Βυθισμένο στο πένθος είναι το Ισραήλ για την ασύλληπτη τραγωδία στους πρόποδες του Όρους Μερόν, αλλά ταυτόχρονα έχει ξεκινήσει και ένας πόλεμος απόδοσης ευθυνών με πολλούς στη χώρα να ρίχνουν το φταίξιμο στη διαχείριση του προσκυνηματικού χώρου από τους υπερορθόδοξους Εβραίους.
Χιλιάδες εξ’ αυτών, αντί να επιστρέψουν στα σπίτια τους για να περάσουν το εβραϊκό Σάββατο με τις οικογένειές τους, παρέμειναν – μετά το ποδοπάτημα που προκάλεσε τον θάνατο 45 ανθρώπων και τον τραυματισμό άνω των 150 - ψελλίζοντας προσευχές στον τόπο της τραγωδίας, γύρω από τον φερόμενο τάφο του ραβίνου Σιμόν Μπαρ Γιοχάι, ταλμουδιστή του 2ου μ.Χ. αιώνα, στον οποίο αποδίδεται το Ζοχάρ, κεντρικό βιβλίο του εβραϊκού μυστικισμού. Ο πρωθυπουργός του Ισραήλ, Μπέντζαμιν Νετανιάχου μίλησε για ένα «δράμα που ραγίζει καρδιές» και κήρυξε την Κυριακή ημέρα εθνικού πένθους, αλλά αυτό ελάχιστη σημασία έχει για τους υπερορθόδοξους Εβραίους, που «τρέμουν» μόνον τον Θεό. Όπως και οι γειτονιές τους στην Ιερουσαλήμ γι’ αυτούς το όρος Μερόν είναι ένα άσυλο που μόνον με την συναίνεση των ραβίνων και πολύ διστακτικά επισκέπτονται κοσμικοί Ισραηλινοί πολίτες και κρατικοί αξιωματούχοι.
Από χθες το πρωί, λίγες ώρες μετά την τραγωδία, άρχισαν να εκτοξεύονται κατηγορίες απ’ όλες τις κατευθύνσεις στο Ισραήλ. Μήπως απέτυχε στο ρόλο της η αστυνομία, που είχε αναπτύξει χιλιάδες άνδρες στο όρος Μερόν – σε συνεννόηση φυσικά με τις οργανώσεις των υπερορθόδοξων Εβραίων που διαχειρίζονται τον τόπο του προσκυνήματος-; «Γιατί μπλόκαραν τις σκάλες;» διερωτάται ο 17χρονος Ναχμάν Γκουέτα, που σκαρφάλωσε την ώρα της τραγωδίας από μια ολισθηρή ράμπα εξόδου, αποκλεισμένη με μεταλλικούς φράκτες, όπου συνωστίστηκε το ανεξέλεγκτο πλήθος και τελικά ποδοπατήθηκαν τόσοι άνθρωποι, σύμφωνα με μαρτυρίες.
Ένα χάος που επαναλαμβάνεται κάθε χρόνο στο προσκύνημα
Ο 17χρονος ήταν μεταξύ εκείνων που μετέφεραν τους τραυματίες και τους παρείχε Πρώτες Βοήθειες, όπως άλλωστε έχει εκπαιδευτεί. Ωστόσο, είναι σε κατάσταση σοκ. Προερχόμενος από τη σέχτα Μπρεσλόφ των υπερορθόδοξων Εβραίων γνωρίζει καλά τους χώρους του προσκυνήματος, που έχει επισκεφθεί πολλές φορές. «Γνωρίζουμε ότι επικρατεί χάος σ’ αυτά τα σκαλιά κάθε χρόνο», λέει στη γαλλική εφημερίδα Le Monde. «Προσπαθήσαμε να το πούμε και στην αστυνομία, αλλά δεν μας άκουσαν. Ούτως ή άλλως δεν την εμπιστευόμαστε», λέει.
Προσοχή! Το βίντεο περιέχει σκληρές εικόνες!
Κάποιοι κατηγορούν την ισραηλινή αστυνομία ότι εμπόδισε υπερορθόδοξους Εβραίους της οργάνωσης Εχούντ Χατζαλά να βοηθήσουν τους τραυματίες, αλλά τους διαψεύδει ένας από τους διασώστες της, απευθύνοντας έκκληση στους νέους να μη διασπείρουν τέτοιες φήμες. Ωστόσο, όπως επεσήμανε ένας ηλικιωμένος υπερορθόδοξος Εβραίος από την Ιερουσαλήμ «ολόκληρη η χώρα μας απεχθάνεται, όπως και η αστυνομία. Μόνον αυτό μπορεί να δώσει μια λογική εξήγηση γιατί συνέβη αυτό». Μια δυσπιστία έναντι των Αρχών ευρέως διαδεδομένη στην κοινότητα των υπερορθόδοξων Εβραίων του Ισραήλ, ιδιαίτερα μετά από έναν χρόνον πανδημίας, που αψήφισαν τα περιοριστικά μέτρα που επέβαλε η κυβέρνηση του Ισραήλ για να ακολουθήσουν τους δικούς τους μόνον κανόνες. Φέτος επέστρεψαν μαζικά στο όρος Μερόν μετά την άρση των περισσότερων μέτρων λόγω της επιτυχημένης εμβολιαστικής εκστρατείας στη χώρα. «Οι βουλευτές των υπερορθόδοξων κομμάτων έγιναν πυρ και μανία, επειδή η αστυνομία τους ζήτησε να μη φέρουν πάρα πολλούς προσκυνητές. Ανταγωνίζονταν μεταξύ τους, δεν ήθελαν να αποδεχθούν κανένα όριο», λέει ο δημοσιογράφος του υπερορθόδοξου ειδησεογραφικού ιστότοποτου News DFN.
Στο φεστιβάλ του Λαγκ Μπα Ομέρ -μείγμα πολλών παραδόσεων - ανάβουν όλη τη νύχτα εορταστικές πυρές γιορτάζοντας το τέλος του πένθους και την δυνατότητα τέλεσης γάμων, που απαγορεύονται για τους υπερορθόδοξους Εβραίους μεταξύ του Πάσχα και της γιορτής αυτής. Πάνω από 100.000 κατέφθασαν την Πέμπτη, σύμφωνα με εκτιμήσεις των διοργανωτών σ’ ένα από τα σημαντικότερα προσκυνήματα, στη σπηλιά όπου φέρεται να κατέφυγε ο ραβίνος Σιμόν Μπαρ Γιοχάι για να κρυφτεί από τις ρωμαϊκές Αρχές τον 20 μ.Χ. αι. Το ιερότερο σημείο του προσκυνήματος βρίσκεται στο τέλος ενός κλειστού διαδρόμου πίσω από μια γεννήτραι και μια σειρά από φράκτες, όπου οι άνδρες τραγουδούν και οι γυναίκες ολοφύρονται.
Οι προειδοποιήσεις που δεν εισακούστηκαν
Χώροι προσευχής υπάρχουν παντού και συνδέονται μέσω ενός δικτύου στενών μονοπατιών και διαδρόμων με μεταλλικές σκάλες, για τον έλεγχο των οποίο διαγκωνίζονται οι πολλές χασιδιτικές σέχτες, όπως και για τα ειδικά κουτιά όπου συλλέγονται οι δωρεές των πιστών. Το μόνο σημείο στο οποίο φαίνονται να συμφωνούν είναι η άρνησή τους να επιτρέψουν παρέμβαση του κράτους του Ισραήλ.
«Αυτό το μέρος είναι πολύ επικίνδυνο, αλλά τα πολιτικά συμφέροντα των υπερορθόδοξων Εβραίων και οι συμμαχίες τους στην κυβέρνηση προτάσσονταν πάντα της ασφάλειας», είπε ο Γιάακοφ Μπορόφσκι, πρώην διευθυντής αστυνομίας στο βόρειο Ισραήλ. «Είναι θαύμα που δεν έγινε κάτι τέτοιο επί της δικής μου θητείας», πρόσθεσε.
Από το 2008 δύο εκθέσεις της αρμόδιας κρατικής υπηρεσίας του Ισραήλ και της αστυνομίας είχαν προειδοποιήσει για τους κινδύνους ασφαλείας στον χώρο του προσκυνήματος. Το κράτος επιχείρησε να κινηθεί νομικά για να πάρει τον έλεγχο του χώρου, αλλά μάταια. Ο Νετανιάχου υποσχέθηκε πλήρη διερεύνηση της τραγωδίας, ώστε να μην επαναληφθεί στο μέλλον. Αλλά, πόσα μπορούν να αλλάξουν όταν, όπως θυμίζει η Le Monde, ο Νετανάχιου εξαρτάται εξ’ ολοκλήρου από τη στήριξη των υπερορθόδοξων Εβραίων για το σχηματισμό κυβέρνησης μετά από τέσσερις εκλογικές αναμετρήσεις την τελευταία διετία;