Ο εμπορικός πόλεμος μεταξύ των δύο μεγαλύτερων οικονομιών του κόσμου δεν δείχνει σημάδια επιβράδυνσης, καθώς το Πεκίνο «δεν κάνει πίσω», λίγες ώρες αφότου ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ απείλησε να διπλασιάσει τους δασμούς στην Κίνα.
Αυτό θα μπορούσε να σημαίνει ότι οι περισσότερες κινεζικές εισαγωγές θα αντιμετωπίζουν φόρο 104% - μια απότομη κλιμάκωση της έντασης μεταξύ των δύο πλευρών.
Κινητά, υπολογιστές, μπαταρίες λιθίου, παιχνίδια και κονσόλες είναι τα βασικά εξαγώγιμα προϊόντα της Κίνας προς τις ΗΠΑ. Όμως υπάρχουν και άλλα, από βίδες μέχρι λέβητες.
Καθώς πλησιάζει η προθεσμία στην Ουάσιγκτον και ο Τραμπ απειλεί με νέους δασμούς από την Τετάρτη, ποιος θα υποχωρήσει πρώτος; Το BBC σε δημοσίευμά του αναλύει τι μπορεί να ακολουθήσει.
Τραμπ για Κίνα: Θέλουν απεγνωσμένα συμφωνία, περιμένουμε τηλεφώνημά τους
Ο πρόεδρος Τραμπ σε ανάρτησή του στην πλατφόρμα Truth Social έγραψε σχετικά με την Κίνα και τις διαπραγματεύσεις για τους δασμούς:
«Η Κίνα θέλει απεγνωσμένα να κλείσει συμφωνία, αλλά δεν ξέρει πώς να ξεκινήσει. Περιμένουμε το τηλεφώνημά τους. Θα γίνει».
Μπορεί να υποχωρήσει η Κίνα;
«Θα ήταν λάθος να νομίζουμε ότι η Κίνα θα υποχωρήσει μονομερώς και θα αφαιρέσει δασμούς» λέει ο Alfredo Montufar-Helu, ανώτερος σύμβουλος στο China Center του think tank The Conference Board.
«Όχι μόνο θα έκανε την Κίνα να φαίνεται αδύναμη, αλλά θα έδινε και πλεονέκτημα στις ΗΠΑ να ζητήσουν περισσότερα. Έχουμε φτάσει πλέον σε αδιέξοδο, που πιθανότατα θα οδηγήσει σε μακροχρόνιο οικονομικό πόνο».
Οι παγκόσμιες αγορές σημείωσαν πτώση από την προηγούμενη εβδομάδα, όταν οι δασμοί του Τραμπ -που αφορούν σχεδόν κάθε χώρα- άρχισαν να εφαρμόζονται. Οι ασιατικές μετοχές, που τη Δευτέρα είχαν τη χειρότερη πτώση εδώ και δεκαετίες, ανέκαμψαν ελαφρώς την Τρίτη.
Η Κίνα απάντησε με αντίποινα -34% δασμούς- και ο Τραμπ προειδοποίησε για επιπλέον 50%, αν το Πεκίνο δεν κάνει πίσω.
Η αβεβαιότητα είναι υψηλή, με περισσότερους δασμούς -άνω του 40%- να τίθενται σε ισχύ από Τετάρτη. Πολλοί απ’ αυτούς πλήττουν ασιατικές οικονομίες: οι δασμοί στην Κίνα ανεβαίνουν στο 54%, στο Βιετνάμ στο 46% και στην Καμπότζη στο 49%.
Οι ειδικοί ανησυχούν για την ταχύτητα αυτών των εξελίξεων, που αφήνει ελάχιστο χρόνο σε κυβερνήσεις, επιχειρήσεις και επενδυτές να προσαρμοστούν σε ένα ριζικά διαφορετικό οικονομικό τοπίο.
Πώς απαντά η Κίνα στους δασμούς
Η Κίνα απάντησε στον πρώτο γύρο δασμών του Τραμπ με αντίστοιχα μέτρα: δασμούς σε εισαγωγές από ΗΠΑ, έλεγχο εξαγωγών σπάνιων μετάλλων και αντιμονοπωλιακή έρευνα σε αμερικανικές εταιρείες, όπως η Google.
Και τώρα απάντησε με δασμούς, αλλά φαίνεται να ετοιμάζεται και για δραστικότερα μέτρα, καθώς άφησε το νόμισμά της, το γιουάν, να αποδυναμωθεί, κάτι που κάνει τις εξαγωγές της πιο ελκυστικές. Επίσης, κρατικές επιχειρήσεις αγοράζουν μετοχές, πιθανότατα για να σταθεροποιήσουν την αγορά.
Το ενδεχόμενο συνομιλιών ΗΠΑ-Ιαπωνίας ενίσχυσε ελαφρώς τις αγορές, καθώς οι επενδυτές προσπάθησαν να περιορίσουν τις ζημιές των προηγούμενων ημερών, αλλά η σύγκρουση ΗΠΑ-Κίνας -του μεγαλύτερου εξαγωγέα και της σημαντικότερης αγοράς του κόσμου- παραμένει μεγάλο πρόβλημα.
«Αυτό που βλέπουμε είναι ένα παιχνίδι: ποιος μπορεί να αντέξει περισσότερο πόνο. Δεν μιλάμε πια για κέρδος» λέει η Mary Lovely, ειδικός σε θέματα εμπορίου ΗΠΑ-Κίνας, από το Peterson Institute στην Ουάσιγκτον.
Παρά την επιβράδυνση της οικονομίας της, η Κίνα ίσως «είναι πρόθυμη να αντέξει τον πόνο, ώστε να μην υποκύψει σε αυτό που θεωρεί επιθετικότητα των ΗΠΑ», προσθέτει.
Με την κρίση στην αγορά ακινήτων και την ανεργία να αυξάνεται, οι πολίτες δεν ξοδεύουν αρκετά. Οι υπερχρεωμένες τοπικές κυβερνήσεις δυσκολεύονται να επενδύσουν ή να επεκτείνουν το κοινωνικό κράτος.
«Οι δασμοί επιδεινώνουν το πρόβλημα» λέει ο Andrew Collier, ερευνητής στο Harvard Kennedy School.
Αν οι εξαγωγές της Κίνας πληγούν, τότε χάνει μία βασική πηγή εσόδων. Αν και προσπαθεί να στηρίξει περισσότερο την εγχώρια κατανάλωση και την τεχνολογία, οι εξαγωγές παραμένουν κεντρικός μοχλός ανάπτυξης.
«Είναι δύσκολο να πούμε πότε ακριβώς οι δασμοί θα αρχίσουν να “πονούν”, αλλά μάλλον σύντομα», λέει ο Collier. Ο πρόεδρος Σι «βρίσκεται σε ολοένα και πιο δύσκολη θέση, λόγω της επιβράδυνσης και της έλλειψης πόρων».
Και οι δύο επηρεάζονται
Αλλά δεν είναι μόνον η Κίνα που θα πληγεί.
Σύμφωνα με το Γραφείο Εμπορικού Αντιπροσώπου των ΗΠΑ, οι ΗΠΑ εισήγαγαν αγαθά αξίας 438 δισ. δολαρίων από την Κίνα το 2024, ενώ εξήγαγαν προϊόντα αξίας 143 δισ. δολαρίων. Έτσι προκύπτει έλλειμμα 295 δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Και δεν είναι σαφές πώς οι ΗΠΑ θα βρουν εναλλακτικούς προμηθευτές σε τόσο σύντομο διάστημα.
Πέρα από τους φυσικούς δασμούς, οι δύο χώρες είναι οικονομικά αλληλένδετες με πολλούς τρόπους. «Υπάρχει τεράστιος όγκος επενδύσεων και ροών δεδομένων και ψηφιακού εμπορίου», λέει η Deborah Elms από το Hinrich Foundation στη Σιγκαπούρη.
«Οι δασμοί έχουν όριο. Υπάρχουν όμως και άλλοι τρόποι να χτυπήσει η μία την άλλη. Κι ενώ λες “δεν μπορεί να πάει χειρότερα”, στην πραγματικότητα μπορεί».
Ο υπόλοιπος κόσμος παρακολουθεί επίσης για να δει πού θα καταλήξουν τα κινεζικά προϊόντα που θα αποκλειστούν από την αμερικανική αγορά.
«Θα καταλήξουν σε άλλες αγορές, όπως της Νοτιοανατολικής Ασίας», λέει η Elms. «Και αυτές οι χώρες πρέπει να σκεφτούν πού αλλού θα πουλήσουν τα προϊόντα τους».
Πώς τελειώνει αυτό;
Σε αντίθεση με τον εμπορικό πόλεμο του Τραμπ κατά την πρώτη του θητεία, που είχε στόχο τη διαπραγμάτευση με την Κίνα, «τώρα δεν είναι σαφές τι ακριβώς επιδιώκουν οι δασμοί, και είναι πολύ δύσκολο να προβλέψουμε πού θα πάει όλο αυτό», λέει ο οικονομολόγος Roland Rajah.
Η Κίνα έχει «ευρύ οπλοστάσιο» για αντίποινα, όπως μεγαλύτερη υποτίμηση του νομίσματος ή περιορισμούς σε αμερικανικές επιχειρήσεις.
«Το ερώτημα είναι πόσο συγκρατημένοι θα είναι. Υπάρχουν τα αντίποινα “για λόγους γοήτρου” και υπάρχει και το “τραβάμε όλο το οπλοστάσιο”. Δεν είναι σαφές αν η Κίνα θέλει να πάει τόσο μακριά. Ίσως και να θέλει».
Κάποιοι αναλυτές πιστεύουν ότι οι ΗΠΑ και η Κίνα μπορεί να ξεκινήσουν συνομιλίες. Ο Τραμπ δεν έχει μιλήσει ακόμη με τον Σι από τότε που επέστρεψε στον Λευκό Οίκο, αν και το Πεκίνο έχει εκφράσει επανειλημμένα την προθυμία του να μιλήσει.
Άλλοι όμως είναι πιο απαισιόδοξοι.
«Πιστεύω ότι οι ΗΠΑ το παρατραβάνε» λέει η Elms, καθώς δεν πείθεται από την ιδέα του Τραμπ ότι η αγορά των ΗΠΑ είναι τόσο δελεαστική που η Κίνα ή κάποια άλλη χώρα θα υποκύψει.
«Πώς θα τελειώσει όλο αυτό; Κανείς δεν ξέρει», καταλήγει. «Με ανησυχεί η ταχύτητα και η κλιμάκωση. Το μέλλον είναι πολύ πιο δύσκολο και οι κίνδυνοι τεράστιοι».