Πριν από λίγες μέρες η Αυστρία αποτόλμησε να ανακοινώσει τον υποχρεωτικό εμβολιασμό του πληθυσμού της από τον Φεβρουάριο.
Μέχρι τότε κυβερνήσεις ανά την υφήλιο απέρριπταν κατηγορηματικά την ιδέα του υποχρεωτικού εμβολιασμού, υιοθετώντας κίνητρα για να πείσουν τους ανεμβολίαστους να πάνε να κάνουν το εμβόλιο. Η κίνηση της Αυστρίας ακολούθησε το lockdown για τους ανεμβολίαστους, που καμία άλλη ευρωπαϊκή χώρα δεν είχε υιοθετήσει μέχρι τότε. Δύο αποφάσεις που αντανακλούν την κατάσταση απόγνωσης στην οποία έχουν περιέλθει πολλές κυβερνήσεις στην προσπάθειά τους να προστατέψουν τα εθνικά συστήματα υγείας και την ανάκαμψη των οικονομιών τους εν μέσω μιας δραματικής έξαρσης των κρουσμάτων, μολονότι είναι διαθέσιμα τα εμβόλια. Κι είναι αυτό ακριβώς – η επίμονη άρνηση των ανεμβολίαστων - που προκαλεί την απογοήτευση των Αρχών.
Τα νέα μέτρα της Αυστρίας ανακοινώθηκαν πριν την εμφάνιση της μετάλλαξης Όμικρον, που προκάλεσε παγκόσμιο συναγερμό και δεν αποκλείεται, όπως εκτιμά το CNN, να ωθήσει κι άλλα κράτη να σκληρύνουν τη στάση τους προχωρώντας από εθελοντικά σε υποχρεωτικά μέτρα ώστε να προχωρήσουν οι εμβολιαστικές εκστρατείες. Ο υποχρεωτικός εμβολιασμός «είναι ένα δραστικό μέτρο. Θα προτιμούσα να είχαμε ακολουθήσει άλλο δρόμο. Αλλά από τη στιγμή που έχουμε διαθέσιμα εδώ και ένα χρόνο τα εμβόλια, έχουμε εθνικές εκστρατείες, τα ΜΜΕ να εξηγούν επανειλημμένα το διακύβευμα και υπάρχει τέτοια ανασφάλεια και τόσοι που πιστεύουν σε fake news, ήταν αναγκαίο να προχωρήσουμε σε αυτό το δραστικό μέτρο», δήλωσε στο CNN ο καγκελάριος της Αυστρίας, Αλεξάντερ Σάλενμπερκ.
Κι άλλες χώρες στα βήματα της Αυστρίας
Αλλά και άλλες χώρες σκέφτονται παρόμοια δραστικά μέτρα για να πείσουν όσους αντιστέκονται στα εμβόλια. Την περασμένη Κυριακή, λίγες μέρες αφότου επιστήμονες της Νότιας Αφρικής ανακοίνωσαν τα νέα για τη μετάλλαξη Όμικρον, ο πρόεδρος της χώρας Σίριλ Ραμαφόζα ανακοίνωσε ότι οι Αρχές μελετούν κατά πόσο θα καταστήσουν υποχρεωτικούς τους εμβολιασμούς και τις τρίτες δόσεις για εργαζόμενους και για την πρόσβαση σε ορισμένους δημόσιους χώρους, ενώ η Κένυα ήταν η πρώτη αφρικανική χώρα που υιοθέτησε περιοριστικά μέτρα για τους ανεμβολίαστους προ ημερών.
Επιστήμονες μελετούν τα δεδομένα ώστε να αξιολογήσουν την αποτελεσματικότητα των υφιστάμενων εμβολίων κατά της Όμικρον, την ώρα που ο Διευθύνων Σύμβουλος της Μoderna εκτιμά ότι ίσως χρειαστούν νέα. Από την πλευρά του ο Αμερικανός επιδημιολόγος Άντονι Φάουτσι θεωρεί ότι τα σκευάσματα που διαθέτουμε αυτή τη στιγμή παρέχουν κάποια προστασία έναντι σοβαρής νόσησης.
Το θέμα των υποχρεωτικών εμβολιασμών και των συνταγματικών ορίων έχει προκαλέσει πλήθος συζητήσεων ειδικά στην Ευρώπη, προμαχώνα της φιλελεύθερης δημοκρατίας, αλλά με τα lockdown να έχουν εξελιχθεί σε κομμάτι της καθημερινότητας, ολοένα και περισσότεροι – όπως π.χ. στη Γερμανία - θεωρούν ένα τέτοιο μέτρο αναπόφευκτο, αλλά και αποδοτικό. Και τα μέτρα που υιοθέτησαν Γαλλία, Ιταλία και Αυστρία δείχνουν τι πιθανώς θα ακολουθήσει. Και μπορεί ο υποχρεωτικός εμβολιασμός να προκάλεσε την οργή δεκάδων χιλιάδων πολιτών στην Αυστρία, αλλά πολλοί περισσότεροι πήγαν στα εμβολιαστικά κέντρα. Εξηγώντας την απόφαση της κυβέρνησής του ο Αυστριακός καγκελάριος παρέπεμψε στις επιτυχίες της Ιταλίας και της Γαλλίας, που ουσιαστικά κατέστησαν υποχρεωτικούς τους εμβολιασμούς απαιτώντας πιστοποιητικά εμβολιασμού, φυσικής ανοσίας από νόσηση και αρνητικά τεστ κορωνοϊού για τη συμμετοχή σε δημόσιες συναθροίσεις, τα ταξίδια ή τη μετάβαση στους χώρους εργασίας, σε συνδυασμό με άλλα μέτρα, όπως η υποχρεωτική χρήση μάσκας.
Το success story των υγειονομικών πάσων στη Γαλλία
Η Γαλλία ήταν η πρώτη χώρα στην Ευρώπη που άνοιξε το δρόμο, όταν κόλλησε η εμβολιαστική εκστρατεία, μια χώρα - υπόδειγμα κατά τον Τόμας Χέιλ, που καταγράφει τις στρατηγικές άνω των 180 κρατών έναντι της πανδημίας για την Blavatnik School of Government στην Οξφόρδη. Απ’ όλες αυτές τις χώρες, τέσσερις ξεχωρίζουν: η Γαλλία, το Ισραήλ, η Κίνα και η Βραζιλία. Το Ισραήλ κατάφερε με το λεγόμενο «πράσινο πάσο» να βάλει φρένο στην εξάπλωση της Covid19, αλλά όταν ήρε το μέτρο και με την διασπορά της μετάλλαξης Δελτα το καλοκαίρι βίωσε μια νέα έξαρση. Η Κίνα, απ’ όπου ξεκίνησε η πανδημία, πέτυχε υψηλά ποσοστά εμβολιασμού με μια πολιτική καρότου και μαστιγίου, καθιστώντας υποχρεωτικό τον εμβολιασμό εργαζομένων και σπουδαστών κι επιβάλλοντας κυρώσεις στους ανεμβολίαστους. Στη Βραζιλία, από τη στιγμή που ορισμένες πόλεις άρχισαν να υιοθετούν το φθινόπωρο πιστοποιητικά εμβολιασμού, η κατάσταση άλλαξε άρδην και από εκεί που βρισκόταν στο έλεος της πανδημίας, τώρα έχει ξεπεράσει ακόμη και τη Βρετανία στον κατάλογο με τις πιο εμβολιασμένες χώρες του πλανήτη. «Η αισιόδοξη ιστορία είναι ότι για την ευρεία πλειοψηφία των ανθρώπων το θέμα αυτό δεν είναι τόσο αμφιλεγόμενο. Εστιάζουμε – και δίκαια – στους αρνητές των εμβολίων, αλλά υπάρχει και πολλή κίνηση προς τη σωστή κατεύθυνση», λέει ο Χάλε.
Κι αυτό αποδείχθηκε στην περίπτωση της Γαλλίας, όταν μετά την εισαγωγή του υγειονομικού πάσου τον περασμένο Ιούλιο αυξήθηκε δραστικά ο αριθμός των ραντεβού στα εμβολιαστικά κέντρα με αποτέλεσμα η χώρα να αποφύγει σε μεγάλο βαθμό τις συνέπειες του τέταρτου κύματος και η εμβολιαστική κάλυψη να αγγίζει πλέον το 70% του πληθυσμού. Όμως καθώς φθίνει συν τω χρόνω η προστασία που παρέχουν τα εμβόλια καθίσταται επιτακτική η ανάγκη των τρίτων δόσεων. Το Ισραήλ, μάλιστα, επανέφερε τα πράσινα πάσα και απαιτεί την ενισχυτική δόση για την ανανέωσή τους, ενώ ο Εμανουέλ Μακρόν ανακοίνωσε πρόσφατα ότι η τρίτη δόση θα είναι αναγκαία από τα μέσα Δεκεμβρίου για τους άνω των 65 πολίτες προκειμένου να ανανεώσουν τα υγειονομικά τους πιστοποιητικά.
Το παράδειγμα της Ιταλίας
Η Ιταλία ακολούθησε στα βήματα της Γαλλίας τον Ιούλιο ανακοινώνοντας ένα παρόμοιο «πράσινο πάσο», αναγκαίο για την πρόσβαση σε διάφορους χώρους και υπηρεσίες. Αν και το μέτρο δεν ώθησε σε αύξηση αρχικά των εμβολιασμών, όπως στην άλλη πλευρά των Άλπεων, βοήθησε στη σταδιακή βελτίωση της εικόνας και τον περασμένο μήνα η ιταλική κυβέρνηση έκανε ένα ακόμη βήμα τον Σεπτέμβριο υιοθετώντας το «πράσινο πάσο», που απαιτεί από τους εργαζομένους στο δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα να εμβολιαστούν, να αποδείξουν ότι έχουν φυσική ανοσία, ή να επιδεικνύουν αρνητικό τεστ κορωνοϊού για να μπορούν να λαμβάνουν τις αποδοχές τους. Έκτοτε η εμβολιαστική κάλυψη στη χώρα αυξήθηκε κατά πέντε ποσοστιαίες μονάδες με τους πλήρως εμβολιασμένους να φθάνουν στο 73% και την Ιταλία να αποφεύγει επώδυνα μέτρα, όπως το lockdown στην Αυστρία.
Ο πιο αξιοσημείωτος αντίκτυπος του μέτρου, σύμφωνα με τον ιολόγο του Πανεπιστημίου Σαν Ραφαέλε του Μιλάνου, δρα Ρομπέρτο Μπουριόνι, ήταν ότι αυξήθηκε σημαντικά το ποσοστό εμβολιασμού στις ηλικιακές ομάδες 20 με 30 φθάνοντας το 84%. «Αυτοί οι νέοι άνθρωποι είναι πολύ σημαντικοί για τη διασπορά του ιού, επειδή έχουν πολύ έντονη κοινωνική ζωή. Κι αυτός είναι ένας από τους λόγους που η Ιταλία βρίσκεται σε καλύτερη κατάσταση σε σύγκριση με άλλες χώρες», λέει, τονίζοντας πάντως ότι παραμένει μια μικρή, θορυβώδης μειοψηφία του πληθυσμού, που είναι κατηγορηματικά αντίθετοι στα εμβόλια και εμποδίζουν ακόμη την Ιταλία να πιάσει τον στόχο του εμβολιασμού του 90% του επιλέξιμου πληθυσμού.
«Οι υποχρεωτικοί εμβολιασμοί αποδίδουν καρπούς»
Η πολιτικοποίηση του ζητήματος των εμβολίων, ειδικά από λαϊκιστικές ομάδες στην Ευρώπη, κατέστησε επιφυλακτικές πολλές κυβερνήσεις αναφορικά με τον υποχρεωτικό εμβολιασμό, αλλά ο κίνδυνος επαναφοράς σκληρών lockdown και «ακύρωσης» των Χριστουγέννων, ώθησε αρκετές άλλες να επαναξιολογήσουν τη στάση τους. Με τον αριθμό των κρουσμάτων της Covid-19 να εκτινάσσεται στα ύψη στη Γερμανία ο υπουργός Υγείας, Γενς Σπαν προειδοποίησε πρόσφατα ότι μέχρι τα τέλη του χειμώνα κάθε Γερμανός θα είναι εμβολιασμένος, ιαθείς ή νεκρός. Από την περασμένη εβδομάδα νέος νόμος απαιτεί από όλους τους εργαζομένους να επιδεικνύουν πιστοποιητικό εμβολιασμού, φυσικής ανοσίας μετά από ανάρρωση ή αρνητικό τεστ κορωνοϊού και θα απαγόρευεται η είσοδος στους εργασιακούς χώρους σε όσους δεν συμμορφώνονται, ενώ θα απειλούνται και με περικοπές μισθών. Ενώ ο επί θύραις νέος καγκελάριος της Γερμανίας Όλαφ Σολτς τόνισε ότι ο νέος κυβερνητικός συνασπισμός θα μελετήσει το ενδεχόμενο υποχρεωτικού εμβολιασμού επειδή «ο εμβολιασμός είναι μόνος δρόμος εξόδου από αυτή την πανδημία».
Στη χώρα μας ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης ανακοίνωσε χθεςυποχρεωτικό εμβολιασμό για όλους τους πολίτες άνω των 60, αφού προηγουμένως είχε απαγορευτεί η πρόσβαση των ανεμβολίαστων σε κινηματογράφους, θέατρα, μουσεία και γυμναστήρια. Ανάλογα μέτρα μελετά και η Τσεχία. Η σκλήρυνση των περιοριστικών μέτρων για τους ανεμβολίαστους εντάσσεται σε μια ευρύτερη μετακίνηση προς τους υποχρεωτικούς εμβολιασμούς παγκοσμίως, λέει ο Τόμας Χέιλ. Και καθώς οι κυβερνήσεις προσπαθούν να αποφύγουν τα καταστροφικά για τις οικονομίες τους lockdown, η να τα επιβάλλουν πιο στοχευμάν, ο ίδιος θεωρεί ότι θα δούμε κι άλλους ηγέτες να στρέφονται στους υποχρεωτικούς εμβολιασμούς. Στη Βρετανία ο Μπόρις Τζόνσον είπε στα μέσα του μήνα ότι κάποια στιγμή ο ορισμός του πλήρως εμβολιασμένου θα αφορά μόνον σε εκείνους που έχουν κάνει την τρίτη δόση, που προσφέρεται από τη Δευτέρα σε όλους τους ενηλίκους στη χώρα τρεις μήνες μετά τη δεύτερη δόση, ώστε να μπει φρένο στην εξάπλωση της μετάλλαξης Όμικρον. «Πιστεύω ότι οι υποχρεωτικοί εμβολιασμοί αποδίδουν καρπούς. Κινητοποιούν άτομα που δεν είναι αντιεμβολιαστές, αλλά μάλλον νωθροί και λίγο διστακτικοί. Και σε κάποιες χώρες αυτοί αποτελούν ένα μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού», λέει ο Χέιλ.