Οι Λευκορώσοι είχαν πάντα τη φήμη των πιο πράων και πολιτισμένων από τους σλαβικούς λαούς.
Όταν έγιναν οι μαζικές διαδηλώσεις κατά του καθεστώτος Λουκασένκο, το καλοκαίρι του 2020, μετατράπηκε σχεδόν σε αστείο το γεγονός ότι πολλοί κάτοικοι του Μινσκ έβγαζαν τα παπούτσια τους για να ανέβουν στα παγκάκια προκειμένου να φωνάξουν συνθήματα κατά του δικτάτορα.
Στην πραγματικότητα, βέβαια, δεν ήταν καθόλου αστείο αυτό που έγινε στη χώρα το διάστημα 2020-2021. Οι λαϊκές κινητοποιήσεις που ξεκίνησαν ως αντίδραση στην εκτεταμένη νοθεία στις εκλογές καταπνίγηκαν στο αίμα, χιλιάδες άτομα φυλακίστηκαν και βασανίστηκαν, δεκάδες χιλιάδες διέφυγαν στο εξωτερικό, άγνωστος αριθμός ανθρώπων δολοφονήθηκε.
Οι Λευκορώσοι, με την ευγένειά τους, δεν κατάφεραν να νικήσουν τον αιμοβόρο κατασταλτικό μηχανισμό του Λουκασένκο, ενώ και η Ευρώπη φαίνεται να σήκωσε τα χέρια ψηλά ακόμα και όταν ο Λευκορώσος δικτάτορας πραγματοποίησε αεροπειρατεία, αναγκάζοντας ένα αεροπλάνο να προσγειωθεί στη Λευκορωσία για να απαγάγει τον αντιπολιτευόμενο δημοσιογράφο Ρομάν Προτασέβιτς και τη Ρωσίδα φίλη του (πτήση Ryanair Αθήνα-Βίλνιους στις 23 Μαΐου 2021).
Έκτοτε, πολλά έχουν συμβεί και η «αποτυχημένη εξέγερση» των Λευκορώσων φαίνεται να έχει ξεχαστεί στη δύση. Δεν έχει ξεχαστεί όμως από μεγάλη μερίδα των Λευκορώσων, που ελπίζουν κάποια στιγμή να ζήσουν σε μια ελεύθερη χώρα.
Ορισμένοι θεωρούν ότι για να νικηθεί ο Λουκασένκο θα πρέπει να νικηθεί ο κύριος σύμμαχος και υποστηρικτής του, Βλαντίμιρ Πούτιν, και γι' αυτό έχουν πάρει τα όπλα και πολεμούν στο πλευρό των Ουκρανών, έχοντας σχηματίσει το Σύνταγμα Kastuś Kalinoŭski, το οποίο έχει διακριθεί σε σημαντικές μάχες κατά τη διάρκεια της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία.
Το iefimerida.gr συνομίλησε στο Κίεβο με ένα από τα παλαιότερα μέλη του Συντάγματος Όλεγ Οβτσίννικοβ, με το στρατιωτικό παρατσούκλι «Άσγκερντ», και τον ρώτησε για τον αγώνα των Λευκορώσων στην Ουκρανία αλλά και στη χώρα τους.
Γιατί οι Λευκορώσοι πολεμούν στην Ουκρανία; Πόσοι είναι στον ουκρανικό στρατό;
Ορισμένοι Λευκορώσοι εντάχθηκαν στις ένοπλες δυνάμεις της Ουκρανίας ήδη από το 2014 (σ.σ. κατάληψη Κριμαίας, πόλεμος στο Ντονμπάς), ενώ από την αρχή της πλήρους κλίμακας εισβολής εντάχθηκαν πιο μαζικά. Το κάναμε επειδή καταλαβαίνουμε τι είναι η Ρωσία. Καταλαβαίνουμε ότι ο κύριος εχθρός και της Ουκρανίας και της Λευκορωσίας είναι η Ρωσία. Μια από τις αιτίες που ο Λουκασένκο είναι ακόμα στην εξουσία είναι επειδή τον υποστηρίζει ενεργά η Ρωσία. Και γι' αυτό εμείς πολεμούμε τώρα εδώ στην Ουκρανία και για την Ουκρανία, αλλά πρωτίστως για τη Λευκορωσία, διότι αν δεν υπήρχε η υποστήριξη εκ μέρους της Ρωσίας δεν θα υπήρχε ούτε ο Λουκασένκο. Η υποστήριξη της Ρωσίας στον Λουκασένκο θα σταματήσει όταν η Ουκρανία νικήσει τη Ρωσία.
Είμαστε πολλοί οι Λευκορώσοι που πολεμούμε στον ουκρανικό στρατό, αλλά εν καιρώ πολέμου δεν μπορεί κανείς να σας πει πόσοι είμαστε γιατί αποτελεί στρατιωτικό απόρρητο.
Οι Λευκορώσοι αγαπούν τον Λουκασένκο;
Όχι. Γι' αυτό είναι πολύ διαφορετική η κατάσταση στη Ρωσία από τη Λευκορωσία. Γιατί αν πάρουμε τη Ρωσία, εκεί δεν υπάρχει δικτατορία καθ’ εαυτή, αλλά υπάρχει απολυταρχικό καθεστώς. Γιατί η εξουσία του Πούτιν κρατιέται όχι από τους ενόπλους και τον εξαναγκασμό αλλά από την υποστήριξη του πληθυσμού. Δυστυχώς, οι δημοκράτες δεν έμειναν για πολύ καιρό στα πράγματα στη Ρωσία και γι' αυτό οι περισσότεροι Ρώσοι (δεν έχουν μάθει διαφορετικά) επιλέγουν το «σκληρό χέρι» της εξουσίας.
Η κατάσταση στη Λευκορωσία είναι διαφορετική. Στις πρόσφατες εκλογές είδαμε ότι περισσότερο από 70% του πληθυσμού δεν στηρίζει την εξουσία του Λουκασένκο. Το είδαμε στα γεγονότα του 2020-2021, αλλά και τον Φεβρουάριο του 2022, όταν οι Λευκορώσοι έβγαιναν μαζικά στους δρόμους για να διαμαρτυρηθούν για τον πόλεμο της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας.
Πώς αξιολογείτε την αντίδραση της δύσης στο περιστατικό της απαγωγής Προτασέβιτς και συνολικά στο θέμα της Λευκορωσίας;
Οι αντιδράσεις της δύσης όσον αφορά τον Λουκασένκο ήταν -ας πούμε- αδύναμες. Με τις δικτατορίες δεν πρέπει να κάνεις οποιαδήποτε διαπραγμάτευση. Με τις δικτατορίες πρέπει να μιλάς σκληρά, οι δικτάτορες καταλαβαίνουν μόνο τη γλώσσα της δύναμης. Οι δικτάτορες δεν καταλαβαίνουν από διαπραγματεύσεις, τις εκλαμβάνουν ως αδυναμία. Πρέπει να συζητάς μαζί τους μόνον από θέση ισχύος.
Τώρα μιλάτε λευκορωσικά. Δεν έχω ακούσει ποτέ σε δημόσια εμφάνιση τον Λουκασένκο να μιλάει λευκορωσικά.
Ο Λουκασένκο δεν μιλάει λευκορωσικά από άποψη. Μιλάει ρωσικά. Διότι πνευματικά δεν είναι Λευκορώσος αλλά Ρώσος, από την κορυφή μέχρι τα νύχια, μάλιστα είναι σοβιετικός Ρώσος. Μισεί οτιδήποτε εθνικό της Λευκορωσίας και γι' αυτό από την πρώτη μέρα του στην εξουσία πολεμάει ενάντια σε οτιδήποτε εθνικό της Λευκορωσίας. Πολεμάει κατά των εθνικών συμβόλων, κατά του λευκορωσικού πολιτισμού -τον αντιμετωπίζει ως επαρχιώτικο- και πολεμάει κατά της λευκορωσικής γλώσσας.
Γι' αυτό στα παράνομα δημοψηφίσματα που έκανε όρισε τα ρωσικά ως δεύτερη κρατική γλώσσα και τώρα τα ρωσικά έγιναν η επικρατούσα γλώσσα στη Λευκορωσία.
Η κατάσταση έχει ως εξής: Δεν υπάρχει σήμερα ούτε ένα πανεπιστήμιο που να λειτουργεί στη λευκορωσική γλώσσα, ούτε ένα σχολείο.
Εγώ πιστεύω ότι ο Λουκασένκο καταστρέφει τη λευκορωσική γλώσσα μεθοδικά και συστηματικά. Εγώ, για παράδειγμα, από την πρώτη μέχρι την έκτη τάξη του σχολείου διδασκόμουν στη λευκορωσική γλώσσα, και όλα τα σχολεία μας λειτουργούσαν στα λευκορωσικά. Κάποια στιγμή τα σχολεία πέρασαν ξαφνικά στα ρωσικά. Εμάς δεν μας ρώτησε κανείς, αν θέλουμε ή όχι κάτι τέτοιο.
Ο Λουκασένκο μισεί οτιδήποτε λευκορωσικό με εθνικό χαρακτήρα. Γι' αυτό από την πρώτη μέρα επιχειρεί να τα καταστρέψει. Αυτό γινόταν και πριν από τις διαδηλώσεις του 2020, αλλά εντάθηκε πολύ περισσότερο μετά από αυτές. Γιατί χάρη στις διαδηλώσεις του 2020 πολλοί Λευκορώσοι κατάλαβαν ότι είναι Λευκορώσοι. Και κατάλαβαν ότι η γλώσσα είναι εξίσου σημαντική, ότι είναι εκείνο το εργαλείο που χτίζει το λευκορωσικό έθνος. Γι' αυτό, μετά το 2020 οι άνθρωποι του Λουκασένκο κάνουν ακόμα σκληρότερες διώξεις κατά εκείνων που μιλούν λευκορωσικά στη Λευκορωσία.
Όταν κάποιος μιλάει λευκορωσικά, στο δρόμο για παράδειγμα, είναι ένας από τους λόγους για να λάβουν κατασταλτικά μέτρα εναντίον του, να ελέγξουν τα χαρτιά του και να πραγματοποιήσουν και άλλους ελέγχους για να βρουν κάτι ενοχοποιητικό εναντίον του.
Τι θα πείτε στους ανθρώπους στη δύση που θεωρούν ότι οι Ρώσοι και οι Λευκορώσοι είναι ένας λαός;
Οι Ρώσοι και οι Λευκορώσοι είναι εντελώς διαφορετικοί λαοί. Και ιστορικά και πνευματικά. Αυτό μας το επιβεβαίωσαν τα γεγονότα του 2020 και του 2022.
Το 2020 οι Λευκορώσοι βγήκαν στους δρόμους κατά της δικτατορίας, κατά του Λουκασένκο. Βγήκαν και κατά του Πούτιν, όταν ο Πούτιν είπε επίσημα ότι θα στηρίξει τον Λουκασένκο.
Το 2022 έδειξε ότι οι Λευκορώσοι δεν είναι αυτοκρατορικό έθνος και ότι στέκονται δίπλα στους Ουκρανούς. Αυτό το απέδειξαν με τις διαδηλώσεις που έκαναν και ότι τώρα μάχονται και δίνουν τις ζωές τους για την Ουκρανία. Αλλά δίνουν τη ζωή τους και για τη Λευκορωσία, γιατί καταλαβαίνουν ότι χωρίς την ελευθερία της Λευκορωσίας δεν θα υπάρχει ελευθερία της Ουκρανίας και χωρίς την ελευθερία της Ουκρανίας δεν θα υπάρχει ελευθερία για τη Λευκορωσία.
Τα γεγονότα του 2022 έδειξαν ότι οι Λευκορώσοι δεν υποστηρίζουν τη Ρωσία. Αν πραγματικά οι Λευκορώσοι στήριζαν τη Ρωσία, τα ρωσικά στρατεύματα ήδη από την πρώτη μέρα της εισβολής θα συμμετείχαν στον πόλεμο κατά της Ουκρανίας. Ο Πούτιν δεν έδωσε τέτοια εντολή επειδή καταλαβαίνει πολύ καλά τις αντιπολεμικές διαθέσεις και στην κοινωνία και στον στρατό της Λευκορωσίας.
Σήμερα είστε στο κέντρο του Κιέβου και κρατάτε αυτό το πλακάτ. Ποιοι είναι οι άνθρωποι αυτοί στο πλακάτ;
Αυτοί είναι οι συμπολεμιστές Λευκορώσοι που αιχμαλωτίστηκαν από Ρώσους στις 26 Ιουνίου 2022, κοντά στο Λισιτσιάνσκ. Και από τότε είναι κρατούμενοι. Δεν ξέραμε από την αρχή την τύχη τους, αλλά μετά οι Ρώσοι έβγαλαν στη δημοσιότητα βίντεο με την ανάκρισή τους. Μετά δεν είχαμε νέα τους μέχρι που απελευθερώθηκαν ορισμένα μέλη του Αζόφ, που μας είπαν ότι μαζί τους κρατούνταν και δύο Λευκορώσοι και επιβεβαίωσαν τα στρατιωτικά τους παρατσούλια. Μας έλεγαν ότι οι Ρώσοι συμπεριφέρονταν στους Λευκορώσους πιο σκληρά ακόμα και από τους Αζοφίτες. Ότι τους βασάνιζαν και τους χτυπούσαν κάθε μέρα. Και στέκομαι εδώ για να θυμίζω ότι υπάρχουν και δικοί μας άνθρωποι στα χέρια των Ρώσων.