Η προσπάθεια του καθεστώτος του Ιράν να εμφανιστεί μετά την εξόντωση του υποστρατήγου Κασέμ Σουλεϊμανί ως θύμα της αμερικανικής επιθετικότητας του γύρισε μπούμερανγκ τόσο στο εσωτερικό, όπου χιλιάδες αντικυβερνητικοί διαδηλωτές βγήκαν στους δρόμους εκφράζοντας την οργή τους για τα ψέμματα της κυβέρνησης όσο και στο εξωτερικό.
Επί τρεις ολόκληρες μέρες το καθεστώς των μουλάδων διέψευδε την εμπλοκή του στην αεροπορική τραγωδία μέχρι να αναλάβει τελικά την ευθύνη για την «κατά λάθος» κατάρριψη του ουκρανικού Βoeing κοντά στην πρωτεύουσα του Ιράν με τους 176 νεκρούς λόγω της «νευρικής» αεράμυνάς του μετά τις πυραυλικές επιθέσεις κατά αμερικανικών βάσεων στο Ιράν. Κι αναγκάστηκε να το παραδεχθεί αφού προηγουμένως Ουκρανοί τεχνικοί είχαν εντοπίσει τμήματα πυραύλων ανάμεσα στα συντρίμμια του αεροσκάφους.
Για ορισμένους παρατηρητές οι αυθόρμητες διαδηλώσεις του Σαββατοκύριακου συνιστούν μια πιθανώς θανάσιμη πρόκληση για την ηγεσία του Ιράν, μολονότι το καθεστώς έχει καταφέρει στο παρελθόν να συντρίψει τέτοια κινήματα διαμαρτυρίας. «Μυρίζει αλλαγή καθεστώτος», ανέφερε χθες το πρωί σε ανάρτησή του στο Twitter ο πρώην σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας του Ντόναλντ Τραμπ και υπέρμαχος εδώ και καιρό της ανατροπής της Ισλαμικής Δημοκρατίας, Τζον Μπόλτον.
Οι αμερικανικές κυρώσεις σακατεύουν την οικονομία του Ιράν
Οι τελευταίες διαδηλώσεις έρχονται μετά από ένα πανεθνικό κύμα διαμαρτυρίας που συγκλόνισε τον περασμένο Νοέμβριο το Ιράν, όταν σύμφωνα με εκτιμήσεις σκοτώθηκαν έως και 1.500 διαδηλωτές στην άγρια καταστολή από το καθεστώς. Αν και είναι δύσκολο να βρει κανείς στοιχεία για την προέλευση και την έκταση των αντικαθεστωτικών διαδηλώσεων, αφού οι πληροφορίες από το Ιράν βγαίνουν με το σταγονόμετρο, υπάρχουν σαφείς ενδείξεις μεγάλης λαϊκής δυσαρέσκειας έναντι του καθεστώτος για την δεινή κατάσταση της οικονομίας, σε μεγάλο βαθμό λόγω των αμερικανικών κυρώσεων.
Ο μέσος μηνιαίος μισθός μετά την παρακράτηση των φόρων κυμαίνεται στα 318 δολάρια, σύμφωνα με το Numbeo που χρησιμοποιεί τα στοιχεία χιλιάδων χρηστών για να υπολογίσει τους μισθούς. Έτσι μ’ έναν τέτοιο μισθό ο μέσος Ιρανός μόλις που μπορεί να πληρώσει για ένα μικρό διαμέρισμα εκτός του κέντρου της Τεχεράνης, για τους λογαριασμούς των υπηρεσιών κοινής ωφελείας και τις μετακινήσεις του με τα μέσα μαζικής μεταφοράς. Αν συνυπολογίσει κανείς και το λογαριασμό των κινητών, της ένδυσης και των εξόδων διατροφής – τη στιγμή μάλιστα που ο πληθωρισμός στα τρόφιμα αγγίζει το 28% σε ετήσια βάση με βάση στοιχεία του περασμένου Δεκεμβρίου – τότε ένα ζευγάρι χρειάζεται τουλάχιστον δύο μέσους μισθούς για να επιβιώσει.
Τα φάρμακα είναι μια άλλη ιστορία. Ορισμένα εισαγόμενα είδη, όπως π.χ. ινσουλίνη είναι αδύνατο να βρεθούν σε φαρμακεία σε ορισμένες επαρχίες του Ιράν, ενώ παρατηρούνται σημαντικές ελλείψεις και σε φάρμακα που χρησιμοποιούνται σε χημειοθεραπείες. Για αυτοκίνητα, ούτε λόγος για τον μέσο Ιρανό, που θα πρέπει να συγκεντρώσει τους μισθούς 14 χρόνων για να μπορέσει να αγοράσει π.χ. ένα μεσαίου κυβισμού ευρωπαϊκό όχημα, που στοιχίζει περί τα 48.000 δολάρια.
Δημογραφική κρίση πλήττει το Ιράν
Η μειωμένη κατανάλωση έχει επηρεάσει αρνητικά τον οικογενειακό προγραμματισμό των περισσότερων ζευγαριών στο Ιράν. Όπως αναφέρουν οι Tehran Times επικαλούμενοι τον επικεφαλής της επιτροπής για τη μελέτη του πληθυσμού του Ανωτάτου Συμβουλίου Πολιτισμικής Επανάστασης, Μοχάμεντ Τζαβάντ Μαχμούντι, την τελευταία τετραετία μειώθηκε κατά 25% ο αριθμός των νεογέννητων στη χώρα.
Η μείωση αυτού του αριθμού των γεννήσεων στο Ιράν δεν έχει προηγούμενο σε καιρό ειρήνης. Το ίδιο διάστημα η μέση ηλικία των εγκύων αυξήθηκε, πράγμα που δείχνει ότι η μείωση των γεννήσεων αντανακλά την απόφαση των ζευγαριών να μην φέρουν στον κόσμο παιδιά ή να γεννήσουν λίγα. Το Ιράν βρίσκεται αντιμέτωπο με μια δημογραφική κρίση, που αναμένεται να ενταθεί τις επόμενες δύο δεκαετίες καθώς γηράσκει τάχιστα ο πληθυσμός του. Αυτή τη στιγμή πέντε Ιρανοί της παραγωγικής ηλικίας στηρίζουν με την εργασία τους το συνταξιοδοτικό σύστημα, αλλά στα μέσα του αιώνα η αναλογία αναμένεται να πέσει στο 1,6 / 1. Την ίδια ώρα το καθεστώς των μουλάδων κάνει λόγο για αύξηση στον «συνολικό αριθμό γονιμότητας», δηλαδή τον αριθμό των παιδιών που αναμένεται να φέρει στον κόσμο μια γυναίκα στη διάρκεια της ζωή της βάσει υπεραισιόδοξων, όπως αναφέρουν δυτικοί οργανισμοί, εκτιμήσεων για το μέλλον και όχι βάσει της παρατηρηθείσας συμπεριφοράς στο παρόν.
Πείνα και ξηρασία δοκιμάζουν τις αντοχές του πληθυσμού στο Ιράν
Λόγω των επιπτώσεων από τις βαριές κυρώσεις εις βάρος του Ιράν, μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού του βρίσκεται αντιμέτωπο με μια απελπιστική κατάσταση, που φθάνει στα όρια της πείνας, πέρα από τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της κακοδιαχείρισης των πενιχρών υδάτινων πόρων της χώρας. Περίπου το 97% του Ιράν αντιμετωπίζει συνθήκες ξηρασίας και ολόκληρη χώρα τη χειρότερη απ’ όλα τα βιομηχανικά κράτη κατάσταση όσον αφορά στους υδάτινους πόρους. Χιλιάδες χωριά έχουν ερημώσει και πολλά αστικά κέντρα έχουν φθάσει στο όριο υποδοχής νέων κατοίκων από την επαρχία, σημειώνει το Journal of Asian Affairs. Ορισμένοι ειδικοί προβλέπουν ότι σε λιγότερο από ένα τέταρτο του αιώνα 50 εκατομμύρια Ιρανοί θα έχουν εγκαταλείψει τις σημερινές εστίες τους λόγω αυτών των προβλημάτων.
Ελάχιστες χώρες στον πλανήτη έχουν βιώσει τέτοιες συνθήκες σε καιρό ειρήνης, με μοναδικό σύγχρονο παράδειγμα τη Βόρεια Κορέα και τη Βενεζουέλα. Κυβερνήσεις που μονοπωλούν τις οικονομικές πηγές των κρατών και δεν διστάζουν να εξαπολύσουν πογκρόμ διώξεων κατά των πολιτών τους μπορούν να παραμείνουν για αρκετό διάστημα στην εξουσία – ήδη στο Ιράν μετρούν τέσσερις δεκαετίες – αλλά είναι πλέον προφανές ότι οι καρέκλες των μουλάδων τρίζουν και το καθεστώς είναι εύθραυστο και επιρρεπές στην αποσταθεροποίηση.