Το εμβόλιο, το περιζήτητο όπλο κατά της πανδημίας του κορωνοϊού, βρίσκεται στο κέντρο ενός πολέμου επιρροής ανάμεσα στις μεγάλες δυνάμεις, με επικεφαλής την Ρωσία και την Κίνα.
«Η πρόσβαση στα εμβόλια είναι πλέον η πιεστικότερη πρόκληση της διεθνούς κοινότητας. Κατά κάποιον τρόπο, είναι η νέα "κούρσα των εξοπλισμών"» , σύμφωνα με το αμερικανικό κέντρο αναλύσεων Soufan. Για ορισμένες χώρες, ο εμβολιασμός του ίδιου του πληθυσμού τους βρίσκεται σε δεύτερη μοίρα, μπροστά στην κούρσα για την επέκταση της διεθνούς επιρροής τους. Για την Κίνα, την Ρωσία και την Ινδία, η τροφοδοσία άλλων χωρών με αυτό το ακόμη εν ανεπαρκεία «παγκόσμιο δημόσιο αγαθό» είναι συνώνυμο του κύρους, την ώρα που οι Ηνωμένες Πολιτείες το διαθέτουν στον πληθυσμό τους, ενώ οι Ευρωπαίοι εμφανίζονται ως ουραγοί.
Στην πρώτη γραμμή το Πεκίνο, όπως έγινε με τις μάσκες στην αρχή της πανδημίας, πληθαίνει τις αναγγελίες αποστολής παρτίδων εμβολίων και υπό μορφήν δωρεάς: 200.000 δόσεις στην Αλγερία, άλλες τόσες στην Σενεγάλη και στην Σιέρα Λεόνε, στην Ζιμπάμπουε, 500.000 στο Πακιστάν, 750.000 στην Δομινικανή Δημοκρατία…κλπ. «Η Κίνα πήρε την θέση του πρωτοπόρου των χωρών του Νότου σε μία στιγμή που ο Βορράς επιδεικνύει έναν σχεδόν συγγενή εγωισμό», δηλώνει ο Μπερτράν Μπαντί, καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Institut des Sciences Politiques (Παρίσι).
Η Ρωσία έχει επενδύσει για την επέκταση της διεθνούς επιρροής της στο εμβόλιο Sputnik V, το οποίο για λόγους υψηλού συμβολισμού φέρει το όνομα των πρώτων δορυφόρων που εγκαινίασαν την παρουσία της Σοβιετικής Ενωσης στο Διάστημα. Τουλάχιστον τρεις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης, η Ουγγαρία, η Σλοβακία και η Τσεχική Δημοκρατία στράφηκαν προς το ρωσικό εμβόλιο, χωρίς να περιμένουν ενδεχόμενη έγκρισή του από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων, την ώρα που η Ευρώπη παλεύει με μεγάλες καθυστερήσεις στην τροφοδοσία της με εμβόλια.
Εμβόλιο κατά του κορωνοϊού: Η κατασκευή της διεθνούς εικόνας
«Η εμφάνιση στα μάτια του κόσμου ότι η Ρωσία έχει πληγεί λιγότερο από την επιδημία του κορωνοϊού σε σχέση με τις Ηνωμένες Πολιτείες και ότι είναι πολύ περισσότερο αποτελεσματική (ως προς το εμβόλιο) από τις χώρες της δυτικής Ευρώπης, είναι ένας τρόπος ανασύστασης της ισχύος της», λέει ο Μπερτράν Μπαντί. «Στις διεθνείς σχέσεις, η επίδραση της εικόνας είναι αποφασιστικής σημασίας», λέει ο καθηγητής Διεθνών Σχέσεων αναφερόμενος «στην εμμονική επιθυμία του Βλαντίμιρ Πούτιν για την ανασύσταση της ρωσικής ισχύος, αν όχι της ισοδυναμίας της με τον δυτικό κόσμο, και την επιβολή του σεβασμού προς αυτήν». Ωστόσο, η Ρωσία παραμένει καθηλωμένη εξαιτίας των περιορισμένων δυνατοτήτων παραγωγής εμβολίων και είναι αναγκασμένη να μοιρασθεί τα κέρδη στην κούρσα της διεθνούς επιρροής με την Κίνα.
Η Σερβία, με την βοήθεια του Πεκίνου, έγινε πρωτοπόρος στον εμβολιασμό κατά της Covid στην ηπειρωτική Ευρώπη. Και η Ουγγαρία έχει παραγγείλει πέντε εκατομμύρια δόσεις του εμβολίου της κινεζικής Sinopharm, που αρκούν για τον εμβολιασμό του ενός τετάρτου του πληθυσμού της. «Το Πεκίνο προσβλέπει έτσι σε μελλοντική συνεργασία με τις χώρες που βοήθησε με την προμήθεια εμβολίων στο πλαίσιο του Νέου Δρόμου του Μεταξιού», του φαραωνικού της σχεδίου κατασκευής έργων υποδομής, επισημαίνει το γερμανικό ινστιτούτο Wissenschaft und Politik (SWP).
«Αλλά, πάνω απ'όλα. η Κίνα θέλει να εμφανισθεί ως "υπεύθυνη μεγάλη δύναμη" », σύμφωνα με το SWP. Και να βοηθήσει να ξεχαστεί η έλλειψη διαφάνειας κατά την εμφάνιση της Covid-19 στο έδαφός της και κατά την εξέλιξη της επιδημίας. Το Πεκίνο προωθεί επίσης τα πιόνια του στην νότια Αμερική, στην «πίσω αυλή» των Ηνωμένων Πολιτειών, χωρίς να ξεχνάμε την Ασία, όπου η «διπλωματία του εμβολίου» προσφέρει έναν αντιπερισπασμό στις επεκτατικές του κινήσεις στην Σινική Θάλασσα.
Το «τρίτο ημίχρονο» στον αγώνα των εμβολίων κατά του κορωνοϊού
Σε αυτήν την περιοχή του κόσμου, η Κίνα βρίσκει στον δρόμο της την Ινδία, παγκόσμιο κολοσσό στην παραγωγή εμβολίων, που έχει τροφοδοτήσει τους γείτονές της (Νεπάλ, Μπανγκλαντές, Σρι Λάνκα…) και τρέφει την ίδια φιλοδοξία επέκτασης της επιρροής της, σύμφωνα με το Soufan Center. Αλλά και άλλες χώρες έχουν μετατρέψει το εμβόλιο σε διπλωματικό όπλο. Το Ισραήλ, πρωτοπόρος στην εκστρατεία εμβολιασμού, έχει φυλάξει δόσεις για την Ονδούρα και τους Τσέχους, που ακολουθώντας τον δρόμο που άνοιξε ο Τραμπ, σκοπεύουν να ανοίξουν διπλωματικές αποστολές στην Ιερουσαλήμ.
Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα άρχισαν να κάνουν δωρεές εμβολίων στοχευμένα στην αποκλεισμένη από το Ισραήλ Λωρίδα της Γάζας και στην Τυνησία. Στην νέα αυτή «κούρσα των εξοπλισμών», οι Ευρωπαίοι παραδέχονται καθυστέρηση στην εκκίνηση, αλλά δεν θεωρούν εαυτούς ηττημένους. Ρώσοι και Κινέζοι έχουν βαδίσει «κατά κάποιον τρόπο ατάκτως, χωρίς να περάσουν από τις διαδικασίες αξιολόγησης», λέει υψηλόβαθμος διπλωμάτης. «Ομως αυτή η υπόθεση παραμένει μαραθώνιος, θα υπάρξει τουλάχιστον ένα δεύτερο ημίχρονο, ή και ένα τρίτο».
Ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν προτείνει η Ευρώπη και οι Ηνωμένες Πολιτείες να αποστείλουν «το συντομότερο δυνατόν» 13 εκατομμύρια δόσεις εμβολίων στην Αφρική, για λόγους «αξιοπιστίας». «Εάν ο εμβολιασμός εξελιχθεί άναρχα, με μεγάλες αποκλίσεις μεταξύ των χωρών, δεν θα νικήσουμε την πανδημία», προειδοποιεί ο Μπερτράν Μπαντί.