Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε σήμερα, Τετάρτη, το νέο εργαλείο για την αντιμετώπιση της χρήσης οικονομικού εξαναγκασμού από τρίτες χώρες, με την πρώτη αντίδραση του Ευρωκοινοβουλίου να είναι θετική.
Η εν λόγω νομική πράξη συνιστά απάντηση στο γεγονός ότι η ΕΕ και τα κράτη μέλη της γίνονται στόχος εσκεμμένης οικονομικής πίεσης τα τελευταία χρόνια. Ενισχύει την εργαλειοθήκη της ΕΕ και θα επιτρέψει στην ΕΕ να αμύνεται καλύτερα στην παγκόσμια σκηνή, σύμφωνα με όσα αναφέρει η Κομισιόν. Πλέον η ΕΕ θα μπορεί να προχωρά σε κυρώσεις χωρίς την ομόφωνη απόφαση των κρατών μελών. Αυτές οι κυρώσεις θα μπορούν να αρθούν ύστερα από απόφαση της πλειοψηφίας.
Στόχος του «όπλου» είναι να αποθαρρύνονται οι χώρες, εκμεταλλευόμενες την αδυναμία ομοφωνίας στην ΕΕ, από το να περιορίζουν ή να απειλούν να περιορίσουν το εμπόριο ή τις επενδύσεις, ώστε να επιφέρουν αλλαγή πολιτικής στην ΕΕ σε τομείς όπως η κλιματική αλλαγή, η φορολογία ή η ασφάλεια των τροφίμων,. Η πράξη κατά των μέτρων εξαναγκασμού έχει σχεδιαστεί με σκοπό την αποκλιμάκωση και την παύση συγκεκριμένων μέτρων εξαναγκασμού, μέσω του διαλόγου ως πρώτο βήμα.
Τυχόν αντίμετρα που λαμβάνει η ΕΕ θα εφαρμόζονται μόνον ως έσχατη λύση, όταν δεν υπάρχει άλλος τρόπος αντιμετώπισης του οικονομικού εκφοβισμού, ο οποίος μπορεί να λάβει πολλές μορφές. Οι μορφές αυτές ποικίλλουν, από χώρες που χρησιμοποιούν πρακτικές ρητού εξαναγκασμού και εργαλεία εμπορικής άμυνας κατά της ΕΕ, έως επιλεκτικούς συνοριακούς ελέγχους ή ελέγχους ασφάλειας των τροφίμων σε εμπορεύματα από συγκεκριμένη χώρα της ΕΕ, έως μποϊκοτάζ εμπορευμάτων συγκεκριμένης καταγωγής.
Στόχος είναι να διαφυλαχθεί το νόμιμο δικαίωμα της ΕΕ και των κρατών μελών να προβαίνουν σε επιλογές και αποφάσεις πολιτικής, καθώς και να προλαμβάνονται σοβαρές παρεμβάσεις στην κυριαρχία της ΕΕ ή των κρατών μελών της.
«Χρειαζόμαστε τα κατάλληλα εργαλεία για να αντιδράσουμε»
Ο εκτελεστικός αντιπρόεδρος της Επιτροπής και επίτροπος Εμπορίου, κ. Βάλντις Ντομπρόβσκις, δήλωσε σχετικά: «Σε μια εποχή αυξανόμενων γεωπολιτικών εντάσεων, το εμπόριο χρησιμοποιείται ολοένα και περισσότερο ως όπλο και η ΕΕ και τα κράτη μέλη της γίνονται στόχοι οικονομικού εκφοβισμού. Χρειαζόμαστε τα κατάλληλα εργαλεία για να αντιδράσουμε. Με την πρόταση αυτή στέλνουμε σαφές μήνυμα ότι η ΕΕ θα υπερασπιστεί σθεναρά τα συμφέροντά της. Κύριος στόχος της πράξης κατά των μέτρων εξαναγκασμού είναι να λειτουργήσει αποτρεπτικά. Αλλά έχουμε πλέον στη διάθεσή μας περισσότερα εργαλεία όταν δεχόμαστε πίεση για να αναλάβουμε δράση. Η πράξη αυτή θα μας επιτρέψει να αντιμετωπίσουμε τις γεωπολιτικές προκλήσεις των επόμενων δεκαετιών, διατηρώντας την Ευρώπη ισχυρή και ευέλικτη.».
Μ' αυτήν τη νέα πράξη, η ΕΕ θα είναι σε θέση να αντιδρά με δομημένο και ομοιόμορφο τρόπο σε περιπτώσεις οικονομικού εξαναγκασμού. Η ύπαρξη ειδικού νομοθετικού πλαισίου εξασφαλίζει προβλεψιμότητα και διαφάνεια· υπογραμμίζει την προσήλωση της ΕΕ σε μια προσέγγιση βασισμένη σε κανόνες, και σε διεθνές επίπεδο.
Η ΕΕ θα συνεργαστεί άμεσα με την οικεία χώρα για να σταματήσει τον οικονομικό εκφοβισμό. Εάν ο οικονομικός εκφοβισμός δεν παύσει αμέσως, το νέο εργαλείο θα επιτρέψει στην ΕΕ να αντιδράσει γρήγορα και αποτελεσματικά, παρέχοντας μια εξατομικευμένη και αναλογική αντίδραση σε κάθε κατάσταση, από την επιβολή δασμών και τον περιορισμό των εισαγωγών από την εν λόγω χώρα, έως τον περιορισμό των υπηρεσιών ή των επενδύσεων, ή έως μέτρα για τον περιορισμό της πρόσβασης της χώρας στην εσωτερική αγορά της ΕΕ.
Η πρώτη αντίδραση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου
Μετά την παρουσίαση της νέας πρότασης από την Κομισιόν, ο επικεφαλής της επιτροπής Εμπορίου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Μπερντ Λάνγκε (Σοσιαλιστές, Γερμανία) προχώρησε στην παρακάτω δήλωση.
«Η ΕΕ αντιμετωπίζει γεωπολιτικές πραγματικότητες. Οι τελευταίοι μήνες και χρόνια έδειξαν πώς η εμπορική πολιτική χρησιμοποιείται όλο και περισσότερο ως πολιτικό όπλο. Υπάρχει ένα κενό στην εργαλειοθήκη μας που μπορούν να εκμεταλλευτούν άλλοι. Με το εργαλείο που παρουσίασε η Επιτροπή θα καλύψουμε αυτό το κενό, από σήμερα. Το μέσο κατά του καταναγκασμού θα είναι ένα αποτρεπτικό μέσο που θα βοηθήσει την ΕΕ να υπερασπιστεί τα δικά της συμφέροντα».
Συνέχισε: «Πρέπει τώρα να καθιερώσουμε μια συνολική προσέγγιση για το τι συνιστά καταναγκαστική συμπεριφορά και πώς η ΕΕ πρέπει να αντιδράσει σε αυτές τις επιθετικές ενέργειες. Από τους επενδυτικούς περιορισμούς έως τις κυρώσεις των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας, χρειαζόμαστε μια πλήρη εργαλειοθήκη. Η πολυμέρεια στις συναλλαγές που βασίζεται σε κανόνες παραμένει προτεραιότητά μας, αλλά δεν θα επιτρέψουμε σε άλλους να μας υπαγορεύουν αποφάσεις».
Επόμενα βήματα
Η πρόταση πρέπει τώρα να συζητηθεί και να εγκριθεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Θα εξεταστεί στο πλαίσιο της συνήθους νομοθετικής διαδικασίας, σύμφωνα με την οποία το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο θα διαμορφώσουν εσωτερικά τις θέσεις τους πριν διαπραγματευθούν μεταξύ τους στο πλαίσιο τριμερών συζητήσεων με τη βοήθεια της Επιτροπής. Τους επόμενους δύο μήνες τα ενδιαφερόμενα μέρη και οι πολίτες μπορούν να υποβάλουν περαιτέρω παρατηρήσεις, σχετικά με τις οποίες η Επιτροπή θα υποβάλει έκθεση στο Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο.