Μπορεί να έχουν γραφεί μελέτες επί μελετών για τον Λεονάρντο ντα Βίντσι, αλλά μια κρίσιμη λεπτομέρεια για τον δημιουργό της Μόνα Λίζα περιβάλλεται από έναν πέπλο μυστηρίου: ποια ήταν η μητέρα του;
Απάντηση στο ερώτημα αυτό υποστηρίζει ότι δίνει μια νέα έρευνα, σύμφωνα με την οποία ο διάσημος ζωγράφος της Αναγέννησης και πηγή καύχησης για την Ιταλία, ήταν μόνον κατά το ήμισυ Ιταλός από την πλευρά του πατέρα του, αφού η μητέρα του ήταν μια Τσερκέζα σκλάβα από τον Καύκασο.
Η μητέρα του Λεονάρντο ντα Βίντσι πιστευόταν εδώ και καιρό ότι ήταν μια χωρική από την Τοσκάνη, αλλά ο καθηγητής του Πανεπιστημίου της Νάπολης, Κάρλο Βέτσε, μελετητής της Αναγέννησης και ειδικός στον ζωγράφο, που ο στραβισμός του τον βοήθησε να φιλοτεχνήσει αριστουργήματα, υποστηρίζει ότι η αλήθεια είναι λίγο πιο περίπλοκη.
«Η μητέρα του Λεονάρντο ήταν μια Τσερκέζα σκλάβα, που την πήραν από το σπίτι της στην οροσειρά του Καυκάσου και την πούλησαν και τη μεταπούλησαν αρκετές φορές στην Κωνσταντινούπολη, μετά στη Βενετία προτού φθάσει στη Φλωρεντία», δήλωσε στο Γαλλικό Πρακτορείο. Στον τελευταίο σταθμό της ήταν που γνώρισε έναν νεαρό συμβολαιογράφο, τον Πιέρο ντα Βίντσι «κι ο γιος τους ονομάστηκε Λεονάρντο».
Τι αποκαλύπτουν τα αρχεία της Φλωρεντίας για τη μητέρα του Λεονάρντο ντα Βίντσι
Τα ευρήματα του Ιταλού καθηγητή, που μελέτησε επί δεκαετίες τον Ντα Βίντσι και τα αριστουργήματά του -μεταξύ των οποίων συγκαταλέγεται πιθανώς και ένα πορτρέτο του Νικολό Μακιαβέλι- βασίζονται στα αρχεία της πόλης της Φλωρεντίας και αποτέλεσαν τη βάση για το νέο του βιβλίο, με τίτλο «Το Χαμόγελο της Αικατερίνης: Η μητέρα του Λεονάρντο ντα Βίντσι», που ρίχνει νέο φως σε αυτή την αρχετυπική παγκόσμια ιδιοφυΐα.
Η όποια νέα ανακάλυψη για τον Ντα Βίντσι, τους προγόνους και τους απογόνους του αποτελεί αντικείμενο διαμάχης για τους ειδικούς που μελετούν τον μάστορα της Αναγέννησης, αλλά ο καθηγητής Βέτσε στηρίζει τους ισχυρισμούς του σε μια σειρά ιστορικών εγγράφων, που συγκέντρωσε υπομονετικά, ανάμεσά τους και ένα που έγραψε ο ίδιος ο πατέρας του Ντα Βίντσι, ένα νομικό κείμενο της χειραφέτησης της Αικατερίνης, που της επέτρεψε να «ανακτήσει την ελευθερία και την αξιοπρέπειά της ως ανθρώπου».
«Πνεύμα ελευθερίας»
Το έγγραφο αυτό χρονολογείται από το 1452 μ.Χ. και παρουσιάστηκε στις 14 Μαρτίου σε συνέντευξη Τύπου στην έδρα του εκδοτικού οίκου Giunti στη Φλωρεντία. Το έγραψε «ο άνδρας που αγάπησε την Αικατερίνη, όταν ήταν ακόμη σκλάβα και απέκτησε μαζί της αυτό το παιδί ονόματι Λεονάρντο και ήταν επίσης το πρόσωπο που τη βοήθησε να βρει την ελευθερία», δήλωσε ο Κάρλο Βέτσε.
Η θεωρία του αλλάζει την οπτική για τον Ντα Βίντσι, που εθεωρείτο μέχρι τώρα καρπός του παράνομου έρωτα του Πιέρο ντα Βίντσι και μιας άλλης γυναίκας, της νεαρής χωρικής από την Τοσκάνη, Κατερίνας ντι Μέο Λίπι, μιας ορφανής κοπέλας που ζούσε σε αγροικία κοντά στο χωριό Βίντσι, όπου γεννήθηκε ο Λεονάρντο και απ’ όπου πήρε το όνομά του, όπως είχε υποστηρίξει το 2017 ο πρώην καθηγητής Ιστορίας της Τέχνης στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, Μάρτιν Κεμπ.
Ο Λεονάρντο γεννήθηκε το 1452 στα περίχωρα της Φλωρεντίας και πέρασε μεγάλο μέρος της ζωής του ταξιδεύοντας για να αφήσει την τελευταία του πνοή το 1519 στην Αμπουάζ της Γαλλίας, στην αυλή του βασιλιά Φραγκίσκου Α΄. Ο Βέτσε πιστεύει ότι οι δοκιμασίες που έζησε η σκλάβα, «μετανάστρια» μητέρα του στη ζωή της είχαν αντίκτυπο στο έργο του ιδιοφυούς Ντα Βίντσι.
«Η Αικατερίνη άφησε στον Λεονάρντο μια μεγάλη κληρονομιά και σίγουρα το πνεύμα της ελευθερίας που διαπνέει όλο το επιστημονικό και πνευματικό του έργο».
Ο πολυμαθής Λεονάρντο ντα Βίντσι
Πράγματι, ο Ντα Βίντσι ήταν πολυμαθής, ένας καλλιτέχνης που διακρίθηκε σε πολλούς κλάδους: από τη γλυπτική, το σχέδιο, τη μουσική και τη ζωγραφική μέχρι τη μηχανική, την ανατομία, τη βοτανολογία και την αρχιτεκτονική. «Δεν άφηνε τίποτε να τον σταματήσει», λέει ο Βέτσε.
Ορισμένοι ίσως θεωρούν ότι η ιδέα ότι ο Ντα Βίντσι ενσάρκωνε τον «Άνθρωπο της Αναγέννησης» είναι πολύ καλή για να είναι αληθινή. Αλλά ο ειδικός στον Λεονάρντο ιστορικός και μέλος της έγκριτης επιστημονικής ακαδημίας Lincei της Ρώμη, Πάολο Γκαλούτσι, λέει ότι η θεωρία του συναδέλφου του από τη Νάπολη είναι «μακράν η πειστικότερη» για τον μεγάλο ζωγράφο, επισημαίνοντας την ποιότητα των ντοκουμέντων που παραθέτει ο Βέτσε. «Φυσικά, υπάρχει ακόμη μια ελάχιστη αμφιβολία, διότι δεν μπορούμε να αποδείξουμε (αυτή τη θεωρία) με ένα τεστ DNA», παραδέχθηκε.