Μπορεί το κλίμα στην Ουάσιγκτον να είναι βαρύ για τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, αλλά ο Ντόναλντ Τραμπ αναμένεται να του επιφυλάξει θερμή υποδοχή στον Λευκό Οίκο, την ώρα που ακριβώς απέναντι θα διαδηλώνουν υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων κατά της επίσκεψης.
Η συνάντηση του Τραμπ με τον Τούρκο πρόεδρο, που βρίσκεται από τα ξημερώματα στην πρωτεύουσα των ΗΠΑ, θα λάβει χώρα την ώρα που το Κογκρέσο ξεκινά τις πρώτες δημόσιες ακροάσεις στη διαδικασία παραπομπής του Τραμπ, ετοιμάζεται να επιβάλει κυρώσεις στην Τουρκία για την εισβολή στη βόρεια Συρία κι ενώ ο Τύπος και δεξαμενές σκέψεις βάλλουν ομαδόν κατά της πολιτικής που ακολουθεί ο Ερντογάν κατά των Κούρδων.
Τουρκία και ΗΠΑ είναι σύμμαχοι εδώ και χρόνια, εταίροι στο ΝΑΤΟ, ενώ η Άγκυρα φιλοξενεί στα εδάφη της μια στρατηγικής σημασίας αμερικανική στρατιωτική βάση. Αλλά τα τελευταία χρόνια η σχέση αυτή περνά από 40 κύματα. Ορισμένες από τις εντάσεις οφείλονται στην καταστολή από τον Ερντογάν της αντιπολίτευσης στη χώρα του και τη χρήση αντιδημοκρατικών μέσων για να προωθήσει την ατζέντα του. Μέλη του κογκρέσου τον έχουν κατηγορήσει μεταξύ άλλων ότι κυβερνά με αυταρχισμό την Τουρκία, ότι υποστηρίζει τρομοκρατικές ομάδες στη Μέση Ανατολή κι ότι διατηρεί ανοικτά φιλικές σχέσεις με το Ιράν. Την ίδια ώρα οι δύο χώρες διαφωνούν σε σειρά θεμάτων στην εξωτερική πολιτική και την εθνική ασφάλεια.
Συρία και S-400 ψηλά στην ατζέντα της συνάντησης Τραμπ – Ερντογάν
Το τελευταίο πλήγμα στις διμερείς σχέσεις ήλθε τον περασμένο μήνα όταν ο Ερντογάν διέταξε την εισβολή στρατευμάτων της χώρας του και συμμάχων ανταρτών στη βορειοανατολική Συρία κατά των μέχρι πρότινος Κούρδων συμμάχων των ΗΠΑ στον πόλεμο κατά του ISIS, αναγκάζοντας τον Τραμπ να αποσύρει αμερικανικά στρατεύματα από την περιοχή και να προκληθεί ανθρωπιστική καταστροφή. Ο Ερντογάν σύναψε στη συνέχεια μια χωριστή συμφωνία με τον Βλαντίμιρ Πούτιν για την απομάκρυνση των κουρδικών πολιτοφυλακών YPG από τη μεθόριο περιοχή, μια συμφωνία που δεν έχει ακόμη υλοποιηθεί πλήρως.
Λίγους μήνες νωρίτερα οι ΗΠΑ εξοργίστηκαν με την αγορά από την Τουρκία ρωσικών πυραύλων S-400, σύστημα ασύμβατο με το ΝΑΤΟ κατά την Ουάσιγκτον, που απειλεί τα μαχητικά πέμπτης γενιάς F-35 -λόγος για τον οποίο οι ΗΠΑ πέταξαν έξω την Άγκυρα από το πρόγραμμα συμπαραγωγής τους.
Η προσωπική «χημεία» Τραμπ – Ερντογάν
Αλλά ο Τραμπ έχει διαμηνύσει πολλάκις ότι έχει καλές σχέσεις με τον Ερντογάν. Ο Ρεπουμπλικανός πρόεδρος των ΗΠΑ δείχνει μια προτίμηση στους αυταρχικούς ηγέτες από τον Βλαντίμιρ Πούτιν και τον Σι Τζινπίνγκ μέχρι τον πρίγκιπα διάδοχο της Σαουδικής Αραβίας Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν, τον Αιγύπτιο πρόεδρο Αμπντέλ Φατάχ ελ Σίσι, τον Κιμ Γιονγκ Ουν και φυσικά τον Τούρκο πρόεδρος. Η αλήθεια είναι ότι ο Τραμπ έχει τηρήσει σκληρή στάση έναντι της Τουρκίας για την κράτηση του Αμερικανού πάστορα Άντριου Μπράνσον, ενώ απείλησε να καταστρέψει την οικονομία της αν ο Ερντογάν δεν σταματούσε την επίθεση κατά των Κούρδων, τους οποίους, ωστόσο, εγκατέλειψε τελικά στη μοίρα τους. Την ίδια ώρα του πλέκει συχνά το εγκώμιο και αποδίδει τους αμερικανοτουρκικούς δεσμούς «φιλίας» στην προσωπική του σχέση με τον Τούρκο πρόεδρο.
Τι επιδιώκει να αποσπάσει ο Τραμπ από τον Ερντογάν;
Ωστόσο, παραμένει μετέωρο το ερωτηματικό τι επιδιώκει να αποσπάσει ο Τραμπ από τη σχέση αυτή με τον Ερντογάν, αν λάβει κανείς υπόψη τη διάσταση απόψεων μεταξύ των δύο χωρών σε σειρά θεμάτων, αλλά και το ότι ο Τούρκος πρόεδρος προσπαθεί με την αντιαμερικανική του ρητορεία να προσελκύσει την εθνικιστική βάση ψηφοφόρων στη χώρα του, ότι επιδιώκει ενίσχυση των δεσμών του με την Ρωσία του Πούτιν, ότι απομακρύνεται από το ΝΑΤΟ, ότι ρίχνει περισσότερο βάρος στην απώθηση των Κούρδων από τα σύνορα της χώρας του και την διασφάλιση ότι δεν θα φτιάξουν αυτόνομο θύλακο εντός της Συρίας, παρά στην καταπολέμηση της απειλής του ISIS και άλλων τζιχαντιστών. Ίσως η ευμενής διάθεση του Τραμπ έναντι του Ερντογάν να οφείλεται, όπως σχολιάζουν αναλυτές, εν μέρει στην άποψή του ότι και οι δύο αντιμετωπίζουν κοινές προκλήσεις -σκληρή κριτική από ΜΜΕ και τις ελίτ στις χώρες τους -. Αμφότεροι έχουν χρησιμοποιήσει την απειλή του «βαθέος κράτους» για να δικαιολογήσουν τις πολιτικές τους και αμφότεροι θεωρούν ότι έχουν να επωφεληθούν από μια καλή σχέση με τον Ρώσο πρόεδρο.
Αλλά υπάρχει και η σκοπιά των προσωπικών συμφερόντων και του επιχειρηματικού κέρδους, όπως υπαινίχθηκε ο μέχρι πρότινος σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας του Τραμπ, Τζον Μπόλτον. Τα επιχειρηματικά συμφέροντα του Τραμπ έχουν φθάσει εδώ και τουλάχιστον μια δεκαετία μέχρι την Τουρκία, συμφέροντα που διαχειρίζεται ένα δίκτυο, που περιλαμβάνει τον γαμπρό του, Τζάρεντ Κούσνερ και τον γαμπρό του Ερντογάν, Μπεράτ Αλμπαϊράκ, όπως αναφέρουν οι New York Times. Κι ίσως και σ’ αυτό το υπόγειο κανάλι (back channel) να οφείλεται η θετική στάση του Τραμπ έναντι της Τουρκίας του Ερντογάν, μολονότι η τελευταία ελάχιστα συμπεριφέρεται ως στενός φίλος, πόσω μάλλον ως σύμμαχος της Ουάσιγκτον. Δεν αποκλείεται, βέβαια, να ακουστούν από τα χείλη του Αμερικανού προέδρου στη σημερινή συνάντηση σκληρές κουβέντες για την αγορά των S-400. Αλλά το σίγουρο είναι, σχολιάζουν αμερικανικά ΜΜΕ, ότι ο Τραμπ δεν κάλεσε τον Ερντογάν δεύτερη φορά σε ισάριθμα χρόνια στο Λευκό Οίκο για να του τα ψάλει ή για να ωθήσει στα άκρα την κόντρα. Αντίθετα - και παρά τις πιέσεις του Κογκρέσου – ο Τραμπ δεν αποκλείεται να χρησιμοποιήσει το τετ-α-τετ με τον Ερντογάν για να δείξει γι’ άλλη μια φορά πόσο στενή σχέση έχουν βάζοντας στην άκρη τα συμφέροντα της χώρας του…