O πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν αναγνώρισε χθες επίσημα την Γενοκτονία των Αρμενίων, εκπληρώνοντας μιας προεκλογική του δέσμευση και κάνοντας ένα βήμα που είχαν αποφύγει ο προκάτοχοί του όσο κατείχαν το ύπατο αξίωμα της χώρας.
Η απόφαση του Μπάιντεν, ανήμερα της ημέρας Μνήμης της Γενοκτονίας των Αρμενίων, σηματοδοτεί την επιθυμία του Αμερικανού προέδρου να δώσει προτεραιότητα στο σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων παρά τις πιθανές επιπτώσεις στις αμερικανο-τουρκικές σχέσεις κι έρχεται 106 χρόνια μετά την έναρξη των μαζικών εκτοπισμών των Αρμενίων από την Οθωμανική αυτοκρατορία, που οδήγησε στο θάνατο έως και ενάμιση εκατομμυρίου ανθρώπων.
Η δήλωση του Μπάιντεν
«Ο Αμερικανικός λαός τιμά όλους εκείνους τους Αρμένιους που χάθηκαν στη γενοκτονία», ανέφερε ο Μπάιντεν στη δήλωσή του. «Επί σειράν δεκαετιών Αρμένιοι μετανάστες εμπλούτισαν με αναρίθμητους τρόπους τις ΗΠΑ, αλλά ουδέποτε λησμόνησαν την τραγική ιστορία που έφερε τόσο πολλούς από τους προγόνους τους στις ακτές μας. Τιμούμε την ιστορία της. Βλέπουμε τον πόνο τους. Επιβεβαιώνουμε την Ιστορία. Δεν το κάνουμε για να επιρρίψουμε ευθύνες, αλλά για να διασφαλίσουμε ότι αυτό που συνέβη δεν θα επαναληφθεί ποτέ», πρόσθεσε.
Σήμερα, καθώς θρηνούμε για ό, τι χάθηκε, ας στρέψουμε επίσης τα μάτια μας στο μέλλον – προς τον κόσμο που θέλουμε να χτίσουμε για τα παιδιά μας. Ένας κόσμος ακηλίδωτος από τα καθημερινά δεινά της μισαλλοδοξίας και, όπου γίνονται σεβαστά τα ανθρώπινα δικαιώματα και όπου όλοι οι άνθρωποι μπορούν να συνεχίσουν τη ζωή τους με αξιοπρέπεια και ασφάλεια. Ας επιβεβαιώσουμε την κοινή μας δέσμευση για την αποφυγή μελλοντικών ωμοτήτων οπουδήποτε στον κόσμο . Και ας συνεχίσουμε να επιδιώκουμε τη θεραπεία και τη συμφιλίωση για όλους τους ανθρώπους του κόσμου.
Ο αμερικανικός λαός τιμά όλους εκείνους τους Αρμένιους που χάθηκαν στη γενοκτονία που ξεκίνησε πριν από 106 χρόνια σήμερα».
Οι ΗΠΑ είναι πλέον μέρος της ομάδας
των 30 κρατών που έχουν αναγνωρίσει την
Γενοκτονία των Αρμενίων σύμφωνα με το
Αρμενικό Εθνικό Ινστιτούτο. Αν και η
Τουρκία αναγνωρίζει «την τραγική
εμπειρία» Αρμενίων, υποστηρίζει ότι ο
αριθμός εκείνων που χάθηκαν μεταξύ του
1915 και του 1925 είναι διογκωμένος και
αρνείται τον χαρακτηρισμό των γεγονότων
ως γενοκτονία.
Της σε μεγάλο βαθμό συμβολικής σημασίας διακήρυξης είχε προηγηθεί την Παρασκευή τηλεφωνική επικοινωνία μεταξύ του Μπάιντεν και του Τούρκου ομολόγου του, όπου ο πρόεδρος των ΗΠΑ ενημέρωσε τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν για την πρόθεσή του να αναγνωρίσει την Γενοκτονία των Αρμενίων. Ο Ερντογάν αποφεύγει ρητά να χαρακτηρίσει τα τραγικά συμβάντα, που συνέβησαν στη διάρκεια του Α΄Παγκοσμίου Πολέμου ως Γενοκτονία και το 2019 ο εκπρόσωπός του, Φαχρετίν Αλτούν είχε διαμηνύσει ότι μια αναγνώριση από τις ΗΠΑ θα έθετε «σε κίνδυνο το μέλλον των διμερών σχέσεων».
Η οργισμένη αντίδραση της Άγκυρας
Η ιστορικής σημασίας ανακοίνωση του Μπάιντεν προκάλεσε την οργή της Άγκυρας, επιδεινώνοντας περαιτέρω τις ήδη τεταμένες σχέσεις των δύο νατοϊκών συμμάχων με τον ΥΠΕΞ Μεβλούτ Τσαβούσογλου να τονίζει πως «τα λόγια δεν αλλάζουν και δεν ξαναγράφουν την ιστορία». «Δεν έχουμε να μάθουμε τίποτα από κανέναν ως προς το παρελθόν μας. Ο πολιτικός οπορτουνισμός είναι η μεγαλύτερη προδοσία στην ειρήνη και τη δικαιοσύνη. Απορρίπτουμε πλήρως τη δήλωση, η οποία βασίζεται στον λαϊκισμό», έγραψε στο λογαριασμό του στο Twitter ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου.
Από την πλευρά του ο Ερντογάν κατήγγειλε «την πολιτικοποίηση από τρίτους» της συζήτησης γύρω από αυτήν την περίοδο της Ιστορίας. «Κανείς δεν εκμεταλλεύεται το γεγονός ότι οι συζητήσεις - οι οποίες θα έπρεπε να διεξάγονται από ιστορικούς - πολιτικοποιούνται από τρίτους και γίνονται ένα μέσο παρέμβασης στη χώρα μας», δήλωσε ο Τούρκος Πρόεδρος σε μήνυμα που απηύθυνε προς τον Αρμένιο Πατριάρχη στην Κωνσταντινούπολη.
Σκληρές δηλώσεις από Οκτάι - Μπαχτσελί: «Ήρθε η ώρα να χωρίσουμε τους δρόμους μας με τις ΗΠΑ»
O αντιπρόεδρος της Τουρκίας, ο Φουάτ Οκτάι υποστήριξε ότι με την κίνησή του ο Μπάιντεν αγνοεί τα δεινά και τον πόνο των Τούρκων που δολοφονήθηκαν από Αρμένιους αντάρτες: «Απορρίπτουμε την εκτίμηση του Μπάιντεν για τα γεγονότα του 1915, η οποία αποτελεί ένδειξη της παραχάραξης της ιστορίας για χάρη πολιτικών σκοπιμοτήτων. Αυτή η δήλωση, η οποία βασίζεται στους αβάσιμους ισχυρισμούς των Αρμενίων και αγνοεί τα δεινά και τον πόνο των Τούρκων που δολοφονήθηκαν από τους Αρμένιους αντάρτες, δεν έχει καμία αξία έναντι του έθνους και της ιστορίας μας. Τα αρχεία μας είναι ανοιχτά σε όσους το επιθυμούν», σχολίασε στο Twitter.
Tη σκυτάλη πήρε ο ηγέτης του εθνικιστικού ΜΗP και κυβερνητικός εταίρος του Ερντογάν, Ντεβλέτ Μπαχτσελί: «Στο ένδοξο παρελθόν του τουρκικού έθνους δεν υπάρχει ούτε γενοκτονία ούτε σφαγή. Η ιστορία μας είναι πεντακάθαρη και δεν οφείλουμε να αποδείξουμε τίποτα και σε κανέναν» σχολίασε ο κ. Μπαχτσελί χαρακτηρίζοντας πολιτική ανοησία την αναγνώριση της Γενοκτονίας των Αρμενίων από τον Μπάιντεν: «Ήλθε η ώρα να χωρίσουν οι δρόμοι μας από μία χώρα που ήταν σύμμαχος. Η σκανδαλώδης και στρεβλή δήλωση Μπάιντεν επισείει τον κίνδυνο οι σχέσεις Τουρκίας-ΗΠΑ να ολισθήσουν σε ένα εντελώς διαφορετικό σημείο. Με μία τέτοια νοοτροπία που προσπαθεί να ρίξει σκιά γενοκτονίας σε μια χώρα, με την οποία έχει δημιουργήσει σχέσεις φιλίας και στρατηγικούς δεσμούς, είναι σίγουρο ότι τίποτα δεν θα είναι το ίδιο όπως πριν», ισχυρίστηκε.
Το τουρκικό ΥΠΕΞ κάλεσε τον Αμερικανό πρέσβη μετά την αναγνώριση από την Ουάσινγκτον της γενοκτονίας των Αρμενίων
Το υπουργείο Εξωτερικών της Τουρκίας ανακοίνωσε ότι κάλεσε τον Αμερικανό πρέσβη στην Άγκυρα μετά την αναγνώριση της γενοκτονίας των Αρμενίων από τον πρόεδρο των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν, διαβιβάζοντας την «έντονη αντίδραση» της Τουρκίας για την κίνηση της Ουάσινγκτον.
Το τουρκικό ΥΠΕΞ σε ανακοίνωσή του ανέφερε ότι ο υφυπουργός Εξωτερικών Σεντάτ Ονάλ είπε στον πρεσβευτή των ΗΠΑ Ντέιβιντ Σάτερφιλντ ότι η ανακοίνωση των ΗΠΑ δεν έχει καμία νομική βάση και ότι η Άγκυρα «την απορρίπτει, την βρίσκει απαράδεκτη και την καταδικάζει με τον πιο έντονο τρόπο». Ανέφερε ότι η ανακοίνωση προκαλεί «πλήγμα στις σχέσεις που θα είναι δύσκολο να επιδιορθωθεί».
«Σκάνδαλο» για τα τουρκικά ΜΜΕ η αναγνώριση της Γενοκτονίας των Αρμενίων
Η οργή της Άγκυρας αποτυπώθηκε και στις αντιδράσεις των τουρκικών ΜΜΕ που χαρακτήρισαν «σκάνδαλο» την επίσημη αναγνώριση της Γενοκτονίας των Αρμενίων από τον Τζο Μπάιντεν τα ΜΜΕ της Τουρκίας
Αρκετές ιστοσελίδες αναπαρήγαγαν την αναγνώριση της Γενοκτονίας των Αρμενίων από τις ΗΠΑ ως μια έκπληξη και «έκτακτη είδηση» παρότι οι προθέσεις του Αμερικανού προέδρους είχαν γνωστοποιηθεί ήδη από την Παρασκευή. Αγγλόφωνες εκδόσεις των τουρκικών ΜΜΕ επιχείρησαν να υποβαθμίσουν το θέμα, αναπαράγοντας άρθρα που αφορούν στη δολοφονία Τούρκων διπλωματών τη δεκαετία του 1970, αλλά και και τη δημοσιοποίηση συνέντευξης με τον Αρμένιο Ορθόδοξο Πατριάρχη Σαχάκ Μασουλιάν που, κατά το πρακτορείο Anadolu, επικρίνει όσους «χρησιμοποιούν ως πολιτικό εργαλείο τα γεγονότα του 1915» -όπως τα αναφέρει η Τουρκία- και… ευχαριστεί τον πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν που «είναι ο μόνος Τούρκος πρόεδρος μέχρι στιγμής που έχει εκφράσει ανοικτά την αλληλεγγύη του με την Αρμενική κοινότητα». Σημειωτέον ότι πολλά ΜΜΕ, με κορυφαίο παράδειγμα το Anadolu, παρουσίασαν την είδηση με έμφαση στην τουρκική αντίδραση και όχι στις δηλώσεις του Τζο Μπάιντεν.
Ικανοποίηση στο Ερεβάν
Ο Αρμένιος πρωθυπουργός Νικόλ Πασινιάν χαιρέτισε την κίνηση της Ουάσιγκτον κι ευχαρίστησε τον Τζο Μπάιντεν σε ανάρτησή του στο Facebook για αυτό το «πολύ ισχυρό βήμα προς τη δικαιοσύνη και την ιστορική αλήθεια», και το οποίο προσφέρει «ανεκτίμητη υποστήριξη στους απογόνους των θυμάτων της Γενοκτονίας των Αρμενίων». Η αναγνώριση της γενοκτονίας αποτελεί «ένα ενθαρρυντικό παράδειγμα για όλους εκείνους που θέλουν να οικοδομήσουν μια δίκαιη και ανεκτική διεθνή κοινωνία», πρόσθεσε ο επικεφαλής της αρμενικής κυβέρνησης.
Σε επιστολή του προς τον Τζο Μπάιντεν, ο Νικόλ Πασινιάν ανέφερε: «Ο λαός της Αρμενίας και οι Αρμένιοι σε όλο τον κόσμο δέχονται με μεγάλο ενθουσιασμό και χαιρετίζουν το μήνυμά σας … Η αναγνώριση της Γενοκτονίας των Αρμενίων είναι σημαντική όχι μόνο ως φόρος τιμής στο 1,5 εκατομμύριο των αθώων θυμάτων, αλλά και σε σχέση με την πρόληψη της επανάληψης παρόμοιων εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας».
Ικανοποίηση στο Κογκρέσο για την ιστορική απόφαση του Μπάιντεν
Εδώ και δεκαετίες βουλευτές και γερουσιαστές στο κογκρέσο των ΗΠΑ εμφανίζονταν πρόθυμοι να αναγνωριστεί η Γενοκτονία των Αρμενίων, όχι όμως και οι εν ενεργεία πρόεδροι. Σε μια δήλωσή του πέρυσι ανήμερα της Ημέρας Μνήμης της Γενοκτονίας ο Μπάιντεν είχε δηλώσει «περήφανος» για το ρόλο που έπαιξε στην απόφαση της Γερουσίας να αναγνωρίσει την Γενοκτονία των Αρμενίων, ενώ υιοθέτησε και τα σχετικά ψηφίσματα των δύο σωμάτων του Κογκρέσου πέρυσι.
Τις τελευταίες εβδομάδες μέλη του Κογκρέσου εξέφραζαν ανοικτά την επιθυμία τους να προχωρήσει στο βήμα αυτό ο Λευκός Οίκος. Την Τετάρτη πάνω από 100 βουλευτές κάλεσαν τον Μπάινταν να αναγνωρίσει «ρητά και άμεσα την Γενοκτονία των Αρμενίων», ενώ ανάλογο βήμα είχαν κάνει τον περασμένο μήνα και 38 γερουσιαστές που συνυπέγραψαν επιστολή προς τον Αμερικανό πρόεδρο.
Επιφανή στελέχη των Δημοκρατικών, ανάμεσά τους η πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων, Νάνσι Πελόζι και η βουλευτής Αλεξάντρια Οκάσιο Κορτέζ χαιρέτισαν χθες την απόφαση του Μπάιντεν. «Οι καρδιές μας γεμίζουν από χαρά που ο Πρόεδρος Μπάιντεν έκανε το ιστορικό βήμα να συμπορευθεί με το Κογκρέσο στην επίσημη αναγνώριση της Ημέρας της Γενοκτονίας των Αρμενιών. Η ιστορίας μας διδάσκει ότι όταν αγνοούμε τα σκοτεινότερα κεφάλαιά της είμαστε καταδικασμένοι να ξαναζήσουμε τον τρόμο του παρελθόντος». Η Οκάσιο Κορτέζ έκανε λόγο για απόφαση που θα έπρεπε να είχε ληφθεί προ πολλού σε ανάρτησή της στο Twitter σημειώνοντας ότι ελπίζει να φέρει την γαλήνη σ’ όσους επηρεάζονται απ’ αυτήν. Από την πλευρά του ο βουλευτής Άνταμ Σιφ ευχαρίστησε τον Μπάιντεν που «μίλησε τη γλώσσα της αλήθειας». «Έβαλε στο περιθώριο δεκαετίες επαίσχυντης σιωπής και μισών αληθειών και τις υποσχέσεις που δεν τήρησαν τόσοι προκάτοχοί του και μίλησε την γλώσσα της αλήθειας», ανέφερε σε δήλωσή του.
Προηγούμενοι εν ενεργεία πρόεδροι των ΗΠΑ είχαν αποφύγει τον χαρακτηρισμό «Γενοκτονία» για να μην διαταραχθούν οι σχέσεις μεταξύ των δύο νατοϊκών συμμάχων. Όταν ήταν προεδρικός υποψήφιος ο Μπαράκ Ομπάμα είχε δεσμευτεί να κάνει το βήμα αυτό αν εκλεγεί, αλλά τελικά η κυβέρνησή του δεν το έπραξε, πράγμα για το οποίο εξέφρασε τύψεις ο πρεσβευτής του στον ΟΗΕ το 2018. Ο τέως πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ είχε αρνηθεί να αναγνωρίσει την Γενοκτονία των Αρμενίων παρά τα σχετικά ψηφίσματα των δύο σωμάτων του Κογκρέσου το 2019. Αντίθετα ο Τραμπ είχε μιλήσει για μια από τις «χειρότερες ωμότητες του 20ου αιώνα».
Η αναγνώριση της Γενοκτονίας των Αρμενίων δείχνει ότι η Άγκυρα έχασε την επιρροή της στην Ουάσιγκτον
Αναλυτές εκτιμούν ότι η αναγνώριση της Γενοκτονίας των Αρμενίων από τον Μπάιντεν σηματοδοτεί την απώλεια από την Άγκυρα της επιρροής τους και των μοχλών πίεσης στην Ουάσιγκτον.
«Οι πολιτικές της κυβέρνησης Ερντογάν απομόνωσαν τελικά την Τουρκία στην Ουάσιγκτρον με αποτέλεσμα να καταλήξει χωρίς φίλους για να υπερασπίζονται τις θέσεις της στην πρωτεύουσα των ΗΠΑ», λέει ο Αϊκάν Ερντεμίρ, διευθυντής του Τουρκικού προγράμματος της αμερικανικής δεξαμενής σκέψης Foundation for Defense of Democracies.
ΗΠΑ και Τουρκία βρίσκονται στα μαχαίρια για σειρά ζητημάτων από την αγορά των ρωσικών S-400 μέχρι τη στάση της Άγκυρας έναντι διαφόρων περιφερειακών δυνάμεων, το ρόλο της στη Λιβύη και την σφοδρή αντίθεσή της στην υποστήριξη από την Ουάσιγκτον στις κουρδικές πολιτοφυλακές YPG της Συρίας. Σύμφωνα με τον Άλαν Μακόφσκι, συνεργάτη σε θέματα εθνικής ασφάλειας και διεθνούς πολιτικής του Center for American Progress στην Ουάσιγκτον η αναγνώριση της Γενοκτονίας των Αρμενίων σηματοδοτεί το βάθος στο οποίο έχουν πέσει οι αμερικανο-τουρκικές σχέσεις. «Οι ΗΠΑ αρχίζουν να το παίζουν λίγο εκ του ασφαλούς … θεωρούν μεν την Άγκυρα ακόμη στρατηγικά σημαντική, αλλά θεωρώ ότι η Τουρκία απώλεσε την ισχύ του βέτο που είχε σε κάποιους τομείς στις ΗΠΑ, του συγκεκριμένου περιλαμβανομένου». Αλλά και για τον Μπερκ Εσέν, επίκουρο καθηγητή Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Σαμπαντζί της Κωνσταντινούπολης «η αναγνώριση της Γενοκτονίας των Αρμενίων συνιστά μεγάλο πλήγμα για την τουρκική κυβέρνηση». Ο Εσέν επισημαίνει ότι ο Μπάιντεν έχει εξοργιστεί με πολιτικές του Ερντογάν που αντιβαίνουν στα συμφέροντα των ΗΠΑ κι υποστηρίζει ότι Τούρκος πρόεδρος δεν μπορεί να αντιδράσει δυναμικά μεσούσης της οικονομικής κρίσης στην Τουρκία και ενώ καλπάζει η πανδημία.