Μια ετερόκλητη συμμαχία οκτώ κομμάτων από την αριστερά μέχρι την ακροδεξιά κατάφερε να παραμερίσει τις διαφορές της και να βρει το σημείο σύγκλισης που φέρνει τα πάνω κάτω στην πολιτική σκηνή του Ισραήλ: την επιθυμία να εκθρονίσουν τον Μπέντζαμιν Νετανιάχου από την πρωθυπουργία.
Οι «τίτλοι τέλους» στην πρωτοκαθεδρία του Νετανιάχου μπήκαν το βράδυ της Τετάρτης, όταν ένας κοσμικός φιλελεύθερος πολιτικός, ένας ακροδεξιός εθνικιστής κι ένας ισλαμιστής συναντήθηκαν σ’ ένα συνεδριακό κέντρο στο Τελ Αβίβ. Για τον πρωθυπουργό του Ισραήλ, τον μακροβιότερο στην ιστορία της χώρας, δεν ήταν απλώς η αρχή ενός κακόγουστου αστείου, αλλά η αρχή του τέλους της κυριαρχίας του. Σε μια φωτογραφία, που έγινε αμέσως viral στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, το ετερόκλητο τρίο των τριών ηγετών πόζαρε χαμογελώντας στο φακό μετά την ολοκλήρωση της συμφωνίας για το σχηματισμό της νέας κυβέρνησης εθνικής ενότητας του Ισραήλ.
Στην αριστερή, όπως τους βλέπουμε, πλευρά του μικρού τραπεζιού καθόταν ο Γιαΐρ Λαπίντ, ηγέτης του κεντρώου κόμματος Yesh Atid. Απέναντί του ο Μανσούρ Αμπάς, επικεφαλής της Ενωμένης Αραβικής Λίστας, του πρώτου κόμματος που προέρχεται από το 21% της αραβικής μειονότητας του Ισραήλ, Παλαιστίνιους στην καταγωγή, Ισραηλινούς στην υπηκοότητα, που εντάσσεται σε ισραηλινή κυβέρνηση. Και στη μέση ο πλέον απίθανος κυβερνητικός εταίρος, ο σκληροπυρηνικός ακροδεξιός Ναφτάλι Μπένετ, που έχει ζητήσει την προσάρτηση του μεγαλύτερου μέρους της κατεχόμενης Δυτικής Όχθης και ο οποίος θα είναι πρωθυπουργός για τα πρώτα δύο χρόνια της θητείας της νέας κυβέρνησης, προτού παραδώσει το 2023 τη σκυτάλη στον Λαπίντ.
Μόλις 38 λεπτά πριν από την εκπνοή της προθεσμίας για το σχηματισμό κυβέρνησης τα μεσάνυχτα της Τετάρτης, δηλαδή στις 11:22 μ.μ. (τοπική ώρα), οι τρεις υπέγραψαν τη συμφωνία μαζί με άλλα πέντε κόμματα απ’ όλο το πολιτικό φάσμα, που περιλαμβάνουν από σκληροπυρηνικούς πρώην συμμάχους του Νετανιάχου έως κεντροαριστερά κόμματα. Τότε σήκωσε το τηλέφωνο ο Λαπίντ και ενημέρωσε τον απερχόμενο πρόεδρο του Ισραήλ, Ρεουβέν Ριβλίν, ότι κατάφερε να σχηματίσει κυβέρνηση. «Θα κάνουμε ό,τι μπορούμε για να ενώσουμε την ισραηλινή κοινωνία», του είπε.
Αντιδράσεις για την «αδιανόητη» συμμαχία
Για πολλούς Ισραηλινούς η φωτογραφία των τριών ηγετών αντιπροσωπεύει μια ελπίδα, μια ένδειξη ότι, παρά το ιδεολογικό χάσμα που τους χωρίζει, μπορούν να τα βρουν για το καλό της χώρας και να βάλουν ένα τέλος στον ατέλειωτο κύκλο των εκλογικών αναμετρήσεων (τέσσερις την τελευταία διετία). Το πλήθος που είχε συγκεντρωθεί έξω από το συνεδριακό κέντρο στο Τελ Αβίβ πανηγύριζε στη θέα Εβραίων και Αράβων πολιτικών που συνεργάζονταν λίγες εβδομάδες μετά την πρόσφατη αιματοχυσία μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων. Αλλά για πολλούς στο στρατόπεδο της δεξιάς η φωτογραφία αντιπροσωπεύει μια στιγμή προδοσίας από μέρους του Μπένετ, τον οποίο κατηγορούν ότι εγκατέλειψε στα κρύα του λουτρού τους εθνικιστές συμμάχους του. «Τα πρόσωπα της ντροπής», σχολίασε με πηχυαίο τίτλο η εφημερίδα «The Way», που απηχεί τις θέσεις του υπερορθόδοξου εβραϊκού κόμματος Shas.
Η υπηρεσία εσωτερικής ασφάλειας του Ισραήλ, Σιν Μπετ, ανακοίνωσε χθες ότι εντείνει τα μέτρα προστασίας του Μπένετ μετά το κύμα απειλών που δέχθηκε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπου κάποιοι τον εμφάνισαν σε μονταρισμένες φωτογραφίες με την παλαιστινιακή κεφίγια στο κεφάλι, όπως είχε εμφανίσει και στη δεκαετία του 1990 μια ακροδεξιά αφίσα τον τότε πρωθυπουργό της χώρας Ιτσχάκ Ράμπιν, ο οποίος τελικά δολοφονήθηκε από ακροδεξιό εξτρεμιστή το 1995.
Αλλά και ο Μανσούρ Αμπάς βρέθηκε στο στόχαστρο ορισμένων Παλαιστινίων υπηκόων του Ισραήλ, γνωστών ως Αραβο-ισραηλινών, επειδή δεν εξασφάλισε ακόμη περισσότερα άμεσα ανταλλάγματα για τη στήριξή του στο νέο κυβερνητικό συνασπισμό. Το κόμμα του ανέφερε ότι στη συμφωνία περιλαμβάνεται η δέσμευση για την καταβολή 53 δισ. σέκελ για τη βελτίωση των υποδομών και την αντιμετώπιση του βίαιου εγκλήματος στις αραβικές πόλεις, αλλά και όροι για το πάγωμα των κατεδαφίσεων των σπιτιών που κατασκευάστηκαν χωρίς άδεια σε αραβικά χωριά και απόκτηση επίσημου καθεστώτος για τις πόλεις των Βεδουίνων στην έρημο Νεγκέβ, προπύργιο των ισλαμιστών.
Ο Νετανιάχου παλεύει με νύχια και δόντια
Ο νέος συνασπισμός θα καταλάβει την εξουσία μόνον αν επιβιώσει της ψήφου εμπιστοσύνης στην Κνεσέτ. Διαθέτει όμως ισχνή πλειοψηφία, μόλις 61 εδρών, στη Βουλή των 120 του Ισραήλ, και άρα τίποτε δεν μπορεί να αποκλειστεί, αν έστω κι ένας από τους βουλευτές των οκτώ κομμάτων, που τον απαρτίζουν, αλλάξει γνώμη.
Ο Νετανιάχου θα προσπαθήσει, όπως εκτιμάται, να πείσει τα ακροδεξιά μέλη του συνασπισμού να αλλάξουν στρατόπεδο και να πάνε με το μέρος του. Στα πρώτα σχόλιά του στο Twitter αφότου ο Λαπίντ ανακοίνωσε την επίτευξη συμφωνίας για τη νέα κυβέρνηση, κάλεσε όλους τους δεξιούς βουλευτές «να αντιταχθούν σε αυτή την επικίνδυνη αριστερή κυβέρνηση» και κατηγόρησε τον συναπισμό των Λαπίντ-Μπένετ ότι «ξεπουλήθηκε» σε πολιτικούς της αραβικής μειονότητας του Ισραήλ. Μέχρι τη διεξαγωγή της ψηφοφορίας στην Κνεσέτ, ενδεχομένως και σε δύο εβδομάδες, ο Νετανιάχου «θα επιδοθεί σ’ ένα αντάρτικο πόλεων, με ριπές να εκτοξεύονται προς πάσα κατεύθυνση», έγραψε στη συντηρητική εφημερίδα «Israel Today» ο σχολιαστής Μάτι Τούχφελντ.
Ο πιθανότερος στόχος του Νετανιάχου θα είναι ο Νιρ Όρμπαχ, μέλος του κόμματος Yamina του Μπένετ, που είχε διατυπώσει παλαιότερα αμφιβολίες για τη συμμετοχή σε συνασπισμό με αριστερά κόμματα. Ωστόσο, μετά τη συνάντησή του με τον Μπένετ την Τετάρτη, ο Όρμπαχ τόνισε στο Twitter ότι θα κάνει «τα πάντα» για να πετύχει ο συνασπισμός.
Το μέτωπο της νέας κυβέρνησης θα πρέπει πρώτα να παραμείνει αρραγές στην προσπάθεια συναίνεσης στο πρόσωπο του νέου προέδρου της Κνεσέτ, που θα επιβλέψει και τη διαδικασία της ψήφου εμπιστοσύνης, ειδάλλως ο νυν πρόεδρος της Βουλής του Ισραήλ -και σύμμαχος του Νετανιάχου- μπορεί να χρησιμοποιήσει το πόστο του για να καθυστερήσει την ψηφοφορία και να δώσει έτσι στον «Μπίμπι» περισσότερο χρόνο να σαμποτάρει τον συνασπισμό.
Ο Νετανιάχου έχει επιδείξει μια απίστευτη ικανότητα να παραμένει στην εξουσία σε πολυάριθμες εκλογικές αναμετρήσεις και παρά τις κατηγορίες εις βάρος του για διαφθορά. Με την πολωτική του ρητορική αυξανόταν ολοένα και περισσότερο η πολιτική του απομόνωση, αφότου απαγγέλθηκαν εις βάρος του κατηγορίες για απάτη, δωροδοκία και κατάχρηση εμπιστοσύνης στα τέλη του 2019. Αποξένωσε πολλούς υποστηρικτές και πρώην συμμάχους του, όπως ο Μπένετ που κατέβηκε αντίπαλός του στις πρόσφατες εκλογές, αλλά κέρδισε το προσωνύμιο «ο μάγος», αφού πολλές φορές τον είχαν ξεγράψει, για να επανέλθει δριμύτερος. Αυτή τη φορά, ωστόσο, ο χρόνος κυλά αντίστροφα και τα περιθώρια να τραβήξει έναν νέο άσο από το μανίκι του στενεύουν, καθώς οι αντίπαλοί του ετοιμάζονται να φέρουν την «αλλαγή» που υπόσχονται στο πολιτικό τοπίο του Ισραήλ.