Το Ανώτατο Δικαστήριο του Ισραήλ διέταξε την κυβέρνηση να άρει την εξαίρεση των υπερορθόδοξων Εβραίων από τη στρατιωτική θητεία, μια απόφαση-ορόσημο που θα μπορούσε να δοκιμάσει τον κυβερνητικό συνασπισμό του πρωθυπουργού Μπέντζαμιν Νετανιάχου.
Η απόφαση της Τρίτης - η οποία ζήτησε επίσης από το κράτος να σταματήσει να χρηματοδοτεί τα σεμινάρια των οποίων οι σπουδαστές αποφεύγουν τη στράτευση - αναδεικνύει ένα ζήτημα που διχάζει εδώ και καιρό το Ισραήλ μετά την κλιμάκωση του συνεχιζόμενου πολέμου με τη Χαμάς τον περασμένο Οκτώβριο. Το Ισραήλ εφαρμόζει ένα σύστημα υποχρεωτικής στρατιωτικής θητείας, αλλά οι υπερορθόδοξοι, γνωστοί ως Χαρεντί, έχουν εξαιρεθεί από την θητεία.
Δύο θρησκευτικά κόμματα ενώθηκαν με το Λικούντ του Νετανιάχου στα τέλη του 2022 για να σχηματίσουν κυβέρνηση με την προϋπόθεση ότι ο μακροχρόνιος αποκλεισμός των υπερορθοδόξων Εβραίων από την κατάταξη θα κωδικοποιηθεί στο νόμο. Η εστίαση του δικαστηρίου στην ισότητα είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους η κυβέρνηση πέρασε μεγάλο μέρος του 2023 προσπαθώντας να περιορίσει την εξουσία του δικαστικού σώματος με μια δικαστική μεταρρύθμιση που προκάλεσε πολλές πολιτικές και κοινωνικές αντιδράσεις.
Στα πρόθυρα πολιτικής κρίσης το Ισραήλ λόγω των υπερορθόδοξων Εβραίων
Οι δικαστές έγραψαν ότι το σημερινό σύστημα «δημιουργεί σοβαρές διακρίσεις» αναφερόμενοι στο γεγονός ότι εξαιρούνται της στρατιωτικής θητείας οι υπεροθόδοξοι. Το Ισραήλ έχει καλέσει εκατοντάδες χιλιάδες εφέδρους μετά την εισβολή των μαχητών της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου, η οποία προκάλεσε τον νέο γύρο σύγκρουσης στη Γάζα. Πολλοί κοσμικοί Ισραηλινοί λένε ότι ο πόλεμος - και η πιθανότητα υψηλότερων αμυντικών δαπανών για τα επόμενα χρόνια λόγω των απειλών από οργανώσεις όπως η Χεζμπολάχ στο Λίβανο - κάνει πιο απαράδεκτο το γεγονός ότι οι υπερορθόδοξοι Εβραίοι εξαιρούνται από τη στρατιωτική θητεία, αναφέρει το Bloomberg.
«Αυτές τις μέρες, εν μέσω ενός δύσκολου πολέμου, το βάρος της ανισότητας είναι πιο έντονο από ποτέ», δήλωσε το δικαστήριο στην απόφαση από μια ομόφωνη διευρυμένη έδρα εννέα δικαστών.
Η επιστράτευση των ανδρών Χαρέντι θα έδινε πιθανότατα ώθηση στην οικονομία του Ισραήλ, καθώς θα ανακούφιζε μερικώς τον τομέα της τεχνολογίας και των επιχειρήσεων, το εργατικό δυναμικό των οποίων αποτελεί το μεγαλύτερο μέρος των εφεδρικών δυνάμεων του Ισραήλ. Ένα σχέδιο για την επιμήκυνση της στρατιωτικής θητείας τόσο για τους στρατεύσιμους όσο και για τους εφέδρους αναμένεται να κοστίσει 100 δισεκατομμύρια σέκελ (27 δισεκατομμύρια δολάρια) σε έξοδα και χαμένη παραγωγικότητα κατά την επόμενη δεκαετία, ποσό που θα μειωθεί αν επιστρατευτούν και οι υπερορθόδοξοι.
Μια αμφιλεγόμενη εξαίρεση
Η απαλλαγή από τη στρατιωτική θητεία για τους Χαρεντί χρονολογείται από τότε που ο Νταβίντ Μπεν Γκουριόν, ο πρώτος πρωθυπουργός του Ισραήλ, συμφώνησε να επιτρέψει σε περίπου 400 φοιτητές Χαρεντί να παρακολουθήσουν ακαδημαϊκά σεμινάρια, ή αλλιώς yeshivas, αντί να επιστρατευτούν.
Η πολιτική αυτή είχε μικρή επίδραση όταν αποτελούσαν μια μικρή μειονότητα. Όμως, καθώς το Ισραήλ έγινε πιο πλούσιο, ο πληθυσμός της ομάδας έχει γωνρίσει μεγάλη αύξηση και τώρα αποτελεί περίπου το 14% του πληθυσμού του Ισραήλ των 10 εκατομμυρίων, και ένα ακόμη μεγαλύτερο ποσοστό των Ισραηλινών που βρίσκονται σε στρατεύσιμη ηλικία. Το δικαστήριο επικαλέστηκε το κράτος λέγοντας ότι σήμερα υπάρχουν 63.000 νεαροί Χαρεντί σε ηλικία στράτευσης.
Ο Μπένι Γκαντζ, ηγέτης της αντιπολίτευσης που αποχώρησε πρόσφατα από το πολεμικό υπουργικό συμβούλιο του Νετανιάχου, κατηγόρησε τον πρωθυπουργό για το αδιέξοδο, καλώντας τον να «καταλήξει σε συμφωνίες που θα εξυπηρετούν τις ανάγκες ασφάλειας της χώρας» και να μην απομονώνει διαφορετικά τμήματα της κοινωνίας.
Εκπρόσωπος του Λικούντ δήλωσε ότι ένας «ιστορικός νόμος για την επιστράτευση» οδεύει προς ψήφιση στο κοινοβούλιο, ο οποίος θα «αυξήσει σημαντικά τα ποσοστά στρατολόγησης του υπερορθόδοξου κοινού».
Οι εκλογές δεν έχουν προγραμματιστεί πριν από το 2026 και τα κόμματα των Χαρεντί μπορεί σε κάθε περίπτωση να αποφασίσουν ότι το καλύτερο στοίχημά τους είναι να παραμείνουν με τον Νετανιάχου παρά να προσπαθήσουν να σχηματίσουν νέο συνασπισμό με τα κόμματα που βρίσκονται πιο αριστερά.
Η αμφιλεγόμενη δικαστική μεταρρύθμιση
Η κυβέρνηση του Ισραήλ είχε θέσει την αναμόρφωση του δικαστικού συστήματος της χώρας ως κορυφαία προτεραιότητα πριν από τις 7 Οκτωβρίου, προκαλώντας μαζικές διαμαρτυρίες κυρίως από κοσμικούς Ισραηλινούς, οι οποίοι υποστήριξαν ότι οι σχεδιαζόμενες αλλαγές θα υπονόμευαν τη δημοκρατία της χώρας.
Οι Χαρεντί, των οποίων η ενδυμασία και τα έθιμα προέρχονται από την Ανατολική Ευρώπη, επιδιώκουν να τους αφήνουν ήσυχους για να μελετούν και να προσεύχονται. Φοβούνται ότι ο εξαναγκασμός των νέων να ενταχθούν στον ισραηλινό στρατό θα τους παρασύρει από στην κοσμική αμαρτία.
Πολλοί άνδρες Χαρεντίπερνούν τις μέρες τους, όπως έκαναν και οι πατέρες τους, σε μεγάλες αίθουσες σεμιναρίων μελετώντας ιερά κείμενα, αλλά έχουν λίγες δουλειές. Λαμβάνουν κρατικές επιδοτήσεις και οι γυναίκες τους εργάζονται ως επί το πλείστον.