Ξεκινώντας τη δεύτερη θητεία του ως Γάλλος πρόεδρος, ο Μακρόν μπορεί να ισχυριστεί ότι είναι ο εξέχων ηγέτης της ΕΕ, με νέα ορμή στην πρόθεσή του να κάνει την Ευρώπη πιο ισχυρή και ανεξάρτητη.
Αλλά, όπως συμβαίνει πάντα με την Ευρώπη, τίποτα δεν θα αλλάξει παρά μόνο αν το Παρίσι και το Βερολίνο κινηθούν προς την ίδια κατεύθυνση.
Έτσι, η πρώτη επίσκεψη του Μακρόν στο εξωτερικό μετά την επανεκλογή του είναι, φυσικά, ένα ταξίδι στο Βερολίνο για να συναντηθεί με τον καγκελάριο, Όλαφ Σολτς.
Η συνάντηση με τον Σολτς, ο οποίος διαδέχθηκε την Άνγκελα Μέρκελ ως καγκελάριος τον Δεκέμβριο, πραγματοποιείται λίγες ώρες αφότου ο Μακρόν εξέθεσε το ανανεωμένο όραμά του για την ΕΕ στην τελετή για τον εορτασμό της Ημέρας της Ευρώπης στο Στρασβούργο. Μεταξύ άλλων, η ομιλία του έθιξε το διαχρονικά ευαίσθητο ζήτημα της αλλαγής στις συνθήκες που στηρίζουν την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Οι δύο ηγέτες συναντώνται καθώς η Ευρώπη αντιμετωπίζει ένα τρομακτικό γεωπολιτικό τοπίο που κυριαρχείται από τον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία, αλλά επίσης διαμορφώνεται από μια ολοένα πιο διεκδικητική Κίνα και την αβεβαιότητα για τη μελλοντική πολιτική κατεύθυνση των Ηνωμένων Πολιτειών.
«Αυτή ακριβώς τη στιγμή, που αντιμετωπίζουμε τη μεγαλύτερη πρόκληση εξωτερικής πολιτικής από το 1945, η γαλλογερμανική μηχανή έχει απίστευτη σημασία», δήλωσε η Nicole Westig, πρόεδρος της γαλλογερμανικής κοινοβουλευτικής ομάδας στη Bundestag.
«Αν η Ευρώπη θέλει να υπερασπιστεί τις αξίες και τη δημοκρατία της, η Γαλλία και η Γερμανία πρέπει να συνεργαστούν στενά», πρόσθεσε η βουλευτής από τους φιλελεύθερους Ελεύθερους Δημοκράτες, ένα από τα τρία κόμματα στον κυβερνητικό συνασπισμό του Σολτς.
Βασιζόμενο σε συνομιλίες με αξιωματούχους, βουλευτές και αναλυτές στη Γαλλία και τη Γερμανία, το POLITICO συγκέντρωσε στοιχεία που ενδέχεται να περιλαμβάνονται στη λίστα υποχρεώσεων του Μακρόν στο Βερολίνο -και εξέτασε τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει για να τις υλοποιήσει.
Ο Μακρόν πρέπει να μάθει να... αγαπά τον Όλαφ Σολτς
Μακρόν και Σολτς δεν είναι ξένοι μεταξύ τους, αλλά δεν είναι και οι καλύτεροι φίλοι. Ο Μακρόν γνωρίζει τον σοσιαλδημοκράτη Σολτς από την εποχή που ο τελευταίος ήταν υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας, όταν συνεργαζόταν στενά με το Παρίσι για το ιστορικό Ταμείο Ανάκαμψης της ΕΕ για τον κορωνοϊό. Όμως, ο Γάλλος ηγέτης δεν έχει δημιουργήσει ακόμη την ίδια στενή σχέση εργασίας που ανέπτυξε με τη Μέρκελ.
«Και οι δύο ηγέτες είναι ήδη αρκετά έμπειροι στο αξίωμα και γνωρίζονται μεταξύ τους. Δεν υπάρχει αυτή η γαλλογερμανική στιγμή του τρόμου όταν αναλαμβάνει τα ηνία ένας νέος πρόεδρος ή καγκελάριος και πρέπει πρώτα να συμβιβαστεί με την πραγματικότητα ότι ούτε η Γαλλία ούτε η Γερμανία μπορούν να ηγηθούν της Ευρώπης μόνες τους», δήλωσε ο Stefan Seidendorf, αναπληρωτής διευθυντής του Γαλλο-Γερμανικού Ινστιτούτου.
Αλλά ένας Γάλλος αξιωματούχος αναγνώρισε ότι το δίδυμο «χρειάζεται ακόμη χρόνο γνωριμίας». Μιλώντας υπό τον όρο της ανωνυμίας, ο αξιωματούχος χρησιμοποίησε τη λέξη "s'apprivoiser" -που αναφέρεται στην εξημέρωση ζώων- για να περιγράψει τι πρέπει να συμβεί στη συνέχεια, υποδεικνύοντας ότι το Παρίσι βλέπει περιθώρια βελτίωσης στην προσωπική του σχέση με τη Γερμανία.
Ένας αξιωματούχος του πολιτικού κόμματος του Μακρόν -που πρόσφατα μετονομάστηκε σε «Αναγέννηση»- είπε ότι η σχέση αυτή πρέπει να «δοκιμαστεί στον χρόνο» και παρατήρησε ότι «ο Μακρόν έχει πλέον αποκτήσει ιστορικότητα και εμπειρία» συμμετέχοντας σε πολυάριθμες συνεδριάσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, για τις οποίες ο Σολτς είναι ακόμη αρχάριος.
Να κάνει μια (ευγενική) επίθεση στην... άμυνα
Η πρόσφατη απόφαση της Γερμανίας να αγοράσει αμερικανικά μαχητικά αεροσκάφη F-35 για να αντικαταστήσει τα γερασμένα Tornado ενόχλησε ορισμένους Γάλλους αξιωματούχους, καθώς το Παρίσι πιέζει ώστε η Ευρώπη να γίνει πιο αυτόνομη στον τομέα της άμυνας (κατάσταση από την οποία επωφελείται η σημαντική αμυντική βιομηχανία της Γαλλίας).
«Μερικές φορές έχουμε την αίσθηση ότι η Γερμανία είναι πιο κοντά στο ΝΑΤΟ και πιο αμερικανική παρά ευρωπαϊκή», εξίσταται ένας πρώην σύμβουλος της γαλλικής κυβέρνησης, ο οποίος εξέφρασε τη δυσαρέσκιά του που το Βερολίνο δεν στράφηκε στα γαλλικά μαχητικά αεροσκάφη Rafale.
Γερμανοί αξιωματούχοι λένε ότι η απόφαση για την αγορά των F-35 αντανακλά την ανάγκη αντικατάστασης ενός στόλου βομβαρδιστικών που μπορούν να μεταφέρουν πυρηνικές βόμβες των ΗΠΑ σε περίπτωση άμεσης σύγκρουσης με τη Ρωσία, στο πλαίσιο μιας μακροχρόνιας συμφωνίας με την Ουάσιγκτον. Οι ΗΠΑ θα επέτρεπαν τη χρήση γαλλικών αεροσκαφών για αυτόν τον σκοπό μόνο εάν το Παρίσι αποκάλυπτε κρίσιμες τεχνικές λεπτομέρειες των μαχητικών του στην Ουάσιγκτον -κάτι που θεωρείται εξαιρετικά απίθανο, λένε οι Γερμανοί αξιωματούχοι.
Ένα βασικό ερώτημα είναι εάν το Παρίσι και το Βερολίνο μπορούν να βρουν έναν τρόπο να ενισχύσουν τη συνεργασία τους στο κοινό σχέδιο μαχητικών αεροσκαφών, το Future Combat Air System (FCAS), το οποίο, όμως, δεν έχει καταφέρει να ξεκινήσει ακόμα.
Ο Σολτς είπε νωρίτερα μέσα στο έτος ότι παραμένει αφοσιωμένος στο FCAS, παρά την απόφαση αγοράς του F-35, αλλά η πρόοδος του έργου χρειάζεται κάτι παραπάνω από λόγια.
Να κάνει τους Γερμανούς να «χαλαρώσουν» με τα λεφτά
Ο Μακρόν -μαζί με τον Ιταλό πρωθυπουργό Μάριο Ντράγκι και άλλους ηγέτες της ΕΕ- πιέζει για χαλάρωση των δημοσιονομικών κανόνων της ΕΕ, δηλαδή του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης, ώστε να επιτραπούν εξαιρέσεις για περισσότερες δαπάνες για μέτρα στην άμυνα και στο κλίμα.
Επίσης, το Παρίσι έχει διατυπώσει την ιδέα της δημιουργίας ενός νέου χρηματοπιστωτικού μέσου, παρόμοιου με το Ταμείο Ανάκαμψης για τον κορωνοϊό, για τη χρηματοδότηση τέτοιων επενδύσεων και την άμβλυνση των επιπτώσεων από την άνοδο των τιμών της ενέργειας.
Μέχρι στιγμής, ωστόσο, η κυβέρνηση του Σολτς έχει απορρίψει αυτά τα αιτήματα, υποστηρίζοντας ότι η ΕΕ πρέπει πρώτα να κάνει πλήρη χρήση του υπάρχοντος Ταμείου Ανάκαμψης.
Ο Seidendorf από το Γαλλο-Γερμανικό Ινστιτούτο είπε ότι το Παρίσι και το Βερολίνο συνεργάστηκαν καλά για τη δημιουργία αυτού του ταμείου-ορόσημο, αλλά τώρα κινδυνεύουν να καταλήξουν σε έναν συμβιβασμό χωρίς φιλοδοξίες για τη μελλοντική οικονομία, ο οποίος θα μπορούσε μεν να λειτουργήσει και για τους δύο βραχυπρόθεσμα, αλλά δεν θα αναπτύξει περαιτέρω την Ευρωπαϊκή Ενωση.
Να συνδεθεί για την ενέργεια και το κλίμα
Και οι δύο ηγέτες έχουν δεσμευθεί στον διπλό στόχο, αφενός για τη ριζική μείωση των εκπομπών άνθρακα και αφετέρου για τον απογαλακτισμό της Ευρώπης από τη ρωσική ενέργεια. Ωστόσο, ο Μακρόν θα θέλει να αποφύγει την υπεροψία που επιδεικνύουν ορισμένοι Γάλλοι αξιωματούχοι όταν ισχυρίζονται ότι η στρατηγική τους να επιμείνουν στην πυρηνική ενέργεια έχει πλέον δικαιωθεί διπλά, καθώς εξυπηρετεί αποτελεσματικά και τους δύο στόχους. Η Γερμανία, εν τω μεταξύ, εμμένει στην προ δεκαετίας απόφασή της να απέχει από την ατομική ενέργεια, κίνηση που, όμως, αύξησε την εξάρτησή της από το ρωσικό αέριο.
Όσον αφορά το κλίμα, μπορεί να είναι ο Σολτς εκείνος που παίρνει τις πρωτοβουλίες και όχι ο Μακρόν. Το Βερολίνο επιθυμεί η Γαλλία να προωθήσει τη νομοθεσία που συνθέτει το πακέτο Fit For 55 της ΕΕ για το κλίμα προτού το Παρίσι ολοκληρώσει τη θητεία του στην προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ, στα τέλη Ιουνίου. Η κυβέρνηση της Γερμανίας -η οποία περιλαμβάνει τους Πράσινους- φοβάται ότι η Τσεχική Δημοκρατία, η επόμενη χώρα στην προεδρία, μπορεί να μην έχει την πολιτική δύναμη και την αποφασιστικότητα να προωθήσει το πακέτο.
Γάλλοι αξιωματούχοι επιμένουν ότι το Βερολίνο μπορεί να βασιστεί στο Παρίσι: «Η μεγάλη προτεραιότητα για το τέλος της γαλλικής προεδρίας είναι το Fit For 55 στο σύνολό του και σκοπεύουμε να επιταχύνουμε το έργο. Δεν έχουμε σκοπό να βάλουμε κανένα φρένο».
Να μιλήσει για τους «γείτονες»
Το επίπονο ερώτημα για το εάν και πότε θα καλωσορίσουμε νέα μέλη στην ΕΕ έχει προκύψει στην ατζέντα, χάρη στο αίτημα της Ουκρανίας να ενταχθεί γρήγορα στο μπλοκ.
Ενώ τόσο το Παρίσι όσο και το Βερολίνο αντιμετωπίζουν με επιφύλαξη το αίτημα της Ουκρανίας να λάβει το επίσημο καθεστώς υποψηφιότητας προς ένταξη στη σύνοδο κορυφής των ηγετών της ΕΕ τον Ιούνιο, έχουν εδώ και καιρό πολύ διαφορετικές απόψεις σχετικά με την προοπτική ένταξης άλλων χωρών στη ένωση. Το Βερολίνο πίεσε να ανοίξει η πόρτα στις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων, ενώ το Παρίσι εμφανίστηκε πολύ πιο ψύχραιμο στην ιδέα.
Το μεγάλο ερώτημα για το Βερολίνο είναι αν ο Μακρόν είναι έτοιμος να επανεξετάσει τις απόψεις του και να προτείνει κάτι νέο, όπως κάποιοι πιστεύουν ότι θα κάνει.
«Έχει γίνει σαφές στη γαλλική πλευρά ότι η έλλειψη μιας πολιτικής γειτνίασης και διεύρυνσης της ΕΕ έχει γίνει πλέον αφόρητη λόγω της κρίσης στην Ουκρανία. Πρέπει να δημιουργηθεί κάποια μορφή ενταξιακής προοπτικής, προκειμένου να αποφευχθεί η ουδέτερη ζώνη μεταξύ Ρωσίας και ΕΕ», δήλωσε ο Seidendorf.
Γάλλος αξιωματούχος είπε ότι το ζήτημα της διεύρυνσης της ΕΕ χρήζει «εις βάθος προβληματισμού», αλλά επανέλαβε μια θέση που η Γαλλία έχει διατηρήσει εδώ και χρόνια -ότι οποιαδήποτε επέκταση της ΕΕ πρέπει να συμβαδίζει με μια ευρύτερη μεταρρύθμιση του μπλοκ. Αυτό θα μπορούσε να περιλαμβάνει την κατάργηση της απαίτησης για ομοφωνία ψήφων σε ορισμένους τομείς όπως η εξωτερική πολιτική. «Την ημέρα που θα είμαστε 35 χώρες-μέλη της ΕΕ, πρέπει να εφεύρουμε κάτι νέο, έναν νέο μηχανισμό λήψης αποφάσεων», είπε ο αξιωματούχος.
Ο Σολτς έκανε πρόσφατα μια παρόμοια σημείωση, λέγοντας στους δημοσιογράφους ότι η ΕΕ «πρέπει να προωθήσει θεσμικές μεταρρυθμίσεις για να γίνουμε κατάλληλοι για τη διεύρυνση».
Μακρόν: Ας τροποποιήσουμε τουλάχιστον τις Συνθήκες!
Ίσως να πρέπει να περιμένουμε από τον Μακρόν να πιέσει για μια συζήτηση για την αλλαγή των συνθηκών της ΕΕ τόσο στο Στρασβούργο όσο και στο Βερολίνο.
Η Διάσκεψη για το Μέλλον της Ευρώπης, το πνευματικό τέκνο του Μακρόν, ολοκλήρωσε τις εργασίες της τη Δευτέρα, με την τελική παρουσίαση εκατοντάδων προτάσεων από πολίτες της ΕΕ για τη μεταρρύθμιση του τρόπου με τον οποίο λειτουργεί η Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένης της αλλαγής των Συνθηκών. Την περασμένη εβδομάδα, οι προτάσεις οδήγησαν τους ευρωβουλευτές να εγκρίνουν ένα ψήφισμα που «καλεί τη σύγκληση Συνέλευσης μέσω της ενεργοποίησης της διαδικασίας για την αναθεώρηση των Συνθηκών».
Τη Δευτέρα, ο Μακρόν δήλωσε ότι βλέπει θετικά την αναθεώρηση των Συνθηκών και εύχεται να συγκληθεί η Συνέλευση, αλλά αναμένεται να θέσει το ζήτημα και στον Σολτς στο Βερολίνο, σύμφωνα με αξιωματούχο των Ηλυσίων. Από τη μία πλευρά, σημείωσε ο αξιωματούχος, η ΕΕ έχει ήδη καταφέρει να προβεί σε μεγάλες μεταρρυθμίσεις που ευνοούσε ο Μακρόν χωρίς να αλλάξει τις Συνθήκες. Ωστόσο, άλλες ανανεώσεις που υποστηρίζονται από τον Μακρόν θα απαιτούσαν αλλαγή των Συνθηκών, όπως το να δοθεί στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο το δικαίωμα να δρομολογήσει νομοθεσία και να αναθεωρήσει τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ για να συμπεριλάβει το δικαίωμα στην άμβλωση, είπε ο αξιωματούχος των Ηλυσίων.