Τα ρωσικά στρατεύματα άρχισαν την Παρασκευή ολομέτωπη επίθεση στο Χάρκοβο απειλώντας να καταστρέψουν την πόλη του ενός εκατομμυρίου κατοίκων ενώ οι βομβαρδισμοί δεν έχουν σταματήσει ούτε μια μέρα για περισσότερα από δύο χρόνια. Ο δημοσιογράφος Κώστας Ονισένκο βρέθηκε στη μαρτυρική πόλη και κατέγραψε την κατάσταση που επικρατεί εκεί.
Λιγότερο από ένα λεπτό χρειάζεται ένας ρωσικός πύραυλος για να φτάσει μέχρι το Χάρκοβο, γεγονός που καθιστά την αναχαίτισή του εξαιρετικά δύσκολη υπόθεση. Περισσότεροι από ένα εκατομμύριο άτομα παραμένουν στην πόλη, οι σειρήνες ηχούν κάθε λίγες ώρες ενώ το ηλεκτρικό ρεύμα κόβεται για πολλές ώρες καθημερινά.
Το τελευταίο διάστημα οι «αναφορές» για επικείμενη ρωσική επίθεση στο Χάρκοβο έδιναν και έπαιρναν. Πριν από λίγες ημέρες αυτή η επίθεση ξεκίνησε, ρωσικά στρατεύματα παραβίασαν τα ουκρανικά σύνορα καταλαμβάνοντας μερικά παραμεθόρια χωριά και συνεχίζουν τις εχθροπραξίες σε απόσταση 40 χιλιομέτρων από την πόλη. Αναφορές υπηρεσιών ασφαλείας κάνουν λόγο για 50.000 Ρώσους στρατιώτες να συμμετέχουν στην επίθεση.
Παράλληλα, οι ρώσοι επιδίδονται σε επιχείρηση παραπληροφόρησης και εκφοβισμού διαδίδοντας δημοσιεύματα σχετικά με υποτιθέμενη πολιορκία του Χαρκόβου και στέλνοντας μηνύματα σε κατοίκους με περιεχόμενο που τους προτρέπει να εγκαταλείψουν την πόλη. Ορισμένα από αυτά τα μηνύματα εμφανίζουν ψευδώς ως αποστολείς τις επίσημες αρχές.
Διακοπές ρεύματος και οδήγηση χωρίς GPS
Στην πόλη του Χαρκόβου, αν και με την πρώτη ματιά όλα δείχνουν να κυλούν σχεδόν ομαλά, μπορεί κανείς να διακρίνει τα σημάδια του πολέμου όχι μόνο από τα κτίρια που έχουν υποστεί φθορές. Οι ρωσικοί πύραυλοι συχνά στοχεύουν εγκαταστάσεις ηλεκτρικής ενέργειας. Αυτό έχει δημιουργήσει σημαντικές ελλείψεις στο ρεύμα και για εξοικονόμηση οι αρχές κλείνουν την παροχή για πολλές ώρες την ημέρα. Για τον ίδιο λόγο, πολλοί από τους φωτεινούς σηματοδότες είναι απενεργοποιημένοι και λειτουργούν κυρίως εκείνοι στις κεντρικές οδικές αρτηρίες.
Για τους οδηγούς τα προβλήματα δεν τελειώνουν εκεί καθώς τις περισσότερες ώρες της ημέρας δεν λειτουργεί το σήμα γεωεντοπισμού (GPS) με αποτέλεσμα οι ηλεκτρονικοί χάρτες να καθίστανται άχρηστοι. Ακόμα, σε πολλούς δρόμους έχουν παραμείνει τα μεγάλα τσιμεντένια οχυρώματα, λωρίδες εκτρέπονται αυθαίρετα και ενίοτε περνάνε στο αντίθετο ρεύμα.
Οι περισσότεροι κάτοικοι προσπαθούν να συνεχίσουν τη ζωή τους, πηγαίνουν σε δουλειές, τα παιδιά διδάσκονται εξ αποστάσεων εκτός από μερικές χιλιάδες παιδιά που πηγαίνουν στα υπόγεια σχολεία που έχουν δημιουργηθεί σε πέντε σταθμούς του μετρό. Την ημέρα, όταν δεν έχει ρεύμα, τα περισσότερα μαγαζιά έχουν βάλει απ’ έξω γεννήτριες, οι οποίες δημιουργούν ένα διαρκές θόρυβο στο κέντρο της πόλης.
Στις περιοχές όπου επιτέθηκαν οι Ρώσοι, οι ουκρανικές αρχές διεξάγουν εκκένωση, κυρίως των οικογενειών που έχουν παιδιά. Τις προηγούμενες ημέρες περισσότερα από 2.000 άτομα απομακρύνθηκαν. Ωστόσο, οι κάτοικοι του Χαρκόβου δηλώνουν συνήθως ότι δεν σκέφτονται να εγκαταλείψουν την πόλη άμεσα, τουλάχιστον αν δεν αλλάξουν δραματικά οι συνθήκες.
Παρά τον πόλεμο, πάνω από ένα εκατομμύρια άτομα ζουν, εργάζονται, ερωτεύονται και κάνουν οικογένειες στο Χάρκοβο
Πάνω από 1 εκατομμύριο άτομα δεν θέλουν να φύγουν
«Ο καθένας παίρνει την απόφαση για τον εαυτό του αν θα μείνει ή θα φύγει αλλά στο Χάρκοβο πλέον έχουν μείνει κυρίως εκείνοι οι άνθρωποι που έχουν αποφασίσει ότι θα μείνουν. Αλλά πάντα χρειάζεται να λαμβάνουμε υπόψη την κατάσταση στο μέτωπο που θα έχουν την εκάστοτε στιγμή» λέει στο iefimerida.gr ο Περιφερειάρχης Χαρκόβου Ολεγ Σινεγούμποβ. Σύμφωνα με τον ίδιο, 1,3 εκατομμύρια κάτοικοι παραμένουν μέσα στην πόλη. Και οι κάτοικοι αλλά και οι τοπικές υπηρεσίες έχουν προσαρμοστεί στις συνθήκες πολέμου ενώ η σημερινή κατάσταση -παρά τα βάναυσα ρωσικά χτυπήματα- είναι πολύ ηπιότερη από την Άνοιξη του 2022.
Τον ρωτάμε γιατί οι Ρώσοι χτυπάνε κτίρια όπου μένει απλός κόσμος και αν αυτό γίνεται κατά λάθος ή επίτηδες. Μας απαντάει: «Ο εχθρός καταλαβαίνει απολύτως το που χτυπάει. Και όταν χτυπάει σε πολυκατοικίες όπου ζει απλός κόσμος. Αν σκοτώνουν απλούς ανθρώπους σημαίνει ότι αυτός είναι ο στόχος τους. Περισσότερα από 2.000 άτομα στο Χάρκοβο έχουν δολοφονηθεί από τους Ρώσους, απ’ αυτούς τα 90 ήταν παιδιά, ο μικρότερος 5 μηνών». Πριν από λίγες εβδομάδες ρωσικός πύραυλος κατεδάφισε κεραία μετάδοσης ψηφιακού τηλεοπτικού σήματος στο Χάρκοβο. Ήταν ένα χτύπημα υπέρ - ακριβείας, προκειμένου να χτυπηθεί ο πύργος χρειαζόταν στόχευση με ακρίβεια ενός μέτρου.
Σύμφωνα με τον περιφερειάρχη, κατά τη διάρκεια της ευρείας κλίμακας ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, το Χάρκοβο είναι η πόλη με τις περισσότερες καταστροφές (σ.σ. οι ζημιές στις πόλεις που βρίσκονται υπό ρωσική κατοχή δεν έχουν καταμετρηθεί). 50.000 κτίρια έχουν υποστεί μερική ή ολική καταστροφή ως αποτέλεσμα των ρωσικών χτυπημάτων. Από αυτά 35.000 είναι μονοκατοικίες και 15.000 πολυκατοικίες. Έχουν χτυπηθεί σχολεία, κτίρια πολιτιστικής αξίας, εκκλησίες, νοσοκομεία κ.ο.κ. Τουλάχιστον οκτώ χτυπήματα έχουν σημειωθεί σε υποδομές που σχετίζονται με τις δημόσιες τηλεπικοινωνίες, δηλαδή ΜΜΕ, ωστόσο το τελευταίο διάστημα κύριος στόχος παραμένουν οι υποδομές ηλεκτρικής ενέργειας.
Ελπίδα στον πόλεμο - μέσα στο μαιευτήριο του Χαρκόβου
Τα χτυπήματα σε εγκαταστάσεις ηλεκτρικής ενέργειας στοχεύουν τον επόμενο χειμώνα, όπου υπάρχει πλέον ορατός κίνδυνος σοβαρών προβλημάτων ηλεκτροδότησης και θέρμανσης. Οι ουκρανικές αρχές αποκαθιστούν τις ζημιές όσο γρηγορότερα μπορούν ωστόσο ο κίνδυνος ενός χειμωρινού μπλακ άουτ τρομάζει τους ντόπιους όχι λιγότερο από τους ρωσικούς βομβαρδισμούς. Οι αρχές αλλάζουν τα συστήματα ηλεκτροδότησης, περνώντας σε αποκεντρωμένο σύστημα ενώ τα νοσοκομεία και άλλες κρίσιμες υποδομές έχουν εφεδρικά συστήματα ηλεκτροδότησης.
Βλεποντας τις αναφορές στην τηλεόραση για συνεχιζόμενα χτυπήματα κατά του Χαρκόβου πολλοί θεωρούν ότι η πόλη έχει καταστεί μη κατοικήσιμη, κάτι που απέχει πολύ από την πραγματικότητα. Πάνω από ένα εκατομμύριο άνθρωποι όχι μόνον επιλέγουν να ζουν εκεί αλλά και να κάνουν οικογένειες και να γεννούν παιδιά. Το iefimerida.gr βρέθηκε στο περιφερειακό νοσοκομείο του Χαρκόβου, όπου κάθε μέρα γεννιούνται περίπου 10 παιδάκια. Ο πόλεμος επηρεάζει τις γέννες αλλά δεν μπορεί να σταματήσει τη ζωή, λέει ο Ρουσλάν Βράγοβ - τελών χρέη γενικού διευθυντή της περιφερειακής κλινικής του Χαρκόβου.
«Από τις πρώτες μέρες του πολεμου δεν ξέραμε τι συμβαίνει και υπήρχε τεράστια άγνοια για το τι πρέπει να κάνουμε. Είχαμε γυναίκες που έπρεπε να γεννήσουν αλλά δεν ξέραμε πως θα γίνει αυτό. Μαζευτήκαμε όλοι μαζί, το προσωπικό που είχε μείνει εκεί. Οργανώσαμε στα υπόγεια αίθουσες τοκετού και αίθουσες εντατικής θεραπείας νεογνών. Κάναμε τις γέννες σε αυτές τις νέες συνθήκες. Ήταν όπως ήταν αλλά τα καταφέραμε» μας λέει ο κ. Βράγοβ.
Ο 35χρονος γιατρός και η σύζυγός του, επίσης γιατρός, έχουν αποφασίσει να μείνουν στο Χάρκοβο. Αρκετοί γιατροί και νοσηλευτικό προσωπικό είχαν φύγει από την πόλη από τους πρώτους μήνες της ρωσικής εισβολής, δημιουργώντας τεράστιες ελλείψεις. Τώρα μεγάλο μέρος εξ αυτών επέστρεψαν. «Είναι μια απόφαση που πήραμε με τη γυναίκα μου. Mαζευτήκαμε στις 24 Φεβρουαρίου 2022 και πήγαμε το πρωί στη δουλειά μας. Και έτσι συνεχίζεται μέχρι και σήμερα» περιγράφει στο iefimerida.gr ο ίδιος.
Όπως λέει στο iefimerida.gr ο κ. Βράγοβ, παρά τον πόλεμο, νέοι άνθρωποι παντρεύονται, κάνουν παιδιά, μένουν στο Χάρκοβο. «Σήμερα που ήρθατε έχουμε έξι γέννες. Συνήθως έχουμε μέχρι δέκα γέννες το 24ωρο». Ωστόσο ο πόλεμος αφήνει το αποτύπωμά μου παντού και φυσικά οι γέννες και οι νεαρές μητέρες δεν είναι εξαίρεση. Στις συνέπειες του πολέμου ο Βράγοβ συμπεριλαμβάνει την σημαντική αύξηση των πρόωρων γεννών. Επίσης σημαντική αύξηση παρουσιάζουν οι περιπτώσεις διαβήτη στις μητέρες, ο οποίος σαφώς σχετίζεται με το άγχος και όχι με άλλους παράγοντες, όπως η διατροφή. Ο πόλεμος αφήνει παντού το στίγμα μου και πολλές από τις συνέπειές του θα είναι ορατές ακόμα και πολλά χρόνια μετά, εκτιμά ο γιατρός.