Οι σχέσεις ΗΠΑ – Κίνας ήταν ήδη τεταμένες πριν την πανδημία αλλά με τα εκατέρωθεν πυρά για την προέλευση του φονικού κορωνοϊού κινδυνεύουν να επιδεινωθούν σε απρόβλεπτο σημείο.
Το τελευταίο διάστημα ο Ντόναλντ Τραμπ επανήλθε στον ισχυρισμό ότι ο κορωνοϊός προήλθε από ένα εργαστήριο στην Ουχάν, την κινεζική πόλη των 11 εκατ. κατοίκων όπου είχε ανιχνευτεί για πρώτη φορά στα τέλη Δεκεμβρίου. Τις αιτιάσεις επανέλαβε και ο επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας, Μάικ Πομπέο , πυροδοτώντας μια οργισμένη αντίδραση από την Κίνα, που έκανε λόγο για «συκοφαντίες», που αποβλέπουν στην ενίσχυση της πιθανότητας επανεκλογής του Τραμπ στην προεδρία. Ωστόσο, στοιχεία που έχει συγκεντρώσει το δίκτυο Five Eyes –μια συμμαχία των υπηρεσιών πληροφοριών των ΗΠΑ, Βρετανίας, Αυστραλίας, Νέας Ζηλανδίας και Καναδά – φαίνεται ότι διαψεύδουν τους ισχυρισμούς της κυβέρνησης Τραμπ.
Τι λέει η Κίνα για τις αιτιάσεις της Ουάσιγκτον περί διαρροής του κορωνοϊού από εργαστήριο της Ουχάν
Πέρα από την οργισμένη αντίδραση του υπουργείου Εξωτερικών της Κίνας, η εκπρόσωπός του, Χούα Τσουνίνγκ, υπογράμμισε το γεγονός ότι ο αμερικανός ΥΠΕΞ δεν παρουσίασε συγκεκριμένες αποδείξεις για τους ισχυρισμούς του.
Ενώ τα κρατικά ΜΜΕ στο Πεκίνο κατηγορούν τις ΗΠΑ ότι προσπαθούν να ρίξουν σε άλλους την ευθύνη για την έκταση της πανδημίας με το κρατικό δίκτυο CCTV να χαρακτηρίζει «παράφρονα» και «κακό» τον Πομπέο, το ειδησεογραφικό πρακτορείο Xinhua να τον αποκαλεί «ψεύτη» και το φερέφωνο του κυβερνώντος ΚΚΚ να υποστηρίζει ότι ο επικεφαλής του Στέιτ Ντιπάρτμεντ «απώλεσε την πυξίδα ηθικής».
Η Κίνα έχει κατ’ επανάληψη υπογραμμίσει ότι μέχρι στιγμής δεν υπάρχουν ασφαλή συμπεράσματα για την προέλευση του κορωνοϊού κι ότι το θέμα θα πρέπει να μελετήσουν επιστήμονες και ιατρικοί εμπειρογνώμονες. Αλλά απορρίπτει τις εκκλήσεις για διεθνή έρευνα για την προέλευση του ιού όσο και για τον τρόπο που χειρίστηκε στο αρχικό στάδιο την επιδημία κάνοντας λόγο για πολιτική απόπειρα συκοφάντησής της. Η Κίνα έχει κατηγορηθεί ότι φίμωσε γιατρούς και ειδικούς που προσπάθησαν να σημάνουν συναγερμό κι ότι καθυστέρησε να ενημερώσει τη διεθνή κοινότητα για τη σοβαρότητα της επιδημίας. Αλλά αρνείται επίμονα κάθε ευθύνη καθώς και τις αιτιάσεις εσκεμμένης συγκάλυψης στα πρώτα στάδια της κρίσης.
Στο μεταξύ η ιχνηλάτηση της προέλευσης του κορωνοϊού αποτελεί ευαίσθητο θέμα για την εγχώρια ακαδημαϊκή έρευνα στην Κίνα με την κυβέρνηση να επιβάλει τον περασμένο μήνα περιορισμούς στη δημοσίευση ερευνών, απαιτώντας να έχουν λάβει προηγουμένως έγκριση από κυβερνητικά στελέχη στο Πεκίνο.
Τι λέει η επιστημονική κοινότητα για την προέλευση του κορωνοϊού
Η επιστημονική κοινότητα μέχρι τώρα απορρίπτει σε μεγάλο βαθμό τις θεωρίες ότι ο νέος κορωνοϊός είναι προϊόν εργαστηρίου. 27 εμπειρογνώμονες Υγείας με επιστολή τους στην έγκυρη επιθεώρηση Lancet είχαν επισημάνει τον Φεβρουάριο ότι ο ιός φαίνεται ότι είναι φυσικής προέλευσης όπως δείχνουν τα στοιχεία.
Ενώ και ο επιφανής επιδημιολόγος δρ Άντονι Φάουτσι, που έχει αναλάβει να ξελασπώσει τις ΗΠΑ από τον κορωνοϊό, είπε σε συνέντευξή του που δημοσιεύτηκε τη Δευτέρα ότι από τα μέχρι τώρα στοιχεία προκύπτει ότι ο ιός δεν είναι προϊόν εργαστηρίου, αλλά εξελίχθηκε στη φύση και στη συνέχεια μεταπήδησε από είδος σε είδος.
Στο ίδιο συμπέρασμα είχαν καταλήξει και κορυφαίοι λοιμωξιολόγοι στις ΗΠΑ, τη Βρετανία και την Αυστραλία σε κείμενό τους που δημοσιεύτηκε στις 17 Μαρτίου στην επιθεώρηση Nature Medicine επικαλούμενοι συγκριτική ανάλυση γονιδιακών δεδομένων. Αν και η ακριβής προέλευσή του παραμένει άγνωστη, πολλοί ειδικοί θεωρούν ότι ο κορωνοϊός πιθανώς προήλθε από νυχτερίδες και μεταπήδησε στον άνθρωπο μέσω ενός ενδιάμεσου ξενιστή, πιθανώς ενός παγκολίνου.
Αρχικά οι κινεζικές Αρχές είχαν συνδέσει την επιδημία με μια υπαίθρια αγορά της Ουχάν, όπου εργάζονταν ή είχαν επισκεφθεί κάποιοι από τους πρώτους ασθενείς της Covid-19. Κινέζοι επιστήμονες υποδείκνυαν ως πιθανή πηγή του κορωνοϊού άγρια ζώα που πωλούνταν στην αγορά αυτή. Αλλά η θεωρία αυτή αμφισβητείται αφού όπως αποδείχθηκε από τους πρώτους 41 ασθενείς του κορωνοϊού, μόνον οι 27 είχαν εκτεθεί στην υπαίθρια αγορά της Ουχάν.
Τι γνωρίζουμε για το Ινστιτούτο Ιολογίας της Ουχάν
Το κινεζικό εργαστήριο, που χαρακτηρίζουν πηγή προέλευσης του κορωνοϊού, ο Τραμπ και στελέχη της κυβέρνησής του υπάγεται στο Ινστιτούτο Ιολογίας της Ουχάν, παράρτημα της κρατικής Κινεζικής Αακδημίας των Επιστημών, κι είναι το μόνο στην ηπειρωτική Κίνα που διαθέτει υψηλότερο επίπεδο βιοασφάλειας (BSL-4). Εργαστήρια αυτής της κατηγορίας έχουν σχεδιαστεί για τη μελέτη των πλέον επικίνδυνων παθογόνων του κόσμου, όπως οι κορωνοϊοί.
Το συγκεκριμένο εργαστήριο της Ουχάν δημιουργήθηκε στον απόηχο της επιδημίας του SARS, που σάρωσε το 2002-2003 την Κίνα κι άλλες περιοχές της Ασίας. Η κινεζική κυβέρνηση είχε αποφασίσει τότε να δημιουργήσει ένα εργαστήριο BSL-4, που μπορεί να κάνει έρευνες και να αναπτύσσει αντιϊικά φάρμακα και εμβόλια, για να προετοιμαστεί καλύτερα η χώρα για μελλοντικές επιδημίες λοιμωδών νοσημάτων.
Το Εθνικό Εργαστήριο Βιοασφάλειας της Ουχάν σχεδιάστηκε και δημιουργήθηκε με βοήθεια από τη Γαλλία και λειτούργησε πλήρως τον Ιανουάριο του 2018. Έκτοτε η επικεφαλής ιολόγος του, η Σι Ζενγκλί – γνωστή και ως “bat woman” της Κίνας – και οι συνεργάτες της μελέτησαν διάφορους κορωνοϊούς που μεταφέρουν οι νυχτερίδες.
Στις αρχές Φεβρουαρίου η Σι και οι συνάδελφοί της δημοσίευσαν κείμενο στην επιθεώρηση Nature συμπεραίνοντας ότι ο νεός κορωνοϊός «είναι κατά 96% ταυτόσημος γονιδιακά με κορωνοϊό από νυχτερίδες», που είχε εντοπιστεί παλαιότερα στην επαρχία Γιουνάν της νότιας Κίνας
Πώς προέκυψαν οι υποψίες για το εργαστήριο της Ουχάν
Οι έρευνες του εργαστηρίου της Ουχάν πάνω στους κορωνοϊούς, αλλά και η εγγύτητά του (κάπου 12,8 χλμ.) με την υπαίθρια αγορά προκάλεσαν ένα όργιο φημών και θεωριών συνωμοσίας εντός της Κίνας τις πρώτες μέρες της πανδημίας, πολύ πριν διατυπώσει ο Τραμπ τους δικούς του ισχυρισμούς.
Μια από τις πρώτες αυτές φήμες υποστήριζε ότι μια νυχτερίδα δάγκωσε ερευνητές που την μελετούσε και τον μόλυνε με τον κορωνοϊό. Σύμφωνα με μια άλλη ο «ασθενής Μηδέν» ήταν φοιτητής στο εν λόγω Ινστιτούτο, ενώ μια τρίτη ισχυριζόταν ότι ο ιός ξέφυγε κατά λάθος από το εργαστήριο, που ανέπτυσσε μυστικά για λογαριασμό των κινεζικών ενόπλων δυνάμεων βιολογικά όπλα.
Αξιόπιστες αποδείξεις για τις φήμες και τις θεωρίες αυτές που πρωτοκυκλοφόρησαν σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης, δεν παρουσιάστηκαν. Πήραν όμως τόση έκταση που η δρ Σι απάντησε μέσω των social media στις 2 Φεβρουαρίου ότι «εγγυάται με την ίδια της τη ζωή» πώς το εργαστήριό της δεν έχει καμία σχέση με την επιδημία. Οι φήμες επέμειναν για κάποιο διάστημα στην Κίνα μέχρις ότου η πανδημία τέθηκε υπό έλεγχο.
Στα μέσα Απριλίου, ωστόσο, το Ινστιτούτο Ιολογίας της Ουχάν ξαναβρέθηκε στο προσκήνιο, όταν η Washington Post αποκάλυψε διπλωματικά έγγραφα του 2018, στα οποία το Στέιτ Ντιπάρτμεντ προειδοποιούσε για τα κενά ασφαλείας στο συγκεκριμένο εργαστήριο. Έκτοτε η κυβέρνηση Τραμπ ερευνά την πιθανότητα ο κορωνοϊός να ξέφυγε κατά λάθος από το εργαστήριο.
Την περασμένη εβδομάδα το Γραφείο του Διευθυντή Εθνικών Πληροφοριών στις ΗΠΑ, ανέφερε σε ανακοίνωσή του ότι αμερικανικές υπηρεσίες πληροφοριών αποδέχονται την ευρεία επιστημονική άποψη ότι ο κορωνοϊός «δεν είναι ανθρώπινο κατασκεύασμα, ούτε τροποποιήθηκε γενετικά». Την ίδια άποψη φαίνεται να στηρίζουν και τα στοιχεία που συγκέντρωσαν οι πέντε σύμμαχοι του Five Eyes. Σύμφωνα με δύο δυτικούς αξιωματούχους είναι «λίαν απίθανο» η πανδημία του κορωνοϊού να οφείλεται σε εργαστηριακό ατύχημα, και μάλλον προήλθε από κάποια υπαίθρια αγορά στην Κίνα. Ενώ ο αρχηγός του Γενικού Επιτελείου των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων στρατηγός Μαρκ Μίλι αντικρούοντας τις επίμονες αιτιάσεις των Τραμπ και Πομπέο περί αποδείξεων, δήλωσε χθες ότι παραμένει ακόμη άγνωστο αν ο SARS-CoV-2 προήλθε από κάποια ιχθυαγορά της Κίνας, από κάποιο εργαστήριο ή άλλη τοποθεσία, επαναλαμβάνοντας ωστόσο την άποψη ότι κατά πάσα πιθανότητα δεν είναι κατασκευασμένος από τον άνθρωπο.
