Οι πρωτοφανείς κυρώσεις που επέβαλε η ΕΕ στην Ρωσία, εξαιτίας της απαράδεκτης εισβολής στην Ουκρανία έχουν προκαλέσει πολλαπλά πλήγματα στο καθεστώς Πούτιν.
Κάποιες ώρες προτού ξεκινήσει την αποκαλούμενη «ειδική στρατιωτική επιχείρηση» η Ρωσία στην Ουκρανία, η ΕΕ έφερε το πρώτο πακέτο κυρώσεων, εγκαινιάζοντας ένα πλέγμα μέτρων που θα προκαλούσαν οικονομική και πολιτική ασφυξία στα σχέδια του Πούτιν και της ρωσικής ελίτ.
Απαγόρευση παροχής κεφαλαίων ή οικονομικών πόρων σε φυσικά πρόσωπα και οντόντητες
H αρχή έγινε απέναντι σε σε συγκεκριμένα πρόσωπα και εταιρείες-οργανισμούς. Ταξιδιωτική απαγόρευση, δέσμευση περιουσιακών στοιχείων, απαγόρευση παροχής κεφαλαίων και δέσμευση περιουσιακών στοιχείων, ήταν τα μέτρα που στοχευμένα εφάρμοσε η ΕΕ.
Τα μέτρα αυτά αφορούσαν πλέον 877 φυσικά πρόσωπα, συμπεριλαμβανομένων περισσότερων από 30 ολιγαρχών και 62 οντότητες. Έχουν δεσμευτεί ακόμα και περιουσιακά στοιχεία του προέδρου Βλάντιμιρ Πούτιν και του υπουργού Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ.
Κυρώσεις στον χρηματοοικονομικό τομέα
Η ΕΕ αποφάσισε την διακοπή της πρόσβαση της Ρωσίας στις κεφαλαιαγορές της Ενωσης, γεγονός που θα αυξήσει το κόστος δανεισμού για τις οντότητες στις οποίες επιβλήθηκαν κυρώσεις και θα διαβρώσει σταδιακά τη βιομηχανική βάση της Ρωσίας, με:
- την απαγόρευση κάθε μορφής δανεισμού προς ορισμένες ρωσικές τράπεζες και τη ρωσική κυβέρνηση (συμπεριλαμβανομένης της κεντρικής τράπεζας), καθώς και της αγοράς τίτλων που έχουν εκδοθεί από αυτές
- την επιβολή πλήρους δέσμευσης των περιουσιακών στοιχείων και απαγόρευσης χρηματοδότησης τριών ρωσικών τραπεζών
- την πλήρη απαγόρευση κάθε συναλλαγής με ορισμένες ρωσικές κρατικές επιχειρήσεις σε διάφορους τομείς — το στρατιωτικοβιομηχανικό σύμπλεγμα του Κρεμλίνου
- την αποσαφήνιση ότι τα κρυπτοστοιχεία εμπίπτουν στην έννοια των «κινητών αξιών»
- την απαγόρευση της αξιολόγησης της Ρωσίας και ρωσικών εταιρειών από ενωσιακούς οργανισμούς αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας, και της παροχής υπηρεσιών αξιολόγησης σε Ρώσους πελάτες
- τη στοχοποίηση της ρωσικής ελίτ μέσω της απαγόρευσης της διατήρησης των υψηλών καταθέσεών της σε τράπεζες της ΕΕ
- συμφωνία αποκλεισμού βασικών ρωσικών τραπεζών από το σύστημα SWIFT, το κυρίαρχο παγκοσμίως σύστημα διαβίβασης χρηματοοικονομικών μηνυμάτων.
- απαγόρευση των επενδύσεων σε έργα που συγχρηματοδοτούνται από το Ρωσικό Ταμείο Άμεσων Επενδύσεων. Έχει απαγορευθεί επίσης η διάθεση τραπεζογραμματίων ευρώ στη Ρωσία.
Το μέτρο αυτό θα εμποδίσει τις εν λόγω τράπεζες να διεξάγουν τις χρηματοοικονομικές συναλλαγές τους παγκοσμίως με ταχύ και αποδοτικό τρόπο. Το 70% του ρωσικού τραπεζικού συστήματος (σε όρους ενεργητικού), η κυβέρνηση και βασικές κρατικές εταιρείες δεν θα μπορούν πλέον να αναχρηματοδοτηθούν σε κεφαλαιαγορές της ΕΕ.
Κυρώσεις στον τομέα της ενέργειας
Η Απαγόρευση των εξαγωγών συγκεκριμένων τεχνολογιών διύλισης, η οποία προστίθεται στην υφιστάμενη από το 2014 απαγόρευση των εξαγωγών πετρελαϊκού εξοπλισμού, θα καταστήσει για τη Ρωσία δυσκολότερη και δαπανηρότερη την αναβάθμιση των διυλιστηρίων πετρελαίου της.
Εκτεταμένη απαγόρευση νέων επενδύσεων σε ολόκληρο τον ρωσικό ενεργειακό τομέα, με περιορισμένες εξαιρέσεις για τη μη στρατιωτική πυρηνική ενέργεια και τη μεταφορά ορισμένων ενεργειακών προϊόντων πίσω στην ΕΕ.
Αεροδιαστημικός τομέας, ναυτιλιακός τομέας και τομέας των μεταφορών
Απαγόρευση της εξαγωγής, πώλησης, προμήθειας ή μεταφοράς κάθε είδους αεροσκαφών, εξαρτημάτων και εξοπλισμού αεροσκαφών προς τη Ρωσία.
Τα τρία τέταρτα του υπάρχοντος εμπορικού στόλου αεροσκαφών της Ρωσίας έχουν κατασκευαστεί στην ΕΕ, στις ΗΠΑ και στον Καναδά. Αυτό σημαίνει ότι η Ρωσία δεν θα μπορεί να συντηρεί τον στόλο της σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα.
Είδη διπλής χρήσης και είδη προηγμένης τεχνολογίας
Αυστηροποίηση των υφιστάμενων ελέγχων των εξαγωγών για τα είδη διπλής χρήσης, ώστε να πληγούν ευαίσθητοι τομείς του στρατιωτικοβιομηχανικού συμπλέγματος της Ρωσίας και να περιοριστεί η πρόσβαση της Ρωσίας σε κρίσιμη προηγμένη τεχνολογία .
Οι κυρώσεις θα πλήξουν την πρόσβαση της Ρωσίας σε σημαντικές τεχνολογίες πέραν των ειδών και των τεχνολογιών διπλής χρήσης και θα υποβαθμίσουν με την πάροδο του χρόνου τις τεχνολογικές της ικανότητες.
Αναστολή της μεταχείρισης του μάλλον ευνοουμένου κράτους στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου
Η ΕΕ, σε συνεργασία με τις χώρες της G7 και άλλους ομονοούντες εταίρους, από τις 15 Μαρτίου έχει σταματήσει να παρέχει στη Ρωσία τη μεταχείριση του μάλλον ευνοουμένου κράτος στο πλαίσιο του ΠΟΕ. Το γεγονός αυτό στερεί από τη Ρωσία βασικά εμπορικά πλεονεκτήματα που παρέχει η ιδιότητα του μέλους του ΠΟΕ.
Η ΕΕ αποφάσισε να ενεργήσει όχι μέσω αύξησης των εισαγωγικών δασμών, αλλά μέσω μιας σειράς κυρώσεων που περιλαμβάνουν απαγορεύσεις στις εισαγωγές ή εξαγωγές συγκεκριμένων αγαθών. Η απαγόρευση των εισαγωγών προϊόντων χάλυβα, για παράδειγμα, θα κοστίσει στη Ρωσία περίπου 3,3 δισ. ευρώ σε απώλεια εσόδων από εξαγωγές. Απαγόρευση των εξαγωγών από την ΕΕ ειδών πολυτελείας, μέτρο που στρέφεται άμεσα κατά των ρωσικών ελίτ.
Διπλωματικό «μπλόκο»
Αναστολή της απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης για τους διπλωμάτες και της απλούστευσης της έκδοσης θεωρήσεων για τους κατόχους υπηρεσιακών διαβατηρίων και τους επιχειρηματίες.
Ρώσοι κάτοχοι διπλωματικών διαβατηρίων δεν απαλλάσσονται πλέον από την υποχρέωση θεώρησης για τα ταξίδια στην ΕΕ. Οι Ρώσοι κυβερνητικοί αξιωματούχοι και επιχειρηματίες δεν θα απολαμβάνουν πλέον διευκολύνσεις, όπως χαμηλότερο τέλος θεώρησης, όταν υποβάλλουν αίτηση θεώρησης.
Από την άλλη μέτρο αυτό δεν επηρεάζει γενικευμένα τους Ρώσους πολίτες, οι οποίοι θα συνεχίσουν να απολαμβάνουν τα οφέλη της συμφωνίας για την απλούστευση της έκδοσης θεωρήσεων που απολαμβάνουν και σήμερα.
Επιβολή κυρώσεων σε παράγοντες παραπληροφόρησης
Τα κρατικά μέσα Russia Today και Sputnik διαδραματίζουν καίριο και καθοριστικό ρόλο στην υποστήριξη της επίθεσης της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας. Αποτελούν σημαντική και άμεση απειλή για τη δημόσια τάξη και ασφάλεια της ΕΕ. Για τον λόγο αυτό η ΕΕ αποφάσισε να επιβάλει κυρώσεις στα εργαλεία παραπληροφόρησης και χειραγώγησης πληροφοριών του Κρεμλίνου, με άμεση αναστολή της μετάδοσης και διανομής των Russia Today και Sputnik εντός ή προς την ΕΕ -π.χ. μέσω καλωδίου, δορυφόρου, IPTV, πλατφορμών, ιστότοπων και εφαρμογών. Αναστέλλονται όλες οι σχετικές άδειες, εγκρίσεις και ρυθμίσεις διανομής.
Λευκορωσία- Θα πληρώσει τη στήριξή της στη Ρωσία
Δέσμη κυρώσεων κατά της Λευκορωσίας, που πλήττει τους σημαντικότερους τομείς και πρόσωπα που υποστηρίζουν τη ρωσική πολεμική προσπάθεια.
Κυρώσεις για την κάλυψη των υφιστάμενων κενών και την επιβολή επιπλέον περιορισμών στις εισαγωγές και τις εξαγωγές σε βασικούς οικονομικούς τομείς:
- Κατάργηση της εξαίρεσης για τις συμβάσεις που συνάφθηκαν πριν από τη θέσπιση των υφιστάμενων κυρώσεων.
- Προσθήκη νέων απαγορεύσεων στις εισαγωγές προϊόντων ποτάσας, προϊόντων ξύλου, προϊόντων τσιμέντου, προϊόντων σιδήρου και χάλυβα και προϊόντων καουτσούκ, και απαγορεύσεων στις εξαγωγές ορισμένων τύπων μηχανημάτων, ειδών και τεχνολογιών διπλής χρήσης, καθώς και άλλων προηγμένων αγαθών και τεχνολογιών που θα μπορούσαν να συμβάλουν στη βελτίωση του στρατιωτικού και τεχνολογικού τομέα, καθώς και του τομέα της άμυνας και της ασφάλειας της Λευκορωσίας.
- Στοχευμένα περιοριστικά μέτρα σε υψηλόβαθμα μέλη του στρατιωτικού προσωπικού της Λευκορωσίας.
- Απαγορεύσεις στη χρήση του συστήματος SWIFT παρόμοιες με αυτές που ισχύουν για τη Ρωσία και περαιτέρω επέκταση των υφιστάμενων χρηματοοικονομικών περιορισμών, σε ευθυγράμμιση με τα μέτρα που εφαρμόζονται ήδη στο πλαίσιο των κυρώσεων σε βάρος της Ρωσίας.
Λόγω της ουσιώδους υποστήριξης της Λευκορωσίας στη ρωσική εισβολή, η διαδικασία προσχώρησής
της στον Παγκόσμιο Οργανισμού Εμπορίου αναστέλλεται και η ΕΕ δεν θα συμμετάσχει σε εργασίες που σχετίζονται με την προσχώρηση. Αυτό επιβεβαιώθηκε σε κοινή δήλωση με άλλα μέλη του ΠΟΕ που συμμερίζονται τις ίδιες απόψεις στις 22 Μαρτίου.
Συγκρότηση Ειδικής ομάδας «Δέσμευση και κατάσχεση»
Η Επιτροπή έχει συστήσει ειδική ομάδα με την ονομασία «Δέσμευση και κατάσχεση» για να διερευνήσει τη σχέση μεταξύ περιουσιακών στοιχείων που ανήκουν σε πρόσωπα που περιλαμβάνονται στον κατάλογο των ενωσιακών κυρώσεων και εγκληματικών δραστηριοτήτων.
Αν και οι έρευνες και διώξεις εμπίπτουν στην αρμοδιότητα των κρατών μελών, στόχος της ειδικής ομάδας είναι η βελτίωση του συντονισμού σε επιχειρησιακό επίπεδο προκειμένου να διασφαλιστεί η αποτελεσματική εφαρμογή των ενωσιακών κυρώσεων σε όλα τα κράτη μέλη.
Η ειδική ομάδα απαρτίζεται από εκπροσώπους της Επιτροπής, σημεία επαφής από κάθε κράτος μέλος, εκπροσώπους της Eurojust και εκπροσώπους της Europol. Θα συντονίζει το έργο της με την ειδική ομάδα «Ρωσικές ελίτ, εντολοδόχοι και ολιγάρχες» (REPO), η οποία συστάθηκε μεταξύ των χωρών της G7, της Αυστραλίας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Θα συνεδριάζει εβδομαδιαία και θα παραμείνει ενεργή για το αναγκαίο χρονικό διάστημα.