Βρετανοί επιστήμονες έλυσαν ένα από τα μυστήρια του Στόουνχεντζ, καθορίζοντας την προέλευση πολλών από τους μεγάλιθους που συγκροτούν το φημισμένο νεολιθικό μνημείο στο Γουίλτσαϊρ της Αγγλίας, χάρη σε ένα δείγμα που είχε φυλαχθεί επί δεκαετίες στις ΗΠΑ.
Από τη γεωχημική μελέτη διαπιστώθηκε ότι οι 50 από τους 52 γκρίζους ψαμμιτικούς ογκόλιθους του Στόουνχεντζ προέρχονται από το ίδιο σημείο: μια τοποθεσία που αποκαλείται Γουέστ Γουντς και απέχει περίπου 25 χιλιόμετρα.
Οι ψαμμιτικοί ογκόλιθοι τοποθετήθηκαν στο μνημείο γύρω στο 2500 π.Χ. Ο μεγαλύτερος έχει ύψος 9,1 μέτρα και ο βαρύτερος ζυγίζει περίπου 30 τόνους.
«Οι ψαμμιτικοί ογκόλιθοι αποτελούν τον εξωτερικό κύκλο και το κεντρικό τρίλιθο (δύο κάθετοι μεγάλιθοι που στηρίζουν έναν οριζόντιο). Είναι πελώριοι», είπε ο γεωμορφολόγος Ντέιβιντ Νας, του Πανεπιστημίου του Μπράιτον, που ήταν επικεφαλής της έρευνας που δημοσιεύθηκε στην επιστημονική επιθεώρηση Science Advances.
«Το πώς μεταφέρθηκαν στο σημείο είναι αντικείμενο εικασιών. Δεδομένου του μεγέθους τους, είτε τους έσυραν είτε τους μετακίνησαν με κυλινδρικές ράβδους μέχρι το Στόουνχεντζ. Δεν γνωρίζουμε την ακριβή διαδρομή, όμως τουλάχιστον τώρα έχουμε μια αφετηρία και έναν τερματισμό», πρόσθεσε ο Νας.
Οι επιστήμονες είχαν διαπιστώσει στο παρελθόν ότι οι μικρότεροι μονόλιθοι προέρχονταν από το Πέμπροκσιρ της Ουαλίας, μια περιοχή που απέχει 250 χιλιόμετρα από το Στόουνχεντζ.
Καθοριστικό ρόλο στην έρευνα έπαιξε ένα δείγμα ψαμμιτικού ογκόλιθου, το οποίο είχε αφαιρεθεί από το μνημείο στα τέλη της δεκαετίας του 1950, όταν είχαν τοποθετηθεί μεταλλικές ράβδοι για να σταθεροποιήσουν έναν ραγισμένο μεγάλιθο. Το δείγμα αυτό δόθηκε ως αναμνηστικό στον Ρόμπερτ Φίλιπς, έναν άνδρα που εργαζόταν στην εταιρεία που είχε αναλάβει τα έργα συντήρησης. Ο Φίλιπς το πήρε μαζί του (έλαβε και τη σχετική άδεια εξαγωγής) όταν μετανάστευσε στις ΗΠΑ, το 1977. Εζησε στη Νέα Υόρκη, το Ιλινόι, την Καλιφόρνια και τέλος στη Φλόριντα. Αποφάσισε να το επιστρέψει στη Βρετανία το 2018 και την ίδια χρονιά πέθανε.
Οι ερευνητές ανέλυσαν αυτό το δείγμα -είναι μια διαδικασία που καταστρέφει την πέτρα και επομένως δεν ήταν δυνατόν να εφαρμοστεί στους μεγάλιθους- και καθόρισαν το γεωχημικό αποτύπωμα του ψαμμιτικού ογκόλιθου από τον οποίο προήλθε. Αυτό το αποτύπωμα ταίριαζε με τους ψαμμόλιθους του Γουέστ Γουντς και με όλους τους μεγάλιθους του Στόουνχεντζ, εκτός από δύο.
«Ελπίζω αυτό που ανακαλύψαμε να βοηθήσει τον κόσμο να καταλάβει περισσότερα για την τεράστια προσπάθεια που καταβλήθηκε για την κατασκευή του Στόουνχεντζ», κατέληξε ο Νας.