Εκατομμύρια ψηφοφόροι στην Τουρκία θα προσέλθουν την Κυριακή στις κάλπες για τις κρίσιμες δημοτικές εκλογές - ένα τεστ για τη δημοτικότητα του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και του κόμματός του, που αγωνιά να ανακτήσει τους μεγάλους δήμους που απώλεσε προ πενταετίας.
Μια νίκη των υποψηφίων του κυβερνώντος κόμματος στην Κωνσταντινούπολη και στην Άγκυρα ενδέχεται να ωθήσει, σύμφωνα με αναλυτές, τον Ερντογάν να επιδιώξει αναθεώρηση του Συντάγματος προκειμένου να παρατείνει την παραμονή του στην εξουσία μετά τη λήξη της τρέχουσας θητείας του. Από την άλλη πλευρά, αν οι μεγάλοι δήμοι παραμείνουν στα χέρια της διασπασμένης και αποθαρρημένης μετά την ήττα στις περσινές προεδρικές και βουλευτικές εκλογές αντιπολίτευσης, θα τη βοηθήσουν να ανακάμψει.
Η μάχη για την Κωνσταντινούπολη
Στις εκλογές του 2019 η ενωμένη αντιπολίτευση απέσπασε την Άγκυρα και την Κωνσταντινούπολη τερματίζοντας τον 25ετή έλεγχό τους από το AKP του Ερντογάν. Ειδικά η απώλεια της Κωνσταντινούπολης αποτέλεσε μεγάλο πλήγμα για τον νυν πρόεδρο της Τουρκίας, αφού από εκεί ξεκίνησε την πολιτική του καριέρα, ως δήμαρχος το 1994.
Στις εκλογές αυτές ο Ερντογάν κατεβάζει απέναντι στον προερχόμενο από το κεμαλικό Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα νυν δήμαρχο της Κωνσταντινούπολης -και πιθανό μελλοντικό αντίπαλό του- Εκρέμ Ιμάμογλου τον 47χρονο πρώην υπουργό Περιβάλλοντος, Μουράτ Κουρούμ.
Ο 52χρονος δημοφιλής Ιμάμογλου δεν θα μπορέσει αυτή τη φορά να υπολογίσει στη στήριξη του κύριου φιλοκουρδικού κόμματος ή του εθνικιστικού «Καλού Κόμματος», που κατεβάζουν δικούς τους υποψηφίους, ενώ οι υποψήφιοι του Ερντογάν απειλούνται με διαρροή ψήφων προς το Νέο Κόμμα της Ευημερίας (YRP), ένα θρησκευτικό συντηρητικό κόμμα, που προσπαθεί να αγρεύσει από τη δεξαμενή των δυσαρεστημένων από το AKP για τη διαχείριση της οικονομίας ψηφοφόρων.
Οι δημοσκοπήσεις προαναγγέλλουν μάχη στήθος με στήθος μεταξύ του Ιμάμογλου και του εκλεκτού του Ερντογάν, οι οποίοι έχουν υποσχεθεί στους κατοίκους της Κωνσταντινούπολης έργα υποδομών για την ενίσχυση της αντισεισμικότητας των κτιρίων και την αντιμετώπιση των χρόνιων κυκλοφοριακών προβλημάτων. Η αντιπολίτευση αναμένεται να διατηρήσει υπό τον έλεγχό της την Άγκυρα, ο νυν δήμαρχος της οποίας, Μανσούρ Γιαβάς, παραμένει δημοφιλής και φέρεται να τρέφει προεδρικές φιλοδοξίες.
Ο Ερντογάν επιδιώκει την εδραίωσή του στην εξουσία
Έχοντας συμπληρώσει πάνω από δύο δεκαετίες ως πρωθυπουργός αρχικά, και ως πρόεδρος της Τουρκίας στη συνέχεια, ο Ερντογάν όργωσε τη χώρα πρωτοστατώντας στις προεκλογικές εκστρατείες των υποψηφίων του.
Αν καταφέρει το AKP να ανακτήσει την Κωνσταντινούπολη και την Άγκυρα και να εξασφαλίσουν υψηλά ποσοστά οι υποψήφιοί του, θα ενισχυθεί, σύμφωνα με εκτιμήσεις αναλυτών, η αποφασιστικότητα του Ερντογάν να προχωρήσει σε τροποποίηση του Συντάγματος ώστε να παραμείνει στην εξουσία μετά τη λήξη της δεύτερης θητείας του το 2028.
Οι ίδιοι αναλυτές λένε πως, μολονότι ο Ερντογάν και οι σύμμαχοί του δεν διαθέτουν ικανό αριθμό εδρών στην Τουρκική Εθνοσυνέλευση για να προχωρήσουν σε αλλαγή του Συντάγματος, ένας νέος εκλογικός θρίαμβος του AKP ίσως ωθήσει ορισμένους αντιπολιτευόμενους Συντηρητικούς βουλευτές να αλλάξουν στρατόπεδο.
Ο Ερντογάν είχε πει πρόσφατα ότι οι εκλογές της Κυριακής θα είναι οι τελευταίες του βάσει του Συντάγματος, αλλά οι επικριτές του κάνουν λόγο για τρικ του Τούρκου προέδρου προκειμένου να ανακτήσει τη συμπάθεια των ψηφοφόρων, που ταλανίζονται από την ακρίβεια, αλλά και μια στρατηγική του να πιέσει για τροποποίηση του Συντάγματος.
Η αντιπολίτευση ελπίζει να ανακάμψει
Η εκλογική ήττα του περασμένου Μαΐου οδήγησε σε αποσύνθεση την εξακομματική συμμαχία της αντιπολίτευσης υπό τους Κεμαλιστές με το ηθικό των οπαδών της καταρρακωμένο μετά την αποτυχία να εκθρονίσουν τον Ερντογάν, στον απόηχο του καταστροφικού σεισμού του Φεβρουαρίου του 2023 στη νοτιοανατολική Τουρκία και παρά τους κλυδωνισμούς της τουρκικής οικονομίας, τον καλπάζοντα πληθωρισμό και το υψηλό κόστος διαβίωσης.
Νέες νίκες που θα επιτρέψουν στο CHP να διατηρήσει τον έλεγχο των μεγάλων πόλεων που άλωσε το 2019, θα αναζωογονήσουν το κόμμα επιτρέποντάς του να εμφανιστεί ως πειστική εναλλακτική στο AKP του Ερντογάν, ενώ μια απώλεια της Άγκυρας και της Κωνσταντινούπολης ίσως βάλουν πρόωρο τέλος στις προεδρικές φιλοδοξίες των Μανσούρ και Ιμάμογλου. Το CHP άλλαξε ηγέτη μετά την περσινή εκλογική ήττα, αλλά μένει να φανεί κατά πόσον ο διάδοχος του Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, ο 49χρονος φαρμακοποιός Οζγκούρ Οζέλ, έχει απήχηση στους Τούρκους ψηφοφόρους.
Ο Ερντογάν εκμεταλλεύτηκε τον κρατικό μηχανισμό στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας
Όπως και σε προηγούμενες εκλογικής αναμετρήσεις, ο Ερντογάν αξιοποίησε και αυτή τη φορά το πλεονέκτημα της εξουσίας κάνοντας συχνά χρήση κρατικών πόρων στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας.
Την ίδια ώρα, το 90% των τουρκικών ΜΜΕ βρίσκονται υπό τον έλεγχο της κυβέρνησης Ερντογάν ή υποστηρικτών της, σύμφωνα με ομάδες παρακολούθησης της ελευθεροτυπίας, δίνοντας ώθηση στις υποψηφιότητες υποψηφίων του AKP και συμμάχων του. Είναι χαρακτηριστικό ότι το κρατικό δίκτυο TRT τις πρώτες 40 μέρες της προεκλογικής εκστρατείας παραχώρησε 32 ώρες τηλεοπτικού χρόνου στο κόμμα του Ερντογάν και 25 σε υποψηφίους της αντιπολίτευσης.
Στη διάρκεια της καμπάνιας ο Ερντογάν προειδοποίησε τους ψηφοφόρους ότι θα πρέπει να ψηφίσουν εκλεκτούς του αν θέλουν οι δήμοι τους να εξασφαλίσουν στήριξη από την κυβέρνηση. Παράλληλα, προχώρησε σε αύξηση κατά 49% του κατώτατου μισθού, παρά τις προσπάθειες της κυβέρνησής του να φρενάρει τον καλπάζοντα πληθωρισμό, ενώ δεν σταμάτησε να κομπάζει για τις επιτυχίες της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας με το μαχητικό ΚΑΑΝ να κάνει την παρθενική του πτήση τον περασμένο μήνα, «ενόψει των τοπικών εκλογών», όπως υποστήριξαν οι επικριτές του Τούρκου προέδρου.
Κρίσιμη η ψήφος των Κούρδων
Οι Κούρδοι ψηφοφόροι, που αποτελούν περίπου το 10% του εκλογικού σώματος στην Κωνσταντινούπολη, αναμένεται να παίξουν κρίσιμο ρόλο στην έκβαση της μάχης μεταξύ του Ιμάμογλου και του εκλεκτού τού Ερντογάν.
Το φιλοκουρδικό κόμμα είχε υποστηρίξει την υποψηφιότητα του Ιμάμογλου προ πενταετίας συμβάλλοντας στη νίκη του. Αυτή τη φορά, ωστόσο, το Λαϊκό Κόμμα της Ισότητας και της Δημοκρατίας (DEM), όπως λέγεται πλέον, κατεβάζει δικούς του υποψηφίους πιθανώς στερώντας ψήφους από τον νυν δήμαρχο της Κωνσταντινούπολης.
Παρατηρητές, πάντως, σημειώνουν ότι το DEM εσκεμμένα επέλεξε δύο λιγότερο προβεβλημένους υποψηφίους σε μια κίνηση σιωπηρής υποστήριξης προς τον Ιμάμογλου. Από την άλλη πλευρά, το DΕΜ αναμένεται να επικρατήσει σε πολλούς δήμους της νοτιοανατολικής Τουρκίας, όπου κυριαρχεί το κουρδικό στοιχείο και μένει να φανεί αν θα του επιτραπεί να διατηρήσει τον έλεγχό τους ή θα αντικατασταθούν οι νικητές υποψήφιοί του για φερόμενες σχέσεις με μαχητές του PKK με διορισμένους από το κράτος δημάρχους. Προ ημερών σε προεκλογική συγκέντρωση στο Χάκαρι, όπου κυριαρχεί το κουρδικό στοιχείο, ο Ερντογάν κάλεσε τους ψηφοφόρους να μην εκλέξουν άτομα που, όπως υποστήριξε, θα μεταφέρουν πόρους του δήμου στην «τρομοκρατική οργάνωση», όπως χαρακτηρίζει η Άγκυρα το PKK.