Μετά από μήνες εγκλεισμού, φόβου και αγωνίας λόγω του κορωνοϊού με τη σταδιακή και σε φάσεις χαλάρωση των περιοριστικών μέτρων σε διάφορα σημεία του πλανήτη οι κάτοικοι απολαμβάνουν πλέον την «ελευθερία» τους.
Μόνον που με την άρση των lockdown – κι ενώ συνεχίζεται η μάχη για την ανάπτυξη ασφαλούς και αποτελεσματικού εμβολίου ίσως μέχρι τα τέλη του έτους, όπως ελπίζει κι ο Ντόναλντ Τραμπ – η επιστροφή γίνεται σε μια νέα «κανονικότητα», όπως την περιέγραψαν στο The Atlantic πολίτες και ειδικοί από την Κίνα, τη Νότια Κορέα , την Αυστρία και τη Δανία – χώρες που κατάφεραν να ισοπεδώσουν την επιδημική καμπύλη.
Και μολονότι η ζωή εκεί δεν θυμίζει τον εφιάλτη που ακόμη βιώνουν όσοι παραμένουν εγκλωβισμένοι στα σπίτια τους σε άλλα σημεία της υδρογείου, ωστόσο ελάχιστα θυμίζει την καθημερινότητά τους στην προ κορωνοϊού εποχή.
Οι δύο τρόποι αντίδρασης των ανθρώπων στη μετά – lockdown εποχή
H πανδημία της Covid-19 έσπειρε «το φόβο ότι η προσεκτική ισορροπία στις ζωές μας, προσωπική, οικονομική ή άλλη, μπορεί ανά πάσα στιγμή να ανατραπεί», όπως σημειώνει ο Ζακ Ντίχτουολντ του Young China Group. Ο ίδιος παρατήρησε δύο διακριτούς τρόπους αντίδρασης στο φόβο αυτό στις συνεντεύξεις που πήρε από Κινέζους μέσω του WeChat και σε ρεπορτάζ από τη μεγάλη ασιατική χώρα. Ορισμένοι, κυρίως οι νεότεροι ενστερνίζονται την άποψη του «ζήσε το σήμερα, αφού δεν είναι δεδομένο ότι θα υπάρξει το αύριο». Βγαίνουν έξω, γευματίζουν σε εστιατόρια, κυκλοφορούν, κάνουν μαζικά ψώνια μετά το στερητικό σύνδρομο που απέκτησαν κατά τον εγκλεισμό στο σπίτι, ταξιδεύουν.
«Τις τελευταίες μέρες Κινέζοι φίλοι μου στο Πεκίνο, τη Σαγκάη και την Τσενγκτού μου έστειλαν βίντεο με πλήθη κόσμου να πίνουν και να παρτάρουν στις πίστες νυχτερινών κέντρων», λέει. Άλλοι, ωστόσο, και ιδιαίτερα όσοι βίωσαν τον οικονομικό πόνο του lockdown αντιδρούν διαφορετικά, αποφάσισαν «να ζουν προσεκτικά» αφού «η ζωή είναι εύθραυστη».
Η δημοσιογράφος της νοτιοκορεατικής JoongAng Ilbo, Σουτζίν Τσουν, λέει ότι τα μπαρ, τα εστιατόρια και τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς ξαναγεμίζουν στη χώρα του, που έχει ένα από τα καλύτερα συστήματα ιχνηλάτησης των ατόμων που ήλθαν σε επαφή με φορείς του κορωνοϊού και που απέφυγε να υιοθετήσει κινεζικού τύπου περιοριστικά μέτρα. Ωστόσο, όπως λέει, «γνωρίζουμε πολύ καλά ότι δεν είναι ώρα να χαλαρώσουμε και να σκεφτούμε ότι “όλα είναι καλά πλέον, ας γιορτάσουμε”. Καμία σχέση».
Στην Αυστρία την ίδια ώρα πολλές εταιρείες εξακολουθούν να συνιστούν την τηλεεργασία στο προσωπικό τους, αν και τίποτε δεν τους εμποδίζει να γυρίσουν στα γραφεία τους, όπως σημειώνει ο Τόμας Τσιπιόνκα, ειδικός σε θέματα Πολιτικής Υγείας του Ινστιτούτου Προηγμένων Σπουδών της Βιέννης. Όταν χαλάρωσαν για πρώτη φορά τα μέτρα, πολλοί έτρεξαν σε μεγάλα καταστήματα επίπλων και οικιακών ειδών, προφανώς συνειδητοποιώντας την πιθανότητα να χρειαστεί να περάσουν πολύ καιρό στα σπίτια τους, αντί να επισκεφθούν μικρότερα καταστήματα, όπου είναι και δυσκολότερη η αποφυγή των στενών επαφών με άλλους.
Η χαλάρωση των μέτρων μπορεί να στείλει λάθος σήματα στον πληθυσμό
Στη Δανία, πάλι, όταν η κυβέρνηση αποφάσισε στα μέσα Απριλίου να ξανανοίξουν τοι βρεφονηπιακοί σταθμοί, τα νηπιαγωγεία και τα σχολεία, οι καθηγητές του Πανεπιστημίου της Κοπεγχάγης Σίμους Πάουερ και Μέρλιν Σέφερ παρατήρησαν κάτι ενδιαφέρον: ενώ η κυβέρνηση προχώρησε στο μέτρο εν μέρει επειδή το ποσοστό των εργαζόμενων μητέρων στη χώρα είναι το υψηλότερο μεταξύ των ανεπτυγμένων κρατών και το κόστος για την παραγωγικότητα θα ήταν υψηλό αν έμεναν στο σπίτι τα παιδιά με δύο γονείς πλήρως απασχολούμενους, πολλοί Δανοί εξέλαβαν την κίνηση αυτή ως ένδειξη υποχώρησης του επιπέδου απειλής από το νέο κορωνοϊό για τη δημόσια υγεία και το επόμενο Σαββατοκύριακο βγήκαν μαζικά έξω για να απολαύσουν τον ανοιξιάτικο καιρό, να κάνουν jogging, ή να συγκεντρωθούν σε μικρές ομάδες σε πάρκα, πλατείες κι άλλους χώρους.
«Ο καιρός είναι ηλιόλουστος, ορισμένοι φόρεσαν σορτσάκια, η ζωή σφύζει στα πάρκα, όλοι νιώθουν σαν να πρόκειται για μια νέα αρχή. Αλλά δεν είναι. Όλοι το γνωρίζουμε αυτό», λέει ο Σέφερ, που συνεργάζεται με τον Πάουερ κι άλλους συναδέλφους τους σε μια μελέτη για τις επιπτώσεις των πολιτικών κοινωνικής αποστασιοποίησης στην καθημερινότητα των ανθρώπων, την ψυχική τους υγεία και την οικογενειακή ζωή. Η προκαταρκτική τους έρευνα έδειξε ότι πολλοί αρχίζουν σιγά σιγά να εγκαταλείπουν πρακτικές, όπως το συχνό, σχολαστικό πλύσιμο των χεριών, την τήρηση αποστάσεων από άλλους και την παραμονή στο σπίτι. Όπως σημειώνει, ωστόσο, ο Σέφερ, τα κρούσματα του κορωνοϊού στη Δανία αυξήθηκαν από εκατοντάδες πριν τα περιοριστικά μέτρα σε χιλιάδες σήμερα, «άρα τώρα είναι υψηλότερος παρά ποτέ ο κίνδυνος μόλυνσης».
Μολαταύτα οι άνθρωποι δεν χάνουν ευκαιρία να παρεκκλίνουν από τις συστάσεις των Αρχών εκλαμβάνοντας ως επιστροφή στην κανονικότητα την επαναλειτουργία σχολείων, κομμωτηρίων, κέντρων αισθητικής και μικρών καταστημάτων. «Επειδή ξανάνοιξαν στα σχολεία δεν σημαίνει ότι πρέπει να σταματήσουμε να πλένουμε τα χέρια μας», λέει ο Σέφερ.
«Ο κόσμος θα συνεχίσει να ερμηνεύει αυτή τη μικρή επιστροφή στην κανονικότητα με πιο ακραίους τρόπους απ’ ό,τι σκόπευε η κυβέρνηση. Κι αυτό είναι μια από τις μεγάλες προκλήσεις αυτής της εν εξελίξει κρίσης ανά την υφήλιο: πώς θα αντιδράσει ο κόσμος όταν αρχίζει μια χαλάρωση των μέτρων», συμπληρώνει ο Πάουερ.
H ζωή επιστρέφει τμηματικά, αλλά σε μια νέα «κανονικότητα»
Η ζωή μετά το lockdown ελάχιστα θυμίζει εκείνην πριν την έλευση της πανδημίας. Μπορεί τα σχολεία να ξανάνοιξαν π.χ. στη Δανία, αλλά με τους μαθητές σ’ ένα αλλόκοτο, εξατομικευμένο περιβάλλον, εν μέρει σε υπαίθριες τάξεις και με λιγότερους δασκάλους. «Τα παιδιά δεν επιτρέπεται να αγγίζουν το ένα το άλλο, να παίζουν μαζί, να αγκαλιάζονται, να κάνουν high –five κι άλλα τέτοια. Μόνον ένα παιδί κάθεται ανά θρανίο, όχι δύο» λέει ο Σέφερ.
Η Τσουν στη Σεούλ χρησιμοποιεί και πάλι τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς, αλλά όταν λησμόνησε μια φορά να φορέσει μάσκα στο νοσοκομείο δέχθηκε τα άγρια βλέμματα των συνεπιβατών της. «Αντιλαμβάνομαι γιατί, αφού αυτή την εποχή πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί», λέει. Κι αν επέστρεψε στην αίθουσα σύνταξης, ειδικό προσωπικό στην είσοδο του κτιρίου μετρά τη θερμοκρασία των εισερχομένων, ενώ το βλέμμα της «σκαλώνει» συνέχεια σε φιαλίδια με αντισηπτικά. Αν και λαμβάνει λιγότερα SMS από τον κρατικό μηχανισμό που την ενημερώνουν για παρουσία ύποπτων κρουσμάτων του κορωνοϊού στην περιοχή της, ωστόσο, τα δέχεται με ανάμεικτα αισθήματα και την αίσθηση της διαρκούς παρακολούθησης ενός αόρατου “Big Brother”. «Κάποιοι λένε ότι ώρα είναι η εποχή του Big Brother για λόγους προστασίας», σημειώνει.
Ο Τζάστιν Λόβετ, Αμερικανός φωτογράφος που εργάζεται στη Νότια Κορέα, ανησυχεί ότι ο κόσμος τον κοιτάζει αυτή την περίοδο με μεγαλύτερη καχυποψία, αφού τα κρούσματα του κορωνοϊού στη χώρα είναι πλέον κατ’ εξοχήν εισαγόμενα. Μπορεί να χρησιμοποιεί και πάλι το μετρό, αλλά φροντίζει πάντα να φορά μάσκα και αποφεύγει το βήξιμο ή το φτάρνισμα, «αφού ξέρω ότι ήδη έχουν προσέξει όλοι την παρουσία μου».
Στην Ουχάν της Κίνας, η πόλη απ’ όπου ξεκίνησε η επιδημία του κορωνοϊού στα τέλη Δεκεμβρίου ξαναζωντανεύει με τα τρένα να σφύζουν από ταξιδιώτες και τους αυτοκινητόδρομους κατάμεστους από αυτοκίνητα. Αλλά, όπως παρατηρεί ο Αμερικανός καθηγητής Αγγλικών Κρίστοφερ Σούζαν, που ζει στην κινεζική μεγαλούπολη των 11 εκατομμυρίων κατοίκων, πολλές επιχειρήσεις δεν έχουν ακόμη ξανανοίξει, πολλοί άνθρωποι εξακολουθούν να εργάζονται από τα σπίτια τους, πολλά εστιατόρια είναι ανοικτά μόνον για να πάρει κανείς πακέτο στο σπίτι του κι η τοπική οικονομία είναι πλέον σκιά του παλιού της εαυτού. «Κίνηση βλέπω, αλλά δεν ξέρω που πάνε», λέει. «Μη νομίζει ο κόσμος ότι η Ουχάν είναι αυτή που ήξεραν κι ότι η μηχανή της οικονομίας της κινείται με πλήρεις ρυθμούς. Μόνον το 20% με 30% των επιχειρήσεων είναι ανοικτές και κάπου το 70% των ανθρώπων βγαίνουν έξω»…
