατρακύλα της λίρας τον περασμένο μήνα όταν εξήγγειλε ένα σχέδιο οικονομικής ανάκαμψης εστιασμένο σε εξαγωγές και πιστώσεις, αύξησε τον κατώτατο μισθό και κάλεσε τους πολίτες να κρατήσουν τις αποταμιεύσεις τους στο εθνικό νόμισμα. «Η τουρκική λίρα, το νόμισμά μας, μ’ αυτό θα προχωρήσουμε. Όχι μ’ αυτό ή με εκείνο το ξένο νόμισμα», είπε την περασμένη εβδομάδα.
Ωστόσο, η τουρκική οικονομία βρίσκεται στη χειρότερη κατάστασή της εδώ και 20 χρόνια καθώς η λίρα υποχώρησε έως και κατά 18,4% έναντι του δολαρίου τον περασμένο μήνα, όταν ο πληθωρισμός εκτοξεύτηκε στο 36,1% πιάνοντας υψηλό εικοσαετίας, σύμφωνα με στοιχεία της κυβέρνησης Ερντογάν, που ορισμένοι παρατηρητές αμφισβητούν καθώς τον περασμένο χρόνο η τιμή του σιτάλευρου ανέβηκε κατά 86% και των ζυμαρικών κατά 114% και η πλειονότητα των Τούρκων δυσκολεύεται να πληρώσει τους λογαριασμούς και να βγάλει τα προς το ζην.
Η τελευταία φορά που η λίρα είχε πέσει τόσο πολύ κι ο πληθωρισμός κυμαινόταν τόσο ψηλά ήταν το 2001, όταν διαδηλωτές καλούσαν την κυβέρνηση συνασπισμού να παραιτηθεί και χρειάστηκε να παρέμβει το ΔΝΤ. Η κρίση οδήγησε στην αιφνιδιαστική εκλογική νίκη του νεοσύστατου κόμματος του Ερντογάν, του AKP, στα τέλη του 2002 κι ακολούθησε μια δεκαετία σταθερής οικονομικής ανάπτυξης.
Τέταρτος στην πρόθεση ψήφου ο Ερντογάν
Αυτό το σενάριο δεν αποκλείεται να επαναληφθεί σύντομα, ενόψει της κρίσιμης διπλής αναμέτρησης των προεδρικών και βουλευτικών εκλογών του ερχόμενου έτους, καθώς οι δημοσκοπήσεις φέρνουν το κόμμα του Ερντογάν και τον κυβερνητικό του εταίρο, το ακροδεξικό εθνικιστικό MHP του Ντεβλέτ Μπαχτσελί να βλέπουν τις πλάτες της συμμαχίας της αντιπολίτευσης των κεμαλιστών με το Καλό Κόμμα. Σε σφυγμομέτρηση της εταιρείας δημοσκοπήσεων MetroPoll που δόθηκε προ ημερών στη δημοσιότητα, ο Ερντογάν έρχεται τέταρτος μεταξύ των πιθανών προεδρικών υποψηφίων. Ο Τούρκος πρόεδρος, που κλείνει τον Μάρτιο 19 χρόνια στην εξουσία, εξασφάλισε ποσοστό μικρότερο του 38%, πίσω από την αρχηγό του «Καλού Κόμματος», Μεράλ Ακσενέρ και τον χαρισματικό δήμαρχο της Κωνσταντινούπολης από το Ρεπουμπλικανικό ΛαΪκό Κόμμα (CHP), Εκρέμ Ιμάμογλου.
Ωστόσο, η μεγαλύτερη έκπληξη της εν λόγω δημοσκόπησης, είναι η πρωτιά του Μανσούρ Γιαβάς, αφού ο εκλεγμένος με τo CHP δήμαρχος της Άγκυρας όχι μόνον προηγείται με 60% στην πρόθεση ψήφου – έναντι 50% του Ιμάμογλου – αλλά αρνητική γνώμη γι’ αυτόν εκφράζει ποσοστό μικρότερο του 25% σε σύγκριση με το 53% και το 55% αντίστοιχα για την Ακσενέρ και τον Ερντογάν.
Ποιος είναι ο Μανσούρ Γιαβάς που απειλεί να εκθρονίσει τον Ερντογάν
Ποιος είναι, όμως, ο άνθρωπος που αναδεικνύεται ως δημοφιλέστερος πολιτικός στην Τουρκία αυτή την περίοδο; Ο 66χρονος Γιαβάς είναι γόνος οικογένειας της εργατικής τάξης. Γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Μπέϊπαζαζρί, μια μικρή πόλη κάπου 100 χλμ. δυτικά της Άγκυρας, όπου έκανε μετά από μερικά χρόνια νομικής καριέρας και το ντεμπούτο του στην πολιτική όταν εξελέγη δήμαρχος το 1999 με το εθνικιστικό ΜΗP. Το 2013 αποχώρησε από το ακροδεξιό κόμμα και προσχώρησε στο CHP για να διεκδικήσει το 2014 τον δημαρχιακό θώκο της Άγκυρας, τον οποίο έχασε – σύμφωνα με τα επίσημα αποτελέσματα - με μόλις μία μονάδα με την αντιπολίτευση να βοά για καλπονοθεία και την εκλογική αναμέτρηση να «παραπέμπεται» στο ΕΔΑΔ.
Λόγω της πολιτικής του σταδιοδρομίας ο άνθρωπος που «τρέμει» ο Ερντογάν, απολαμβάνει στήριξης από ένα ανορθόδοξο φάσμα τόσο δεξιών, όσο και αριστερών ψηφοφόρων. Όταν επικράτησε ως υποψήφιος του CHP με τη στήριξη και του «Καλού Κόμματος» στις δημοτικές εκλογές τον Μάρτιο του 2019 με ποσοστό 51%, πανηγύρισε τη νίκη του μαζί με φίλους του φωνάζοντας «Ο Αλλάχ είναι μεγάλος» κι υπογραμμίζοντας έτσι και τα συντηρητικά του διαπιστευτήρια.
Λόγω των επιδόσεών του στη δημαρχία ο Γιαβάς έχει λάβει πολλούς επαίνους - ακόμη και από υποστηρικτές του Ερντογάν – ιδιαίτερα για την καταπολέμηση της διαφθοράς. Προκειμένου να δώσει ώθηση στη διαφάνεια ο δήμαρχος της Άγκυρας διέταξε να μεταδίδονται ζωντανά οι συνεδριάσεις για την ανάθεση έργων - μεταξύ των οποίων και εκείνη για την προμήθεια σωλήνων, που παρακολούθησαν 400.000 άτομα. Με εντολή του πουλήθηκαν δεκάδες ακριβά αυτοκίνητα, που είχαν αγοραστεί επί δημαρχίας του εκλεγμένου με το κόμμα του Ερντογάν, Μελίχ Γκοκτσέκ.
Επαίνους, όμως, έχει λάβει ο Γιαβάς και για τη διαχείριση της πανδημίας, καθώς κατάφερε - και με τη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης να συ6γκεντρωθούν εκατοντάδες εκατ. τουρκικές λίρες για προγράμματα οικονομικής στήριξης δημοτών. Αν και διανύει την έκτη δεκαετία της ζωής του ο Γιαβάς κάνει ανοίγματα και στους νεότερους ψηφοφόρους - όπως όταν συνομίλησε με νεολαίους στην πλατφόρμα Twitch που έσπασε ρεκόρ θέασης στην Τουρκία - κάτι που αναμένεται να αποδειχθεί ζωτικής σημασίας στις προεδρικές του 2023, καθώς οι γεννημένοι μετά το 1980 Τούρκοι πολίτες αντιπροσωπεύουν το ένα τρίτο του συνόλου των ψηφοφόρων.
Ο Γιαβάς έχει υιοθετήσει και μια φιλική προς το περιβάλλον ατζέντα, αυξάνοντας τους πεζόδρομους και τους ποδηλατόδρομους στην πρωτεύουσα και προωθώντας την ηλεκτροκίνηση στα μέσα μαζικής μεταφοράς, ενώ προσφέρει φθηνότερη παροχή νερού σε απόρους και φοιτητές. Την περασμένη εβδομάδα ανακοίνωσε νέο γύρο επιδοτήσεων του φυσικού αερίου για όλα τα νοικοκυριά στο δήμο του, λίγες μέρες αφότου η κυβέρνηση Ερντογάν αύξησε τις τιμές των καυσίμων.
Μέχρι τώρα - και μολονότι τα οικονομικά προβλήματα της Τουρκίας αναμένεται να συνεχιστούν τους επόμενους μήνες σύμφωνα με εκτιμήσεις αναλυτών - η JPMorgan προβλέπει εκτόξευση του πληθωρισμού στο 55% τον Μάιο - η αξιωματική αντιπολίτευση του CHP δεν έχει ακόμη επιλέξει ποιος θα είναι ο προεδρικός της υποψήφιος που θα αναμετρηθεί με τον Ερντογάν τον ερχόμενο χρόνο. Τόσο ο Ιμάμογλου, όσο και ο ηγέτης των κεμαλιστών, Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον κι ο δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης φαίνεται ότι απολαμβάνει σημαντικής στήριξης εντός, αλλά και εκτός Τουρκίας.
Ωστόσο, απομένει ακόμη πολύς χρόνος πριν τις εκλογές που έχουν προγραμματιστεί για τον Ιούνιο του 2023. Το επώνυμο του δημάρχου της Άγκυρας σημαίνει «αργά» στα τουρκικά κι η ήρεμη δύναμη που ο ίδιος εκφράζει με την γένει στάση και πολιτική του πιθανώς θα θυμίζει στους ψηφοφόρους τη γνωστή τουρκική φράση «γιαβάς, γιαβάς» (σιγά –σιγά). Μια υπενθύμιση ότι οι αλλαγές γίνονται συχνά βαθμιαία και στην κατάλληλη στιγμή.