Νέους κλυδωνισμούς στον ήδη επιβαρυμένο εφοδιασμό των αγορών παγκοσμίως προκαλεί η έλευση της μετάλλαξης Όμικρον.
Πλέον απειλεί να προκαλέσει νέες δυσλειτουργίες, όπως ελλείψεις σε τρόφιμα και είδη πρώτης ανάγκης, κυρίως εάν τις επόμενες δυο εβδομάδες αποδειχτεί ότι τα εμβόλια δεν προστατεύουν σε υψηλό βαθμό από βαριά νόσηση.
Ανυπολόγιστες αναμένονται οι επιπτώσεις στην οικονομία, σύμφωνα με τον Καθηγητή στο Εργαστήριο Ανάλυσης Δεδομένων και Πρόβλεψης στο Πολυτεχνείο Κρήτης, Γιώργο Ατσαλάκη, ο οποίος εξηγεί στο iefimerida.gr ότι ανεξάρτητα από την τελική έκβαση της πανδημίας, ήδη γίνονται πλέον ευρείες συζητήσεις για τη δημιουργία πιο κοντινών εφοδιαστικών αλυσίδων που θα γειτνιάζουν στις ΗΠΑ και στην Ε.Ε.
Πρέπει να ληφθούν άμεσα μέτρα για την παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα
«Αυτό θα πρέπει να γίνει άμεσα πριν περάσουν οι ελλείψεις στα τρόφιμα. Για τις ελλείψεις σε ηλεκτρονικά είδη, ρούχα κλπ μπορούμε να περιμένουμε αρκετό χρόνο. Για τις ελλείψεις στα τρόφιμα όμως δεν θα μπορούμε να περιμένουμε ούτε μια ημέρα», σημειώνει ο κ. Ατσαλάκης.
Η παγκόσμια ζήτηση κατάρρευσε λόγω των απαγορευτικών που σχεδόν όλες οι χώρες ακλούθησαν το 2020 για να αντιμετωπίσουν την πανδημία. Η επανάληψη των απαγορευτικών, είχε σαν αποτέλεσμα, οι επιχειρήσεις να απολύσουν προσωπικό, να κλείσουν γραμμές παραγωγής και να μειώσουν τις ποσότητες παραγωγής. Αρκετές εταιρίες παραγωγής ενέργειας στις ΗΠΑ που παρήγαγαν ενέργεια μέσω της υδραυλικής ρωγμάτωσης χρεωκόπησαν εξ αιτίας της μείωσης της ζήτησης για ενέργεια και της κατάρρευσης των τιμών στην ενέργεια.
«Στην πραγματικότητα απορρυθμίστηκε η παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα των πρώτων υλών προς επεξεργασία, της ενέργειας για την παραγωγή των προϊόντων και κατά συνέπεια και η παραγωγή προϊόντων. Περαιτέρω απορρυθμίστηκαν και οι θαλάσσιες μεταφορές των εμπορευματοκιβωτίων. Πολλά άδεια εμπορευματοκιβώτια καθηλώθηκαν σε διάφορα λιμάνια της Δύσης. Τα άδεια εμπορευματοκιβώτια θα πρέπει να μεταφερθούν στις εξαγωγικές χώρες για να μεταφέρουν την νέα παραγωγή», τονίζει ο Καθηγητής, ο οποίος συμπληρώνει ότι με την εμφάνιση των εμβολίων άρχισε η σταδιακή επαναλειτουργία της οικονομίας με αποτέλεσμα η παγκόσμια ζήτηση για πρώτες ύλες, ενέργεια και έτοιμα προϊόντα να εκτοξευθεί, καθώς, η πανδημία έχει αλλάξει τις συνήθειες του τρόπου που κάνουμε τις αγορές μας. Η ευκολία των ηλεκτρονικών αγορών ακόμα και από το κινητό μας έχει αυξήσει κατά πολύ τις online αγορές και κατ’ επέκταση τη ζήτηση.
Η Κίνα αδυνατεί να καλύψει την παγκόσμια ζήτηση
Η Κίνα το 2018 ήταν ο μεγαλύτερος εξαγωγέας αγαθών εξάγοντας αγαθά αξίας περίπου 2 τρισεκατομμύρια δολαρίων σύμφωνα με το Trade Data Monitor (TDM). Το 2018 εξήγαγε προς τις ΗΠΑ αγαθά αξίας 540 δις δολαρίων και προς την Ε.Ε. πραγματοποίησε εξαγωγές ύψους 395 δισ. δολ. Η Ε.Ε. το 2018 πραγματοποίησε προς την Κίνα εξαγωγές ύψους 210 δις δολαρίων. Τη λίστα των μεγαλύτερων εισαγωγέων από την Κίνα συμπληρώνουν η Ιαπωνία το Βιετνάμ, και η Ινδία. Το 2018, 117 χώρες εισήγαγαν από την Κίνα αγαθά τουλάχιστον ενός δισεκατομμυρίου δολαρίων και 38 χώρες εισήγαγαν αγαθά από την Κίνα τουλάχιστον 10 δις $ σύμφωνα με την TDM.
Όπως τονίζει ο κ. Ατσαλάκης, καθώς οι οικονομίες ανακάμπτουν εκδηλώνεται υπερβάλλουσα συσσωρευμένη ζήτηση κυρίως από τις ΗΠΑ και την Ευρώπη. «Η Κίνα επιβάλλοντας συχνά απαγορευτικά ακόμα και με ελάχιστα κρούσματα αδυνατεί να καλύψει τη ζήτηση. Επίσης αδυνατεί να βρει ενέργεια για να παράγει και την αγοράζει σε ότι τιμή πουλιέται στις αγορές. Καθώς παράγει σχεδόν το 50% της παγκόσμιας παραγωγής των εξαιρετικά ενεργοβόρων προϊόντων χάλυβα, χαλκού, αλουμινίου κλπ., έχει τεράστιες ανάγκες από ενέργεια. Οι υψηλές τιμές της ενέργειας αυξάνουν το κόστος ναύλων των πλοίων τα οποία στην πλειοψηφία τους καταναλώνουν μαζούτ. Όλες οι χώρες που εισάγουν από την Κίνα και από άλλες ασιατικές χώρες αντιμετωπίζουν αυξημένα μεταφορικά κόστη των εμπορευματοκιβωτίων κατά 4 έως 6 φορές σε σχέση με το 2019».
Αυξήσεις «φωτιά» σε πρώτες ύλες και ενέργεια
Ταυτόχρονα, οι παραγωγές χώρες αντιμετωπίζουν αυξημένα κόστη για να εισαγάγουν πρώτες ύλες και ενέργεια, να τα επεξεργαστούν για να αυξήσουν την παραγωγή τους ώστε να καλύψουν την αυξημένη ζήτηση για εξαγωγές. Οι τιμές της ενέργειας εκτοξεύτηκαν στα ύψη κυρίως εξαιτίας της μείωσης της προσφοράς που οφείλεται στον ανεπαρκή σχεδιασμό της μετάβασης στην «πράσινη» ενέργεια, που όλοι μας τόσο πολύ επιθυμούμε. Η απότομη και χωρίς σχεδιασμό στροφή των επενδύσεων μόνο προς τις «πράσινες» πηγές ενέργειας δημιουργούν αστάθεια στην ροή εφοδιασμού των δικτύων ενέργειας. Η έλλειψη σταθερής ροής οφείλεται στην εξάρτηση της παραγωγής ενέργειας από τον ήλιο και από τον άνεμο η οποία ποτέ δεν είναι σταθερή. Επίσης υπάρχει έλλειψη κεφαλαίων για επενδύσεις σε πηγές ενέργειας που δίνουν σταθερή ροή ενέργειας στα δίκτυα. Το αποτέλεσμα είναι ακόμα μεγαλύτερες αυξήσεις τιμών στην ενέργεια.
Σημαντικές επιπτώσεις για την ελληνική οικονομία
Όπως υπογραμμίζει ο Καθηγητής στο Πολυτεχνείο Κρήτης, «η χώρα μας, η οποία, χωρίς σοβαρό λόγο, θέλει να δώσει το παράδειγμα της πρωτοπορίας στην απολιγνιτοποίηση, θα υποστεί σημαντική οικονομική ζημιά από την αναπλήρωση της λιγνιτικής ενέργειας από την εισαγωγή φυσικού αερίου σε 5πλάσιες τιμές».
Το αποτέλεσμα είναι οι εξαγωγές να γίνονται σε αρκετά υψηλότερες τιμές σε σχέση με το παρελθόν και ο χρόνος παράδοσης των προϊόντων από τις μακρινές χώρες παραγωγής της Ασίας να μην μπορεί να καθοριστεί. Δηλαδή, οι εφοδιαστικές αλυσίδες έχουν διαρραγεί με αποτέλεσμα να υπάρχουν πλέον καθυστερήσεις και ανεξέλεγκτες αυξήσεις στις τιμές. Υπάρχει αβεβαιότητα στο ύψος των τιμών, στις ποσότητες και στον χρόνο παράδοσης των αγαθών.
«Το πρόβλημα θα μπορέσει να ομαλοποιηθεί όταν αντιμετωπιστούν τα προβλήματα που προξένησε η πανδημική κρίση στην εφοδιαστική αλυσίδα και κατ’ επέκταση στην πραγματική οικονομία μετά από μια περίοδο κατάρρευσης της ζήτησης, η οποία ακολουθήθηκε από εκτόξευση της ζήτησης πριν η παραγωγή προλάβει να καλύψει την ζήτηση», καταλήγει ο κ. Ατσαλάκης.